بررسی تمثیل در دو داستان کلیله و دمنه و مرزبان‎نامه

الموضوعات :

هاله اژدرنژاد ¹ (دانشجوی دورة دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران)
احمد رضا یلمه ها ² (دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی: واحد دهاقان ـ ایران)

تاريخ الإرسال : 27 الإثنين , رجب, 1438 تاريخ التأكيد : 05 الإثنين , محرم, 1439 تاريخ الإصدار : 04 الأحد , جمادى الأولى, 1439

الکلمات المفتاحية: تمثیل, کلیله و دمنه, Allegory, انواع تمثیل, مرزبان‎نامه, types of allegory, Calileh Va Demneh, Marzban Nameh,

ملخص المقالة :

تمثیل از انواع ارزشمند ادبی است که در ادب فارسی کاربرد دیرینه‎ای دارد؛ بنابراین هدف از پژوهش حاضر، بررسی تمثیل و انواع تمثیل آن، در چهار داستان کلیله و دمنه و مرزبان‎نامه است. داستان‎های موش و گربه و زاغ و مار از کلیله و دمنه و داستان‎های موش و مار و موش با گربه از مرزبان‎نامه است. در این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده، نمودار بسامدی نیز رسم شده است. حاصل بررسی‎های انجام شده این است که هر سه گونۀ فابل، پارابل و اگزمپلوم در این داستان‎ها یافت شد و در این میان غلبه با اگزمپلوم بوده است. از میان انواع اگزمپلوم، مثل، ضرب‎المثل و تحریف شدۀ آن، سخنان و امور مشهور یافت شد. همچنین فابل و اگزمپلوم در کلیله و دمنه بسامد بیشتری داشته است.

المصادر:

1. ابن اثیر. (1960 م =1380 ه). المثل السائر فی ادب الکاتب و الشاعر. قاهره: مطبعه نهضه مصر.


2. الخطیب التبریزی، جلال‌الدین محمد بن عبدالرحمن. (2003 م). ایضاح فی علوم البلاغه. جلد 3. التحقیق ابراهیم شمس الدین. بیروت: دارالکتب العلمیه.


3. پورنامداریان، تقی. (1383). رمز وداستانهای رمزی درادب فارسی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.


4. تراویک، باکنر. (1373). تاریخ ادبیات جهان. ترجمه عربعلی رضایی. تهران: انتشارات فروزان.


5. تقوى، محمد. (1376). حکایت‌های حیوانات در ادب فارسى. تهران: انتشارات روزنه.


6. جرجانی، عبدالقاهربن عبدالرحمان (1954). اسرار البلاغة. استانبول: چاپ هلموت ریتر.


7. دهخدا، علی‎اکبر. (1377). لغت‌نامه/ دوره کامل (15 جلدی). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. چ دوم از دوره جدید.


8. ذوالفقاری، حسن. (1388). فرهنگ بزرگ ضرب‎المثل‎های ایرانی، تهران: انتشارات معین.


9. رازی، شمس الدین. (1369). المعجم فی معاییر اشعار العجم. تهران: امیرکبیر.


10. شفیعى کدکنى، محمدرضا. (1350). صور خیال در شعر فارسى. تهران: انتشارات نیل.


11. شمیسا. سیروس. (1373). معانی و بیان. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور. چ چهارم.


12. ........................ (1387). انواع ادبی. تهران: میترا.


13. صفا، ذبیح‎الله. (1353). مختصری در تاریخ تحول نظم و نثر فارسی. تهران: انتشارات امیرکبیر.


14. عبداللّهی، منیژه. (1381). فرهنگ‎نامه جانوران در ادب فارسی، تهران: نشر پژوهنده.


15. فتوحی، محمود. (1386). بلاغت تصویر. تهران: سخن.


16. فیروزآبادی، محمدبن یعقوب (1412/ 1991). القاموس المحیط. بیروت.


17. کاشفی سبزواری، میرزا حسن. (1369). بدایع الافکار فی صنایع الاشعار. تصحیح میرجلال‎الدین کزازی. تهران: مرکز.


18. محمدقاسمی، حمید. (1388). تمثیلات قرآن و جلوه‌های تربیتی آن. تهران: انتشارات‌ امیر‌کبیر.


19. نصرالله منشی، ابوالمعالی. (392). کلیله و دمنه. تصحیح و توضیح مجتبی مینوی. تهران. انتشارات دانشگاه تهران.


20. همایی، جلال‎الدین. (1370). فنون بلاغت و صناعت ادبی. تهران: هما.


21. وراوینی، سعدالدین. (1375). مرزبان‎نامه. تهران: انتشارات کتابخانۀ صدر تهران.

1. اژدرنژاد، ‎هاله و یلمه‎ها، احمدرضا. (1395). تمثیل و کاربرد گونه‎های آن در مخزن‎الاسرار نظامی، فصل‏نامۀ تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد واحد بوشهر. شمارۀ پیاپی 27، بهار، 119-138.


2. فتوحی، محمود. (1384). تمثیل، ماهیت، اقسام، کارکرد. مجله دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت معلّم تهران، سال 12 و 13، شمارة 47 ـ 49.


3. گیبل، جان و ویلر، چارلز. (1374). کتاب مقدس به منزله اثری ادبی. ترجمۀ حسین پاینده، مجله ارغنون، بهار و تابستان، شماره 5 و 6، 335-392.


4. ملایی، غلامحسین. (1383). تمثیل در ادبیّات ایران و جهان. مجله رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شماره 70، 56-59.