«بررسی عنصر روایتگری در مرزبان-نامه

الموضوعات :

محبوبه خراسانی ¹ , فائزه هدایی ²

1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد
2 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد نجف‌آباد

تاريخ الإرسال : 07 الجمعة , شعبان, 1432 تاريخ التأكيد : 06 الثلاثاء , ذو القعدة, 1432 تاريخ الإصدار : 28 الإثنين , ربيع الأول, 1433

الکلمات المفتاحية: مرزبان­نامه, راوی, روایت­شنو, Marzbannameh, narrator, narratee,

ملخص المقالة :

از آن جایی که مرزبان نامه، یکی از امّهات آثار تعلیمی کهن پارسی است، به سبب شیوه ی روایت گری و بعد تعلیمی از جایگاه ویژه، برخوردار است. این مقاله سعی دارد به تحلیل جایگاه راوی در روایت و داستان های مرزبان نامه بپردازد. در این مبحث، نشان داده شده که روایت گری در مرزبان نامه با یک راوی صورت نگرفته است. راوی کسی است که قصّه از زبان او نقل می شود. این راوی می تواند به طور آشکار یا پنهان در قصّه حضور داشته باشد. راوی هر روایت در سطحی ویژه قرار می گیرد، در نتیجه برای روایت شنو نیز می توان سطوحی را در نظر گرفت (در حقیقت روایت شنوها در هر روایت متفاوت اند). زیرا هر روایت همان طور که راوی دارد، ناگزیر در مقابل روایت شنو (مخاطب) نیز دارد. روایت شنو با خواننده ی داستان متفاوت است. همچنین راوی نسبت به چگونگی حضور در داستان، می تواند درون داستانی یا برون داستانی باشد و از طرف دیگر راوی بر اساس نسبتی که با داستان دارد، دخیل در داستان یا جدا از داستان است.

المصادر:

- احمدی، بابک.(1380). ساختار وتأویل متن، تهران : مرکز.

2- اخوت، احمد.(1371).دستورزبان داستان، اصفهان: فردا.

3- اخلاقی، اکبر.(1377). تحلیل ساختار روایی منطق الطیر، اصفهان : فردا.

4- ______، (1382). تحلیل ساختاری داستان‌های مثنوی (پایان نامه دکتری)،دانشکده علوم ، دانشگاه اصفهان .

5- اسکولز، رابرت. (1377). عناصر داستان، فرزانه طاهری، تهران: مرکز.

6- تودوروف، تزوتان.(1379). بوطیقای ساختارگرا، محمد نبوی، تهران : آگاه.

7- ______ ، (1369). «یا قصه­ای بگو، یا بمیر»، ترجمه مهوش قویمی، مجله آدینه، شماره 36 ، ص ص38-42 .

8- تولان، مایکل. (1383)، درآمدی نقادانه زبان‌شناختی بر روایت،ترجمه ابوالفضل حرّی، تهران: بنیادسینمایی فارابی.

9- سلدن، رامان.( 1372). راهنمای نظریه ادبی معاصر، عباس مخبر، تهران : طرح نو.

10- ______  (1374) .« ساخت‌گرایی در ادبیات داستانی»، ترجمه جلال سخنور، سیما زمانی، ماه‌نامه دنیای سخن 66 مهر وآبان، ص 60 -63.

11- فرزاد، عبدالحسین. (1371).«گفتاری در باب هنر: نقد قصه 1 »، مجله رشد ادب فارسی ،زمستان، ص 8- 12 .

12- ریمون کنان، شلومیت(1387). روایت داستانی: بوطیقای معاصر، ترجمه ابوالفضل حرّی، تهران :  نیلوفر.

13 – رهگذر، رضا.(1386). «حکایت ومختصات آن»، مجله ادبیات داستانی،شماره 6 صص 22-26 .

14- وراوینی، سعدالدین.(1367).مرزبان­نامه، تصحیح محمد روشن، تهران : کتیبه، چ دوم.

15. ______ .(1384). مرزبان­نامه، به کوشش خلیل خطیب رهبر با معنی واژه و شرح بیت‌ها و جمله­های دشوار و برخی نکات دستوری، تهران: مروی، چ دهم.

16-  مارتین، والاس. ( 1382). نظریه­های روایت، محمد شهبا، تهران: هرمس.

17- محجوب محمد جعفر (1338). «داستان‌های عامیانه­ی فارسی» مجله سخن، دوره دهم ،شماره 10، دی ماه، ص1125-1106.