مرگ و موت ارادی از دیدگاه سنایی، عطار و مولانا با رویکرد تمثیلی
الموضوعات :
مصطفی خدایاری
1
(استادیار زبان و ادبیات فارسی
دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرمسار - ایران)
تاريخ الإرسال : 26 الأربعاء , ربيع الأول, 1437
تاريخ التأكيد : 02 السبت , رجب, 1437
تاريخ الإصدار : 16 الثلاثاء , رمضان, 1437
الکلمات المفتاحية:
تمثیل,
سنایی,
عطار,
مولانا,
Death,
Attar,
Molana,
مرگ ارادی,
voluntary death,
Sanai poems,
ملخص المقالة :
بی تردید مرگ و مرگ اندیشی همواره هسته‌ی مرکزی اندیشه شاعران، نویسندگان، عرفا و اندیشمندان در طول تاریخ بوده است. بدین جهت غالباً مرگ اندیشی، به آثار و تراویده‌های ذهنی خیل بی شماری از گویندگان و صاحب نظران به ویژه در گستره‌ی ادب پارسی سایه افکنده است.شاعران عارفی چون سنایی، عطار و مولانا پیوسته مرگ طبیعی را در آثارشان ستوده‌اند و معتقدند کسی را یارای گریز و ستیز با مرگ نیست. در عین حال تحقق مرگ حقیقی و ارادی را با ریاضت و تهذیب نفس امکان پذیر می‌دانند و با تأثیر و الهام از آیات و احادیث، بر این باورند که بایست محفل تسلیم را قبل از مجلس ترحیم به پاداشت. نگارنده در این جستار با تحلیل زبده‌ی اندیشه‌های شاعران عارف - سنایی، عطار و مولانا - در باب مرگ و موت ارادی، راه های وصول به مرگ ارادی و ردپای مفاهیم آن را با رویکرد تمثیلی بررسی کرده آن گاه دیدگاه این سه شاعر را با استناد به اشعاری از آثارشان، نشان داده است.
المصادر:
قرآن کریم.
افلاکی، شمس الدین.1362. مناقب العارفین. تصحیح حسین یازیچی، تهران: دنیای کتاب.
حلبی، علی اصغر.1385. مبانی عرفان و احوال عارفان. تهران: اساطیر. چ سوم.
رودکی.1371. گزینه سخن پارسی 2. به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: صفی علی شاه.
زرقانی، مهدی.1379. افق‌های اندیشه شعر سنایی. تهران: روزگار.
زرین کوب، عبدالحسین.1368. بحر در کوزه. علمی. چ سوم.
----------------.1380. صدای بال سیمرغ. تهران: سخن. چ سوم.
زمانی، کریم.1381. شرح جامع مثنوی معنوی. تهران: اطلاعات. چ دهم.
سبزواری، حاج ملاهادی.1377. دیوان اسرار، به اهتمام سید حسن امین. تهران: فرهنگی هنری مه.
سنایی، ابوالمجد مجدودبن آدم. 1377. حدیقه الحقیقه. تصحیح مدرس رضوی. تهران: دانشگاه تهران.
--------------------.1354. دیوان. با مقدمه و حواشی و فهرست مدرس رضوی. تهران: سنایی.
--------------------.1385. دیوان اشعار. به سعی و اهتمام علی محمد صابری، رقیه تیموری و روح ا...محمدی. تهران: سنایی. چ ششم.
شبستری، شیخ محمود.1382. گلشن راز. به اهتمام کاظم دزفولیان. تهران: طلایه. چ سوم.
شفیعی کدکنی، محمد رضا. 1387. تازیانه‌های سلوک. تهران: آگاه، چ هشتم.
شهیدی، سید جعفر.1373. شرح مثنوی. تهران: علمی و فرهنگی.
عطار نیشابوری، فریدالدین.1338. اسرارنامه. تصحیح و تعلیقات و حواشی سید صادق گوهرین. تهران: صفی علی شاه.
------------------.1381. دیوان. تصحیح جهانگیر ثروت تهران: نگاه.
------------------.1338. مصیبت نامه. به اهتمام وتصحیح وصال نورانی. مشهد: زوار.
------------------.1387. منطق الطیر. مقدمه و تصحیح محمد رضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.
فروزانفر، بدیع الزمان.1370. احادیث مثنوی. تهران: امیرکبیر. چ پنجم.
لاهیجی، شمس الدین محمد.1379. مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز. تصحیح محمد رضا خالقی وعفت کرباسی. تهران: زوار.
مولوی، جلال الدین.1363. کلیات شمس. با تصحیح و حواشی بدیع الزمان فروزانفر.
تهران: امیر کبیر. چ سوم.
مولوی، جلال الدین.1389. کلیات شمس. توفیق سبحانی. تهران: انجمن آثار مفاخر فرهنگی.
-------------.1371. مثنوی معنوی. به اهتمام نیکلسون. تهران: امیر کبیر. چ یازدهم.
نجم رازی.1379. مرصادالعباد. به اهتمام محمد امین ریاحی. علمی و فرهنگی. چ هشتم.
نسفی، عزیزالدین.1379. انسان کامل. تهران: طهوری. چ پنجم.
نهج البلاغه،1379. ترجمه عبدالمحمد آیتی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
همایی، جلال الدین.1385. مولوی نامه (مولوی چه می‌گوید؟). تهران: هما.
یثربی، یحیی.1370. فلسفه عرفان. دفترتبلیغات اسلامی قم. چ دوم.
المولوی، یوسف بن احمد. 1289. المنهج القوی لطلاب المثنوی، شرح المثنوی. وقد اعتنی بتصحیحه مصطفی وهبی. مصر: المطبعه الوهبیه.
فلاح، مرتضی.1387. «سه نگاه به مرگ در ادبیات فارسی». فصل نامه پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی. شماره 11. صص 222-254.
حسین پور، علی.1383. «تولد دوباره» (مرگ پیش از مرگ در عرفان و ادب فارسی). فصل نامه مطالعات و تحقیقات ادبی دانشگاه خوارزمی (تربیت معلم). شماره 1 و 2. صص 25-46.
حسینی، زهرا. احد فرامرز قراملکی.1390. «تجربه گونه‌های مرگ در زندگی در مثنوی معنوی». فصلنامه مطالعات عرفانی دانشگاه کاشان. شماره 13. صص 87-116.
