مضامین انتقادی و تعلیمی طنز در اشعار حافظ و سرآمدان سبک هندی
الموضوعات :
طاهره مهاجر شیخی
1
(
دانشجوی دورة دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد سبزوار- ایران
)
سیّد محّمد علوی مقّدم
2
(
استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد سبزوار- ایران
)
الکلمات المفتاحية: حافظ, طنز, سبک هندی, hafiz, شوخ طبعی, ریا, Hindi style, hum our and wit, wile reform,
ملخص المقالة :
حافظ در نزد ایرانیان پایگاهی بس بلند دارد. زبان شیرین و کلام تأثیر گذار او شهره ی خاصّ و عامّ است. هنر مطایبه و طنز، جزو مختصّات بیان خواجه است. حافظ در زمانه ای می زیسته که ریاورزی و ظاهر پرستی های زاهدان و جور و تزویر حاکمان، دل شاعر را به درد می آورده است. حافظ با زبان فاخر و شوخ طبعانه، معایب زمانه و زاهدان و پارسایان و شیوخ وابسته درباری را بر ملا می کند و قصد اصلاح گری دارد. دوره صفوی نیز گرچه از نظر سیاسی از ثبات بیشتری نسبت به دوره حافظ برخوردار است اما از نظر تعصّب مذهبی حاکم با آن دوره مشابهت دارد و مانند دوره حافظ، دربار، مملو است از پارسایان و شیوخ و واعظان ومفتیانی که مدّعی زهد و تقوی هستند و از درک معانی عرفانی بازمانده اند. شاعران این دوره مستقیم و صریح و کمتر به کنایه به مبارزه با ظاهرسازی، خود بینی، ریا، تزویر و مدعیّان خدمت به مردم برخاسته اند و طنزهایی دل نشین و گاه گزنده و ماندگار را در شعر و ادب پارسی به یادگار گذارده اند.
