مطالعه تطبیقی نقاشی‌های دیواری امامزاده‌ها و کلیساهای اصفهان.

الموضوعات :

علی رضا محمدی میلاسی ¹ ( استادیار، گروه گرافیک، مؤسسۀ آموزش عالی سپهردانش معاصر، اصفهان، ایران. )
فرنوش هدایت ² ( کارشناسی ارشد پژوهش هنر دانشگاه علم و هنر یزد،یزد،ایران )

تاريخ الإرسال : 05 السبت , ربيع الأول, 1444 تاريخ التأكيد : 20 الأحد , ربيع الأول, 1444 تاريخ الإصدار : 28 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1444

الکلمات المفتاحية: جلفای‌نو, امامزاده‌, نقاشی دیواری, کلیسا, اصفهان,

ملخص المقالة :

شاه عباس اول پس از کوچاندن ارمنیان به اصفهان دستور داد برای آنان کلیساهایی بسازند تا به زندگی شهری در اصفهان پای بند شوند. این کلیساها، که در ابتدا با کمک معماران ایرانی شکل گرفت، رنگ و بویی ایرانی داشت بیشتر محققانی که درباره کلیساهای جلفای نو اصفهان نوشته اند بر ایرانی بودن در معماری کلیساهای اصفهان تکیه کرده اند. هدف اصلی در این مقاله مطالعه تطبیقی نقاشی های دیواری بازمانده از اواخر قاجار امام زاده ها اصفهان و کلیساهای صفوی اصفهان از نظر مضمون ،ساختار، شمایل و رابطه با محیط است ،سوال پژوهش این است که نقاشی کلیساها چه تاثیری برنقاشی های دیواری امامزاده ها در اواخر دوره قاجار داشت؟ شیوه گرداوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای و میدانی است، روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و تطبیقی است، می کوشد شباهت ها و تفاوت های لحن و شکل نقاشی دیواری های کلیساها و امامزاده های شهر اصفهان به عنوان یکی از جلوه گاه هنر قدسی از نظر مفهوم و بیان برحسب ویژگی های مرتبط با نقششان بیان کند. یافته های پژوهش نشان میدهد، موضوع نقاشی های امامزاده ها ، روایاتی تصویری از مضمون های مورد علاقه مردم شیعه مذهب ایرانی است. شمایل مبارک پیامبر (ص)، ائمه اطهار (ع)، روایت تصویری واقعه عاشورا، همه از مصادیق بارز علائق و اعتقادات هر مسلمانی است که به مکانی چون امامزاده وارد می شود. موضوع نقاشی‌هایی که بر دیوار کلیساهای جلفای نو اصفهان اجرا شده عموماً مصائب مسیح و نزدیکان او و دیگر روایات مذهبی آمیخته به اعتقادات مردم است. در امامزاده های اصفهان نیز داستان های مذهبی و مصائب ائمه اطهار آمیخته به باورهای عامیانه به تصویر درآمده است که ترکیب بندی ، رنگ و شمایل از کلیساها تاثیر گرفته است. اجرای نقاشی و مصالح کار نقاشان در هر دو تقریباً مشترک بوده است. علی‌رغم شباهت ها، نقاشی کلیساها به تعبیری، هنر دولتی بوده است، ولی پدیدآورندگان نقاشی دیواری امامزاده ها هیچ‌کدام به طبقه حاکم وابسته نبوده اند و این موضوع در نحوه اجرا و غنای کار بسیار تأثیرگذار است.

المصادر:

آقاجانی، حسین. (1359). تعمیرات نقاشی، اثر، ش 2-4:صص 160 تا 175.

آقاجانی، حسین، جوانی، اصغر. (1386). دیوارنگاری عصر صفویه در اصفهان،تهران: فرهنگستان هنر.

اهری، زهرا. (1384). دو نهاد دینی: یک زبان، دو بیان (مقایسۀ معماری شهری مسجد و کلیسا در مکتب شهرسازی اصفهان)، گلستان هنر، ش 2:صص 37 تا 43.

تهرانی، رضا. (1393). بررسی تصویری دیوارنگاری در امامزاده‌های اصفهان، گنجینۀ هنر،کتاب هفتم،صص70 تا 80.

حسامی، منصور. (1389). نقاشی دیواری از طرح تا مرمت، تهران: سمت.

حق‌نظریان، آرمن. (1385). کلیساهای ارامنۀ جلفای‌نو اصفهان، ترجمۀ نارسیس سهرابی ملایوسف، تهران: فرهنگستان هنر.

درهوهانیان، هاروتون. (1379). تاریخ جلفای اصفهان، ترجمۀ لئون. گ میناسیان، محمدعلی‌ موسوی‌فریدنی، اصفهان: زنده‌رود.

رهنورد، زهرا. (1378). حکمت هنر اسلامی، تهران: سمت.

سیکه ایروس، داوید آلفارو. (۱۳۶۲). نگاهی به زندگی و آثار سیکه ایروس، ترجمۀ فریده شبان‌فر، تهران: دنیای نو.

شهاب، عاطفه. (1392). بررسی آرایه‌ها و نقوش تزئینی امامزاده ‌هارون ولایت اصفهان، کنگره بین‌المللی امامزادگان.

عابددوست، حسین. (1392). بررسی جلوه‌های صوری و محتوایی نقاشی‌های بقاع متبرک و نقش آن در ترویج اعتقادات شیعی در ایران، اولین کنگره بین‌المللی امامزادگان.

علوی‌نژاد، سیدمحسن و دیگران. (1389). مطالعۀ تطبیقی در کاربرد دو اصطلاح «تزئینات معماری» و «دیوارنگاری» در منابع هنر اسلامی، نگره، ش 15،صص 5 تا 17.

علوی‌نژاد، سیدمحسن.(1387). بررسی مفهوم دیوارنگاری در منابع هنراسلامی، نشریۀ نگره، ش 7،صص 17 تا 29.

قازاریان، مانیا. (1363). هنر نقاشی جلفای‌نو، ترجمۀ ادیک گرمانیک، تهران: ندا.

کریمیان، حسن، نجفی، زینب. (1392). بررسی سیر هنر دیوارنگاری در امامزاده‌های اصفهان از صفویه تا قاجار، اولین کنگرۀ بین‌المللی امامزادگان.

مکی‌نژاد، مهدی. (1387). تاریخ هنر ایران در دورۀ اسلامی: تزئینات معماری، تهران: سمت.

میرزایی‌مهر، علی‌اصغر. (1386). نقاشی‌های بقاع متبرکه در ایران، تهران: فرهنگستان هنر