بیان وحدت با شگردهای تمثیلی در مثنوی معنوی
الموضوعات :
ماه نظری
1
1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
تاريخ الإرسال : 14 السبت , شعبان, 1437
تاريخ التأكيد : 08 الجمعة , ذو الحجة, 1437
تاريخ الإصدار : 22 الأربعاء , ربيع الأول, 1438
الکلمات المفتاحية:
مثنوی,
تمثیل,
unity,
وحدت,
Masnavi,
کثرت,
acting,
plurality,
ملخص المقالة :
ادبیات عرفانی دارای جایگاه خاصی است، بخصوص مثنوی معنوی شباهت به معجزه‌ای والا در هنر و ادبیات دارد. مولانا با بیانی زیبا وبه کارگیری تمثیل با شگردهای گوناگون درقالب تشبیه، استعاره، تلمیح، کهن الگوها و ... به تبین مفاهیم عرفانی وحدت وجود در مباحثی چون فنای ذات، صفات وفنای فی الله، با اهداف گوناگونی به نوعی به استدلال مفاهیم وحدت پرداخته است، تا ذهن را ازحکمی در مورد چیزی، به حکمی در مورد چیزی دیگر، به دلیل مشابهتی که میان آن دو مقوله خلق می کند، سیر دهد. وی معتقد است که این خاصیت صور و قالب های مادی وج سمانی است که مانع دیدن حقیقت می‌شوند زیرا در ماورای آنان چیزی جز وحدت وجود ندارد. تنها راه رسیدن به حقیقت وجودی جز از راه ِخود فراموشی و استغراق در حق دست نخواهد داد. مولوی، برای اثبات وحدت گوهر ارواح، از انواع تمثیلات تشبیهی چون سایه های کنگره در مقال نورکه مانع تابش نور حقیقت است گفتگو می کند. در نهایت به نظر مولوی مثنوی دکان وحدت است و هرچه غیر از خدا است ظاهری و ساختگی می‌داند.
المصادر:
قرآن کریم، (1383). ترجمه الهی قمشه‌ای.تهران: چاپخانه اعتماد.
ابن عربی، محیی الدّین، (بی تا)، فتوحات مکیّه، بیروت، دار صادر.
استعلامی، محمد (1369)، گزیده مثنوی، تهران: زوار.
استیوارت، جی.آی.ام (1372)، جیمزجویس، ترجمه منوچهر بدیعی، تهران: نشانه.
اکرمی، میر جلیل وهمتی، ذوالفقار، (1389) وحدت وجود و وحدت ادیان از نظر ابن عربی، فصلنامه تخصصی مولوی پژوهی، سال چهارم، شماره نهم.
پورنامداریان، تقی (1368)، رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی، تهران: علمی وفرهنگی.
جعفری، محمد تقی (1379)، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، تهران: چاپ خانه حیدری.
دوبوکور، مونیک (1376)، رمزهای زنده جان، ترجمه جلال، ستاری، تهران: مرکزی.
راشد محصّل، محمّد رضا (1382)، جلوه‌های جلال در شعر عطار، مجله دانشکده ادبیّات وعلوم انسانی دانشگاه بیرجند، شماره سوم.
زمانی، کریم (1382)، شرح جامع مثنوی معنوی، تهران: اطلاعات.
سبزواری، حاج ملأ هادی (1374)، شرح مثنوی حاج ملأ هادی سبزواری، ج 2، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
سجادی، سید جعفر، (1370)، فرهنگ لغات واصطلاحات وتعبیرات عرفانی، تهران: کتاخانه طهوری.
شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1366). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
عقدایی، تورج (1380). بدیع در شعر فارسی. زنجان: نیکان کتاب.
فروزانفر، بدیع الزمان، (1379)، شرح مثنوی شریف، ج 1، تهران: زوار.
قیس رازی، شمس (1388). المعجم فی معاییراشعار العجم. تصحیح محمّد قزوینی و ...، تهران: علمی.
کاکایی، قاسم (1381)، وحدت وجودبه روایت ابن عربی واکهارت، تهران: هرمس.
گراوند، علی، (1388)، بوطیقای قصه درغزلیات شمس، تهران: معین.
مولوی، جلال الّدین محمّد بن محمد، (1376)، مثنوی معنوی. تصححیح رینولد نیکلسون. تهران: بهزاد. چ نهم.
مولوی، جلال الّدین محمّد بن محمد (1378)، غزلیّات شمس، ج 1 تا 6، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: دانشگاه تهران. چ سوم،
میر صادقی، جمال، (1388)، عناصر داستان، تهران: شفا.
نیکلسون، رینولد، (1374)، شرح مثنوی معنوی، شش دفتر، ترجمه و تعلیق حسن لاهوتی، تهران: علمی و فرهنگی.
_||_
