ساختمان و پیرنگ حکایت‌های تذکرة الاولیاء

الموضوعات :

محمد رضا اکرمی ¹ (استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد فسا)

تاريخ الإرسال : 29 الأربعاء , رمضان, 1431 تاريخ التأكيد : 17 الثلاثاء , ذو الحجة, 1431 تاريخ الإصدار : 16 الإثنين , ذو الحجة, 1431

الکلمات المفتاحية: Plot, حکایت, fable, Attar, عطّار, تذکرة الاولیاء, ساختمان حکایت, پیرنگ, Tazkerat Ol Oulia, structure of the fable,

ملخص المقالة :

عطار، یکی از بزرگ‌ترین عارفانه نویسان زبان و ادب فارسی است که توجه ویژه ای به حکایت در مثنوی هایش و هم‌چنین در کتاب ارزش‌مند تذکرة الاولیاء دارد. عدم توجه به داستان پردازی و حکایت نویسی در متون کهن فارسی موجب شده که حکایت های عرفانی و عناصر داستانی آن نیز مورد بی توجهی قرار گیرد. در این مقاله تلاش شده تا ساختمان و پیرنگ حکایت های تذکرة الاولیاء بررسی شود. عطار با زبانی ساده، حکایاتی کوتاه و موجز ارائه داده که در اغلب آن‌ها ساختمان سه بخشی حکایت رعایت شده است. وی هر چند حکایات کتابش را از پیشینیان وام گرفته و خود سازندۀ حکایت نیست، امّا با درک صحیحی که از حکایت پردازی دارد، با تغییراتی اندک توانسته پیرنگ حکایات را کامل و بی نقص کند و حکایاتی به یاد ماندنی و تأثیرگذار بر جای گذارد.

المصادر:

احمدی، بابک. (1370)، ساختار و تأویل‌ متن، تهران: نشر مرکز.

انصاری‌ هروی، خواجه‌ عبدالله. (1362)، طبقات‌ الصوفیه، به‌ تصحیح‌ محمّد سرور مولایی، تهران: توس.

براهنی، رضا. (1362)،  قصه‌نویسی، تهران: نشر نو.

زرین‌کوب، عبدالحسین. (1369)،  ارسطو و فن‌ شعر، تهران: امیرکبیر.

عطار نیشابوری، شیخ‌ فریدالدین. (1366)،  تذکرة ‌الاولیاء، به‌ تصحیح‌ محمّد استعلامی، تهران: زو‌ار.

فورستر، ادوارد مورگان.(1357)،  جنبه‌های‌ رمان، ترجمة‌ ابراهیم‌ یونسی، تهران:  امیرکبیر.

قشیری، عبدالکریم‌ بن‌ هوازن. (1361)، (ترجمة) رسالة‌ قشیریه، ترجمة‌ ابوعلی‌ حسن‌ بن‌ احمد عثمانی، باتصحیحات‌ و استدراکات‌ بدیع‌ الزمان‌ فروزانفر، تهران: انتشارات‌ علمی‌ و فرهنگی.

میرصادقی، جمال. (1360)،  قصه، داستان‌ کوتاه، رمان، تهران: آگاه.

هجویری غزنوی، ابوالحسن علی بن عثمان الجُلابی. (1371)،  کشف المحجوب، به تصحیح والنتین ژوکوفسکی، تهران: طهوری.