پایش تغییرات کاربری اراضی و پوشش گیاهی در حوزه آبخیز دامغان

شیما نیکو ¹ (گروه بیابانزدایی، دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان)
پیمان اکبرزاده ² (گروه بیابانزادیی، دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان)

تاريخ الإرسال : 22 الثلاثاء , ذو القعدة, 1443 تاريخ التأكيد : 11 الإثنين , جمادى الأولى, 1444

الکلمات المفتاحية: تغییرات کاربری اراضی, تغییرات پوشش گیاهی, حوزه آبخیز دامغان سنجش از دور, NDVI,

ملخص المقالة :

پایش تغییرات عوامل محیطی در طی زمان به منظور درک روابط متقابل بین انسان و پدیده‌های طبیعی به‌منظور تصمیم‌گیری بهتر درباره مدیریت پایدار سرزمین از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به دگرگونی و تغییرات گسترده در کاربری اراضی و پوشش گیاهی، بهره گیری از تکنولوژی سنجش از دور به یک ابزار مهم در بحث بررسی پایش تغییرات پوشش گیاهی/کاربری اراضی تبدیل شده است. در مطالعه حاضر در بازه زمانی 2020-2000 در حوزه آبخیز دامغان، تغییرات پوشش گیاهی با استفاده از شاخص نرمال شده اختلاف پوشش گیاهی (NDVI) و تغییرات کاربری اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره لندست 8، 7 و 5 سنجنده های OLI، ETM+ و TM ، نرم افزار eCognition و سیستم اطلاعات جغرافیایی بررسی و از نرم افزار R . نیز برای بررسی تغییرات استفاده شد. نتایج بررسی تغییرات کاربری اراضی نشان داد که مساحت اراضی باغی 6624 هکتار، مناطق شهری 635 هکتار، اراضی بدون پوشش (بایر) 4/54757 هکتار و مساحت منابع آب سطح ناشی از احداث سد 15/453 هکتار افزایش یافته و مساحت اراضی با کاربری مراتع 25/12976 هکتار، جنگل 44/40438 هکتار و اراضی کشاورزی 62/9055 هکتار کاهش داشته است. بیشترین مقدار شاخص NDVI مربوط به سال 2020 و 2000 میلادی به ترتیب با مقدار 598/0 و 481/0 است و کمترین میزان این شاخص مربوط به سال 2010 و 2020 به ترتیب با مقدار 406/0 و 359/0 است. سطح عرصه های با پوشش گیاهی فقیر 3/163798 هکتار افزایش و مناطق دارای پوشش گیاهی متوسط و خوب به ترتیب 4/111001 و 9/52796 هکتار کاهش یافته است. بررسی تغییرات با استفاده از نرم افزار R نیز نشان داد که در 227754 هکتار از حوزه میزان پوشش گیاهی کاهش یافته، در 11/358327 هکتار پوشش گیاهی بدون تغییر و ثابت بوده و نهایتا در سطح 89/8146 هکتار از حوزه آبخیز دامغان میزان پوشش گیاهی افزایش پیدا کرده است.