بررسی ارتباط بین غلظت آلاینده‌های هوا با شاخص پوشش گیاهی (NDVI)

علی سلیمانی دامنه ¹ ( دانشجوی دکتری هواشناسی، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه هرمزگان، هرمزگان، ایران )
ابوالحسن غیبی ² ( عضوهیات علمی دانشکده علوم پایه، گروه فیزیک، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران )
عباسعلی علی اکبری بیدختی ³ ( استاد گروه فیزیک فضا، موسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران )
حسین ملکوتی ⁴ ( دانشیار گروه علوم غیر زیستی، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه هرمزگان، هرمزگان، ایران )
هادی اسکندری دامنه ⁵ ( دکتری بیابان زدایی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، هرمزگان، ایران )

تاريخ الإرسال : 13 الأربعاء , شعبان, 1443 تاريخ التأكيد : 08 الثلاثاء , ذو القعدة, 1443

الکلمات المفتاحية: سنجنده, نیتروژن دی‌اکسید, سولفور دی‌اکسید, ایران, پوشش گیاهی,

ملخص المقالة :

گازهای نیتروژن دی‌اکسید (NO2) و سولفور دی‌اکسید (SO2) از مهم‌ترین آلاینده‌های جوی هستند که منشأ آنها عمدتاً فعالیت‌های انسان‌ساخت همچون حمل‌ونقل، صنعت و سایر کاربردهای صنعتی است. در این مقاله، با استفاده از روش‌های آماری من - کندال Z و شیب تخمین‌گر سن، غلظت ستون قائم این آلاینده‌ها و شاخص پوشش گیاهی (NDVI) در یک دوره 14 ساله (2018-2005) بر روی کشور ایران موردمطالعه قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که در طی این 14 سال، روند غلظت این آلاینده‌ها در کلان‌شهرها و همچنین شهرهای صنعتی افزایشی معنی‌داری داشته درحالی‌که در برخی از این مناطق روند کاهشی نیز وجود داشته است. کلان‌شهر تهران دارای بیشترین شیب افزایش در طی این 14 سال بوده است به‌طوری‌که هرساله شاهد آلودگی بسیار زیاد در شهر تهران هستیم. با بررسی همبستگی این آلاینده‌ها با شاخص پوشش گیاهی با استفاده از دو روش آماری من - کندال z و شیب تخمین‌گر سن نیز متوجه شدیم که در 07/61 درصد مساحت کشور ایران همبستگی مثبتی بین شاخص پوشش گیاهی و غلظت گاز نیتروژن دی‌اکسید وجود دارد و 93/38 درصد نیز همبستگی منفی را نشان می‌دهد. برای آلایندة سولفور دی‌اکسید نیز 36/58 درصد همبستگی مثبت با شاخص پوشش گیاهی و 64/41 درصد همبستگی منفی را نشان می‌دهد. این به این معنی است که آلاینده‌ها به‌تنهایی نمی‌توانند باعث افزایش و یا کاهش پوشش گیاهی در منطقه شوند ولی می‌توانند تأثیر هرچند کمی را در تغییر پوشش گیاهی داشته باشند. در مناطق کویری مرکز و شرق کشور یک رابطه همبستگی مثبت بین شاخص پوشش گیاهی و آلایندة نیتروژن دی‌اکسید وجود دارد. همچنین در مناطق ساحلی خلیج‌فارس یک همبستگی منفی بین شاخص پوشش گیاهی و آلایندة نیتروژن دی‌اکسید وجود دارد به‌طوری‌که بارش در این مناطق کاهشی بوده ولی مقدار آلایندة نیتروژن دی‌اکسید روند افزایشی را داشته است.