گذری بر انواع تمثیل در معارف بهاءولد
الموضوعات :
فاطمه حیدری
1
1 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی،واحد کرج،دانشگاه آزاد اسلامی،کرج،ایران
تاريخ الإرسال : 14 الإثنين , رجب, 1441
تاريخ التأكيد : 14 الإثنين , رجب, 1441
تاريخ الإصدار : 26 الخميس , جمادى الثانية, 1441
الکلمات المفتاحية:
معارف,
بهاءولد,
انواع تمثیل,
واقعیت بنیاد و لفظی,
Bahá'u' Walad,
Ma'aref,
factual and verbal Allegories,
ملخص المقالة :
شگرد بلاغی تمثیلاز دیرباز در میان صاحبان نظم و نثر در انتقال مفاهیم عقلی، انتزاعی و ذهنی شگردی تاثیرگذار بوده است و بهاءولد صاحب کتاب معارف نیز با بهره گیری از این عنصر تصویرساز و سایر عناصر بدیعی و بیانی، سبک نثر مرسل را به نثر شاعرانه نزدیک ساخته است. وی از انواع تمثیل های واقعیت بنیاد، لفظی، منطقی، متناقض نما و نیز تمثیل های رمزی که در حیطه ی تمثیل های داستانی و گسترده جای می گیرند و نیز تمثیل های فشرده برای انتقال حظوظ و بهره های روحانی و احوال شادناک ناشی از شهود، جهت اقناع و تعلیم مخاطبان بهره برده است. او با استفاده از هر دو نوع تمثیل فشرده و گسترده به ایضاح و نیز کتمان برخی مقاصد تعلیمی دینی، آزموده های عرفانی و تجربه درونی خود پرداخته است. در این پژوهش به شیوه ی تحلیلی-کتابخانه ای شگرد بلاغی تمثیل از منظر ساختار و کارکرد در کتاب معارف بهاءولد بررسی و کوشیده شده با ذکر نمونه هایی از انواع تمثیل اثبات کند بهاءولد از این شگرد برای زیباسازی گفتار استفاده نکرده بلکه قصد او توجیه و القای باورهای دینی و تجربیات عرفانی بوده است.
المصادر:
ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ، (1383)، ﺗﺮﺟﻤﻪ اﻟﻬﻲﻗﻤﺸﻪ ای، تهران: چاپچانه اعتماد.
افلاکی، شمسالدّین احمد، (1362)، مناقبالعارفین، تصحیح تحسین یازیجی، تهران: دنیای کتاب.
بهاءولد، محمدبن حسین خطیبی بلخی، (1352)، معارف، به تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: طهوری، چ دوم.
ﭘﻮرﻧﺎﻣﺪارﻳﺎن، ﺗﻘﻲ، (1364)، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، تهران: علمی-فرهنگی.
پورنامداریان، تقی وسید‌محسن‌حسینی‌مؤخر، (1383)، بررسی جنبه‌‌های زیباشناختی معارف از‌دیدگاه صورتگرایی (فرمالیسم)، فصلنامه پژوهشهای ادبی تابستان، دوره 1، شماره 4، صص 59-82.
ثروتیان، بهروز، (1369)، بیان در شعر فارسی، تهران: انتشارات برگ.
جابری، ناصر، (1396)، مطالعه بینامتنی تمثیل در معارف بهاءولد و مثنوی مولانا، مجله شعرپژوهی (بوستان ادب) دانشگاه شیراز، سال نهم، شماره سوم، پیاپی 33 صص 45-68.
جرجانی، عبدالقاهر، (1374)، اسرارالبلاغه، ترجمه جلیل تجلیل، تهران: انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
خوانساری، محمد، (1376)، منطق صوری، تهران: آگاه.
دهخدا، علی اکبر (بی تا)، مؤسسه دهخدا.
رضایی، احترام، (1398)، معرفی انواع تمثیل فشرده و جستجوی رد پای آن در شعر نخستین شعرای زبان فارسی، مجله شعرپژوهی (بوستان ادب) دانشگاه شیراز شماره 2، شماره دوم، پیاپی 40، سال 11، صص 122-101.
زرینفکر، مژگان و مریم صالحینیا ومحمد جواد مهدوی، (1392)، استعارهی مفهومی رویش در معارف بهاءولد، دوفصلنامة علمی- پژوهشی ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا، سال پنجم، شمارة 9، صص 172-137
زرینکوب، عبدالحسین، (1372)، شعر بی دروغ شعر بی نقاب، تهران: علمی، چ هفتم
شبلی نعمانی، (1363)، شعر العجم، ترجمة محمد تقی فخر داعی گیلانی، تهران: دنیای کتاب.
شفیعی کدکنی، محمد رضا، (1366)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.
شمس قیس رازی، (1373)، المعجم فی معاییر اشعارالعجم، به کوشش سیروس شمیسا، تهران: فردوس.
شمیسا، سیروس، (1378)، بیان و معانی، تهران: فردوس.
شمیسا، سیروس، (1376)، بیان، تهران: فردوس، چ ششم.
شوقی ضیف، احمد، (1383)، تاریخ و تطور علوم بلاغت، ترجمة محمد رضا ترکی، تهران: سمت.
طحان، احمد و سمیه پرونده، (1393)، ﺑﺮرﺳﻲآراﻳﻪ ﻫﺎی ﺑﺪﻳﻊ ﻟﻔﻈﻲ در معارف بهاءولد، فصل نامه مطالعات زبانی بلاغی، شماره دهم، سال پنجم، صص 23-48.
ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ، ﺗﻘﻲ ﭘﻮرﻧﺎﻣﺪارﻳﺎن، ﻋﺒﺪاﷲ رادﻣﺮد، ﻣﻬﺪی ﭘﺮﻫﺎم، (1390)، سرچشمه‌های ﻓﻜﺮی رﻣـﺰ و ﺗـﺼﻮﻳﺮ در ﻣﻌﺎرف بهاءولد، جستارهای ادبی، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد،، شماره 2، پیاپی 173، سال 44، صص 156-123.
فتوحی، محمود، (1383)، تمثیل، ماهیت، اقسام، کارکرد، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی، دوره 12 و 13، شماره 47-49، صص 141-178.
مک کویین، جان، (1389)، تمثیل، ترجمه حسن افشار، تهران: نشر مرکز.
مولوی، جلال الدین محمد بلخی، (1365) مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد. الین. نیکلسون، تهران: انتشارات مولی، چ چهارم.
نصیرالدین طوسی، محمّد بن محمّد، (1380)، بازنگاری اساسالاقتباس، بهکوشش مصطفی بروجردی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
نودهی، کبری و طواق گلدی گلشاهی احسان الدین رضانیا، (1393)، تصویرهای کنایی در معارف بهاءولد، نشریه زیبایی شناسی ادبی، شماره 22، سال یازدهم، صص 1-14.
همایی، جلال الدین، (1364)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، ج 2، چ سوم، تهران: انتشارات توس.
هوف، گراهام، (1365)، گفتاری دربارة نقد، ترجمه نسرین پروینی، تهران: امیرکبیر.
_||_
