تحلیل گفتمان عرفانی حافظ در جدال با هژمونی تصوف (بر اساس نظریه تحلیل گفتمان انتقادی)
الموضوعات : عرفان اسلامی
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.
Mehri.talkhabi@gmail.com
الکلمات المفتاحية: Ideology, تصوف, شریعت, قدرت, Power, Sufism, تحلیل گفتمان, ایدئولوژی, Discourse Analysis, هژمونی, hegemony, Shariah, عرفان حافظ, Hafez's mysticism,
ملخص المقالة :
هدف مقاله حاضر، آن است که با استفاده از نظریة تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف، قدرت، ایدئولوژی و هژمونی را در شعر حافظ، در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین مورد بررسی قرار دهد. این مقاله بر آن است که شعر حافظ، به مثابة گفتمانی عرفانی است که سعی دارد، گفتمان‌های مسلط را خنثی کند. عرفان حافظ با به کارگیری ترفندهای زبانی و بلاغی و معنایی به جدال با نهادهای هژمونیک می‌پردازد و گفتمان دیگری را در بطن فرهنگ نهادینه می‌کند. به واقع، شعر حافظ با ترسیم این جدال، به خلق توانش فرهنگی جدیدی دست زده است. در پایان این مقاله به این نتیجه می‌رسد که حافظ به مدد چارچوب خاص عرفانی خویش، نهادهای هژمونیک تصوف وشریعت را به چالش می‌کشد و درست برخلاف هژمونی حرکت می‌کند. از این روی، می‌توان گفت نظام عرفانی حافظ، بر اساس نوعی واکنش سیاسی و اجتماعی و اخلاقی شکل گرفته است. این مقاله به روش تحلیلی و توصیفی به انجام رسیده است.
_||_
