بررسی تأثیرآموزش برنامه والدگری بارکلی بر سلامت روان مادران کودکان پسر دارای اختلال نقص توجه-بیش فعالی مقطع ابتدایی (7-12)شهر اصفهان
الموضوعات :مهین السادات کدخدائی 1 , سید احمد احمدی 2 , احمد عابدی 3
1 - کارشناس ارشد مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر، اصفهان، ایران.
2 - عضو هیات علمی گروه روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
3 - عضو هیات علمی گروه روان شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
الکلمات المفتاحية: اختلال بیش فعالی/ نقص توجه, سلامت روان, والدگری بارکلی, کودکان پسر (7-12),
ملخص المقالة :
هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش برنامه والدگری بارکلی بر سلامت روان مادران کودکان پسر با اختلال نقص توجه-بیش فعالی در مقطع ابتدایی بوده است. نوع تحقیق، نیمه تجربی همراه با پیش آزمون و پس آزمون با گروه آزمایش و کنترل بود. نمونه ی پژوهش شامل 30 مادر کودکان بیش فعال با نقص توجه بودند.که با استفاده از روش خوشه ای چند مرحله ای از نواحی آموزش و پرورش اصفهان ، یک ناحیه (ناحیه 2)،به تصادف انتخاب گردید .سپس از بین مدارس پسرانه این ناحیه، 2 دبستان به صورت تصادفی انتخاب و دانش آموزان آن دو دبستان با پرسشنامه کانرز معلمان، از نظر اختلال نقص توجه – بیش فعالی مورد سنجش قرار گرفتند.از میان دانش آموزان پسر بیش فعال ،30 نفر که نمرات بالاتر از میانگین داشتند، انتخاب شدند. سپس مادران آن ها به صورت هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش به مدت 8 جلسه تحت آموزش برنامه ی والدگری بارکلی، قرار گرفتند. آزمودنی ها به وسیله ی مقیاس سلامت روان در 2 مرحله ی( قبل از مداخله و بعد از مداخله) مورد ارزیابی قرار گرفتند..داده ها با استفاده از کوواریانس چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که آموزش برنامه والدگری بارکلی، بر بهبود سلامت روان مادران گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل تأثیر معنادار داشته است(0005/0P<).همچنین این برنامه بر سه زیر مقیاس سلامت روان، یعنی علائم جسمانی، اضطراب و اختلال خواب، افسردگی تأثیر معنادار داشته و آن ها را کاهش داده است. (0005/0P<) اما مشاهده نتایج مربوط به زیر مقیاس کارکرد اجتماعی حاکی از عدم کاهش معنادار نمرات بوده، ومداخله نتوانسته بر این زیر مقیاس مؤثر باشد (081/0P>).
بارکلی،ر.(2013).آموزش کودکان با نقص توجه- بیش فعالی، ترجمه؛احمد عابدی،عادله شعرباف زاده(1394)،تهران: انتشارات جنگل.
بیرامی،م.(1388). تاثیرآموزش مهارت های فرزندپروری به مادران پسران دبستانی مبتلا به اختلالات برونی سازی شده بر سلامت روانی و شیوه های تربیتی آن ها،مجله ی علمی پژوهشی اصول بهداشت روانی،11(2)،ص114-105.
تقوی، س. م.(1380). بررسی روایی و اعتبار پرسشنامه سلامت عمومی (G.H.Q)، مجله روانشناسی، 5(4)، 398-381.
جعفری، ب س؛ موسوی، ر؛فتحی آشتیانی، ع و خوشابی، ک. ( 1389). اثربخشی برنامه فرزندپروری مثبت بر سلامت روان مادران کودکان با اختلال نقص توجه-بیش فعالی. فصلنامه خانواده پژوهی،6 (4) ، 497-510.
حاجی سید جوادی، ط؛ برجعلی، م.و برجعلی، ا.(1392). اثربخشی آموزش رفتاری بارکلی به والدین کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه- بیش فعالی در کاهش علایم. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین،17(6)،ص52-48.
درخشانپور، ف؛ خاکی، س؛ شاهینی، ن؛ وکیلی، م. ع و ثاقبی، ع. ( 1395). پژوهشی با عنوان ارتباط سلامت روانی مادران با سبک فرزندپروری در کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی و نقص-توجه. (3) 18، 155-151.
روشن بین، م؛ پور اعتمادی، ح و خوشابی، ک.(1386). تأثیر آموزش برنامه گروهی فرزند پروری مثبت بر استرس مادران کودکان 4تا 10 ساله مبتلا به بیش فعالی- نقص توجه. فصلنامه خانواده پژوهی 3(1)، 572-560.
طهماسیان، ک و چیمه، ن.(1391). اثر بخشی آموزش مدیریت رفتار بر تنیدگی والدینی مادران کودکان در خود مانده. فصلنامه روانشناسی تحولی، (21)، 278-269.
عربی، س ؛ دانش، ع؛ کاکاوند ،ع؛ سلیمی نیا ،ع و امیرغفاری، م.(1392). نشریه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی البرز.2(3)،ص -146-139.
فرمند، آ.(1385). سودمندی درمان ترکیبی: برنامه گروهی فرزند پروری و دارو درمانی بر علائم و شیوه های تربیتی کودکان 12-2ساله مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی. رساله ی دکتری روان پزشکی، دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی، تهران.
قشنگ، ن.(1382).تأثیر آموزش مادران بر کاهش تنیدگی رابطه مادر-کودک. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
کجباف، م. ب؛ شیرازی تهرانی، ع ر؛ میر دریکوند، ف و مظاهری، م. (1394). اثر بخشی آموزش مدیریت رفتاری والدین بر سلامت عمومی مادران کودکان بیش فعال.فصلنامه خانواده پژوهی،(1)11 ،122-103.
کردستانی، د؛.رادمنش، ح؛. سالاری، م؛ امیری، م و فرهودی، ف.( 1392). برسی تأثیر روش های اصلاح رفتار به مادران کودکان با اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی بر کاهش استرس والدگری و افزایش عملکرد فرزندانشان.مجله علوم رفتاری، 7(3)، 269-263.
محرری، ف؛ شهریور،ز و تهرانی دوست، م.(1388). تاثیر آموزش«برنامه ی تربیت سازنده» به مادران بر مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی /کم توجهی. مجله ی اصول بهداشت روانی ،11(1)، 40-31.
محمد اسماعیل، ا. (1385). بازی درمانی، نظریه ها، روش ها و کاربردهای بالینی.تهران: نشر دانژه.
مفتاق ، د ؛ محمدی، ن و نجیمی، آ. (1391). بررسی روش های مختلف درمان کودکان دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی بر سلامت روان مادران،مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی،4(2): ص245-251.
Anastopoulos, A. D., Shelton, T. L., DuPaul, G. J. & Guevremont, D. C. (1993). Parent training for aAttention deficit hyperactivity disorder: Its impact on parent functioning. Journal of Abnormal of Psychology, 21, 581-596.
Barkley, R. A., Karlsson, J., & Pollard, S. (1985). Effects of age on the mother-child interactions of hyperactive children.Journal of Abnormal Child psychology, 13, 631-638.
Barlow, j., & Coren, E. (2004).Parent training programs for improving maternal psychosocial health.Coherance Database System Review, 1, 2020.
Conners, C. K., Sitarenios, G., Parker, J. A., & Epstain, J. N. (1998). Revision and restandardization of the Conners’ Teacher Rating Scale: Factor structure, reliability, and criterion validity. Journal of Abnormal
Child Psychology, 26 (4), 279-292.
Cunningham, C. E., & Boyle, M. H. (2002). Preschoolers at risk for attention deficit hyperactivity disorder and oppositional defiant disorder: Family, parenting and behavioral correlates. Journal of Abnormal Child Psychology, 30(6) , 555-569.
Danforth, J., Harvey, E., Wendy, R., Ulaszek, T., & McKee, TE . (2006).The outcome of group parent training for families of deficit/aggressive behavior. Clinical Psychiatry;37:188-205.
Das Benerjee, T. D., Middleton. F., & Faraone, S. V. (2007). Environmental risk factors for attention deficit hyperactivity disorder. Acta Paediatrica, 96,1269-1274.
Dean, C., Myors, K., & Evans, E. (2003). Community-wide implementation of a parenting program: The South East Sydney positive parenting project. Australian ejournal for the Advancement of mental Health.2(3).
Dretzke, J., Davenport, C., Frew, E., Barlow, G., Brown, S., Bayliss, S., Taylor, R., Sandercock, J., & Hyde, C. (2009). The clinical effectiveness of different parenting programs for children with conduct problems. University of Birmingham, U. K. [Online]. Available: http://www.camph.com.
Erhardt, D., & Baker, B.(2000). The effects of behavioral parent training on families with young hyperactive children. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry 21(2), 121-132.
Gillberg, C. (2003). Deficits in attention, motor control, and perception: A brief review. Archives of Disease in Childhood, 88, 904-910.
Kadesjo, C., Hagglof, B., & Gillberg, C. (2003).ADHD with and without ODD in 3-7 children. Journal of Developmental Medicine and Child Neurology, 45, 693-699.
Kuhn, C., Carter, S. (2006).Maternal Self-Efficacy and Associated Parenting Cognitions among Mothers of Children with Autism. American Journal of Orthopsychiatry,76, (4), 564-575.
Lamb, K. (2006). Addressing the challenges of parenting: Parent training with parents.
Levac, A. M., Mcmay, A., Merkam, P., & Reddon-Darcy, M. L. (2008).Exploring parent participation in parent training program for children aggression: understanding and illuminating mechanisms of change.Journal of child and adolescent psychiatry nursing, 21(2), 78-88.
Mash, E. J., & Barkley, R. A. (2003).Child psychopathology. New York: Guilford press.
Pelham, J., Carlson, C., Sams, S. E., Vallano, G., Dixon, M. J., Hoza, B., & Swanson, J. M., (1998). Separate and combined effects of methylphenidate andbehavior modification on boys with attention deficit-hyperactivity disorder in the classroom.
Rogers, H., Cann, W., Cameron, D., Littlefield, L., & Lagioia, V. (2003). Evaluation of the family intervention service for children presenting with characteristics associated with attention deficit hyperactivity disorder. Australian e-Journal for the Advancement of mental Health.2(3).
Sanders, M. R., & Turner, K. T. (2006). The efficacy of the Triple P-positive parenting program in improving parenting and child behavior: A comparison with two other treatment conditions [On-line]. Available: http://www.unifr.ch.
Sanders, M.R., & McFarland, M. (2000). The treatment of depressed mothers with disruptive children: A comparison of parent training and cognitive behavioral family intervention. Behavior Therapy, 31, 89-112.
Shechtman, Z., & Gilat, I. (2005).The effectiveness of counseling groups in reducing stress of parents of children with learning disabilities.Group Dynamics, 9(4),275-286.
Zubrick SR. 2005. Prevention of child behavior problems through universal implementation of a group behavioral family Intervention.14: 1-18.
_||_