تمثیل ارکان پنج گانه‌ی اسلام از دیدگاه عین‌القضات همدانی

الموضوعات :

زهرا فتحی ¹ ( دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان، ایران )
قدمعلی سرامی ² ( دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان، ایران )
محمد غلامرضایی ³ ( استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان، ایران )
حیدر حسنلو ⁴ ( استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان، ایران )

تاريخ الإرسال : 28 الجمعة , رجب, 1442 تاريخ التأكيد : 28 الجمعة , رجب, 1442 تاريخ الإصدار : 08 الأحد , شعبان, 1442

الکلمات المفتاحية: Mystical Language, عین‌القضات همدانی, زبان عرفان, Code, allegory, رمزینه, ارکان پنج گانه‌ی اسلام, Ayn al-Qodhat Hamedani, Five Pillars of Islam,

ملخص المقالة :

هیچ کلمه یا کلامی گنجایش و تاب پذیرش تجارب عمیق و عاطفی عرفا را از جهان برتر ندارد، از این رو آنان برای ادای مقصود از زبانی سود می‌جویند سمبلیک و تمثیلی، عین‌القضات همدانی به عنوان یکی از پیشگامان عرصه‌ی سمبولیسم عرفانی در تبیین مبانی و مفاهیم عمیق عرفانی، سهم عمده‌ای در تقریر عرفان نظری و حکمت عملی دارد و آثار او جنبه‌های متعدد نگره‌ی تمثیلی او را به نمایش می‌گذارد، بنا به ضرورت اهمیت واکاوی وجوه زبان زمزی و تمثیلی و شناخت جایگاه او در عرصه‌‌ی تمثیل و تبیین تمثیل یکی از شبکه‌های رمزی او، ارکان پنج‌گانه‌ی اسلام و با هدف دستیابی به مؤلفه‌های زبان تمثیلی و توجیه و تفسیر تمثیل‌های نهفته در صورت آن ارکان، این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی در چارچوب نظریه‌های تحلیلی و معناشناسی و سمانتیک و تمثیلی انجام گرفته و با روشنگری این ارکان و نمایش صورت ظاهر و باطن آنها، رمزینه‌های دیگری در ارتباط با این شبکه چون لا اله، الّا ا…، نیّت، وضو، کعبه و قبله شناسایی شدند که در ارتباط تمثیلی منسجم، منجر به شناخت بعدی از ابعاد منظومه‌ی اندیشگی عین‌القضات شده است.

المصادر:

قرآن کریم

1.  آریا، غلامعلی، (1375)، کلیاتی در مبانی عرفانی و تصوف، تهران: مؤسسه فرهنگی و انتشاراتی پایا.


2. امیرحسینی، غوری هروی، (بی‌تا)، نزهة الارواح، به تصحیح و تعلیق نجیب‌ مایل هروی، تهران: زوار.

بقلی شیرازی، روزبهان، (1374)، شرح شطیات، شامل گفتارهای شور انگیز و رمزی، بی جا، بی نا.

1. پورجوادی، نصر‌ا…، (1358)، سلطان طریقت (سوانح زندگی و شرح آثار خواجه احمد غزالی، تهران: آگاه.


2. حلاج، حسین بن منصور، (1379)، مجموعة آثار حلاج، تحقیق، ترجمه و شرح قاسم میرآخوری، تهران: نشر یاد آوران.


3. سجادی، سیدضیاء‌الدین، (1368)، فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبیرات عرافانی، تهران: کتابخانه‌ی طهوری.


4. سرامی، قدمعلی، (1369)، از خاک تا افلاک. تهران: چاپخانه دانش.


5. سمنانی، علاء‌الدوله، (1383)، مصنفات فارسی سمنانی، تصحیح نجیب مایل هروی، تهران: علمی و فرهنگی.


6. شیمل، آن ماری، (1374)، ابعاد عرفانی اسلام، ترجمه و توضیحات عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.


7. علی زمانی، امیرعباس، (1375)، زبان دین، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، حوزه‌ی علمیه‌ی قم.

10.عین القضات همدانی، ابوالمعالی عبدالله بن محمد، (بی تا)، تمهیدات. با مقدمه و تصحیح و تحشیه و تعلیق عفیف عسیران، تهران: صوری، چ دوم.

11._______________، (1377)، نامه‌های عین‌القضات مقدمه و تصحیح و تعلیق علینقی منزوی، تهران: انتشارات اساطیر.

12.غزالی طوسی، ابو حامد امام محمد، ‌(1364)، مشکاة الانوار، ترجمه صادق آیینه وند، تهران: مؤسسه امیر کبیر.

13.غزالی، احمد، (1356)، مکاتبات خواجه احمد غزالی با عین القضات همدانی، تصحیح نصر‌الله پور جوادی، تهران: خانقاه نعمت‌اللهی.

14._______________، (1386)، التجرید فی کلمة التوحید، مصر، مصطفی‌ البابی، الطبعة الثانیة.

15.فولادی، علیرضا، (1389)، زبان عرفان. تهران: سخن، فرا گفت.

16.کاشانی، عز‌الدین محمود بن علی، (1367)، مصباح‌الهدایة و مفتاح‌الکفایة، به تصحیح جلال‌الدین همایی، تهران: مؤسسه نشر هما، چ سوم.

17.کلابادی، ابوبکر، (1371)، متن و ترجمه‌ی کتاب تعرف، به کوشش محمدجواد شریعت، تهران: اساطیر.

18.لویزن، لئونادر، (1389)، فراسوی ایمان و کفر شیخ محمود شبستری، ترجمه مجدالدین کیوانی، تهران: نشر مرکز، چ چهارم.

19.لینگر، مارتین، (1360)، عارفی از الجزایر، ترجمه نصر‌ا…‌پور جوادی، تهران: مرکز ایرانی مطالعه‌ی فرهنگ‌ها.

20.ماسینیون، لویی، (1366)، عرفان حلاج، مترجم ضیاء‌الدین دهشیری، تهران: بنیاد علوم انسانی.

21.مایل هروی، نجیب، (1372)، اندر غزل خویش نهان خواهم گشتن، سماع‌نامه‌های فارسی، تهران: نشر نی.

22.مولوی، جلال الدین محمد، (1369)، کتاب فیه ما فیه، با تصحیحات و حواشی بدیع الزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر. چ ششم.

23._______________، (1383)، مثنوی معنوی، تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: ثالث چ چهارم.

24._______________، (بی تا)، مثنوی معنوی. به همت رینولد نیکلسون، تهران: مولی.

25.میبدی، ابوالفضل رشیدالدین، (1361)، کشف‌الاسرار و عده الابرار، معروف به تفسیر خواجه عبدا… انصاری، به سعی و اهتمام علی اصغر حکمت، تهران: امیرکبیر، چ چهارم.

26.نسفی، عزیزالدین، (1377)، کتاب الانسان الکامل با تصحیح و مقدمه‌ی ماژیران موله ، تهران: طوری. چ چهارم.

27.نوربخش، جواد، (1371)، فرهنگ نوربخش (اصطلاحات صوفیه)، تهران: انتشارات خانقاه، نعمت‌اللهی.