اندیشهی وطن در شعر دوره‌ی مشروطه
الموضوعات :
محمد بهنام فر
1
(استادیار دانشگاه بیرجند)
الکلمات المفتاحية: وطن, ادبیات مشروطه, شعر وطنی, constitution era poetry, fatherland poetry, fatherland (country home),
ملخص المقالة :
دوره ی مشروطیت، سرآغاز ورود بسیاری از اندیشه های نو درحوزه ی شعر ونثر فارسی است. اندیشه هایی که از این دوره، وارد شعر فارسی شده اند، اگرچه بعضاً در سابقه ی ادبیات به نوعی یافت می شوند، اما در ادبیات مشروطه شکل خاص خود را دارند. یکی از مهم ترین این اندیشه ها، اندیشه ی وطن یا شعر وطنی است که به طور خاص در بحبوحه ی دوران مشروطه و سال های پس از آن به طور چشمگیری فضای شعر ایران را در بر گرفت و اکثر شاعران این دوره، سروده های وطنی و استفاده از این مفهوم را سرلوحه ی اندیشه ی خود قرار دادند. در این مقاله با نگاهی گذرا به مفهوم قدیم و جدید وطن، جایگاه این اندیشه در شعر دوره ی مشروطیت نشان داده شده و ضمن معرفی بزرگ ترین شاعران وطنیه سرا، ویژگی های عمده ی این نوع ادبی خاص، تجزیه و تحلیل شده است.
1-آدمیت، فریدون. (1356).اندیشهی ترقی و حکومت قانون در عصر سپهسالار. چاپ پنجم. تهران: انتشارات خوارزمی.
2-آژند، دکتریعقوب. (1363). ادبیات نوین ایران (از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی). چاپ اول. تهران: انتشارات امیر کبیر.
3-آرین پور، دکتریحیی. (1357). از صبا تا نیما. چاپ پنجم. تهران: انتشارات فرانکلین.
4-ادیب الممالک. (1354). دیوان کامل ادیب الممالک. به اهتمام وحید دستگردی: چاپخانه ی مروی.
5-اکبری بیرق، حسن. (1379). مبانی فکری ادبیات مشروطه. چاپ اول: انتشارات پایا.
6-ایرج، جلال الممالک. (1353). تحقیق در احوال و افکار و اشعار ایرج میرزا و خاندان او. به اهتمام دکترمحمد جعفر محجوب. چاپ سوم :چاپ خانه ی رشدیه.
7-بهار، محمد تقی. (1356). دیوان اشعار. دو جلد. چاپ سوم. تهران: انتشارات امیر کبیر.
8-ــــــــــــــــ. (1377). سبک شناسی زبان و شعر فارسی. به اهتمام کیومرث کیوان. چاپ اول: انتشارات مجید.
9-حائری، عبدالهادی. (1364). تشیع و مشروطیت در ایران. چاپ دوم. تهران: انتشارات امیر کبیر.
10- دهخدا، علی اکبر. (1362). دیوان دهخدا. به کوشش دکترسید محمد دبیر سیاقی. چاپ سوم: نشر تیراژه .
11- ـــــــــــــــــ . لغت نامه: سازمان لغت نامه
12- ــــــــــــــــــ .(1358). نامه های سیاسی دهخدا. به کوشش ایرج افشار. چاپ اول: انتشارات روزبهان.
13- شفیعی کدکنی، دکترمحمد رضا. (1359). ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت. چاپ اول: انتشارات توس.
14- شکیبا، پروین. (1370). شعر فارسی از آغاز تا امروز. چاپ اول : انتشارات هیرمند.
15- صوراسرافیل، میرزا جهانگیر و دهخدا ، علی اکبر. (1361). دوره ی کامل صوراسرافیل. انتشارات رودکی.
16- عارف قزوینی،ابوالقاسم. (1357).دیوان عارف قزوینی. به اهتمام عبدالرحمان سیف آزاد. چاپ هفتم: چاپخانه ی سپهر.
17- ـــــــــــــــــــ. (1369). دیوان عارف قزوینی شاعر ملی ایران. تدوین سید هادی حائری. چاپ دوم: انتشارات جاویدان.
18- عشقی میرزاده، سید محمد رضا. (1357). کلیات مصور میرزادهی عشقی. تالیف و نگارش علی اکبر مشیر سلیمی. چاپ هفتم: چاپخانهی سپهر.
19- فتحی، نصرت اله. (1353). عارف و ایرج. چاپ سوم: انتشارات چاپخش.
20- فرخی یزدی، محمد. (1357). دیوان فرخی یزدی. به قلم حسین مکی. چاپ جدید : انتشارات امیرکبیر.
21- کسروی، سید احمد.(1340). تاریخ مشروطه ی ایران. چاپ پنجم: انتشارات امیر کبیر.
22- کی استوان، حسین. (1327). سیاست موازنه ی منفی در مجلس چهارم. جلد اول: انتشارات اسلامی.
23- گیلانی، سید اشرف الدین. (1363). جاودانه ی سید اشرف الدین گیلانی. به کوشش حسین نمین. چاپ اول : کتاب فرزان.
24- ــــــــــــــــــــــــ . (1336). کلیات نسیم شمال ( باغ بهشت): مطبوعاتی حسینی.
25- لاهوتی، ابوالقاسم. (بدون تاریخ). دیوان لاهوتی: انتشارات نوشین.
26- مولوی، جلال الدین محمد. (1386). مثنوی معنوی. تصحیح نیکلسون. دفتر اول. تهران: انتشارات کاروان.
27- ــــــــــــــــــــــ . (1387). غزلیات شمس تبریز. مقدمه گزینش و تفسیر دکترشفیعی کدکنی. چاپ دوم. تهران: انتشارات سخن.
28- ناصح، دکترمحمد مهدی. (1373). دوبیتی های عامیانه ی بیرجندی ( شعر دلبر). چاپ اول: نشر نگار.
29- یاحقی، دکترمحمد جعفر. (1374). چون سبوی تشنه. چاپ اول: انتشارات جام.
