تحلیل تمثیل‌های نمادین اسب در شاهنامة فردوسی

الموضوعات :

حسن تاجیک محمدیه ¹ , عطا محمد رادمنش ² , مهرداد چترایی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.
2 - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد نجف‌آباد - ایران
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

تاريخ الإرسال : 19 السبت , شوال, 1440 تاريخ التأكيد : 19 السبت , شوال, 1440 تاريخ الإصدار : 16 الأحد , شعبان, 1440

الکلمات المفتاحية: حماسه, سبک خراسانی, horse, symbol, اسب, Allegory, Khorasani style, نماد. تمثیل, epic texts,

ملخص المقالة :

اسب در ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی جایگاهی ویژه دارد. در متون اوستا و ادبیات باستانی ایران از اسب به‌ نیکی یاد شده است. شاعران، عارفان، نکته ‌پردازان و خردمندان، پادشاهان و امیران، گردان و دلاوران، دهقانان و کارورزان ایرانی و دین‌ آوران بزرگ آن را مظهر خوشبختی و رستگاری و فراست و تیزهوشی دانسته ‌اند. حضور اسب در فرهنگ و تاریخ کهن ایران در جلوه‌های گوناگون متجلی است. که بیشتر کتیبه‌ها، سنگ نبشته ها، الواح سیمین و زرین دورة هخامنشی گواه اهمیّت و توجّه خاص به این حیوان زیبای اساطیری است و در کتیبه‌های گلی دورة داریوش نیز نام اسب‌های عالی کشور ایران عنوان شده است. اسب همچنین در فرهنگ اسلامی نیز مقام و جایگاه ویژه‌ای دارد. در روایات حماسی و اساطیر و افسانه‌های کهنی - که متضمن ماجرای قهرمانی و حوادث فراروی اوست - اسب پرکاربردترین نمادینة تمثیلی جانوری است که مثل همة عناصر غیرانسانی جهان اساطیر، صاحب هویت انسانی شده است و نمادینگی آن را تنها باید در ارتباط با متون کهن بررسی کرد. به جهت نقش این حیوان در تکامل نقش قهرمانی، جایگاه اسب‌های نمادین و افسانه‌ای در روایات زندگی قهرمانان اساطیری که در فرهنگ‌ها و اقوام مختلف، نمونه‌های کم و بیش مشابه بسیاری برای آن‌ها یافت می‌شود همیشه مدّ نظر بوده است. حکیم ابوالقاسم فردوسی با شخصیت بخشی به اسب و اعطای نقش تمثیلی به این حیوان باعث جذابیت و ارزش بیشتر داستانهای شاهنامه گردیده، ضرورت و اهداف تحقیقی این مقاله به روش کتابخانه‌ای و به طریق تحلیلی ارائه شده است.

المصادر:

1. پورداوود، ابراهیم. (1386). فرهنگ ایران باستان، تهران: دانشگاه تهران.


2. تاج بخش، حسن. (1372). تاریخ دامپزشکی و پزشکی در ایران، ج 1، تهران: دانشگاه


3. جابز، گروترود. (1370). سمبولها (کتاب اول جانوران)، ترجمه و تألیف محمدرضا بقاپور، تهران: مترجم.


4. خیام نیشابوری، عمر. (1343). نوروزنامه، به کوشش علی حضوری، تهران: کتابخانة طهوری.


5. سعدی شیرازی، مصلح الدین. (1392). بوستان‌ سعدی، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: پیام عدالت.


6. شمیسا، سیروس. (1383). انواع ادبی، تهران: فردوسی


7. شوالیه، ژان، آلن گربران. (1388). فرهنگ نمادها، ترجمه و تحقیق سودابة فضایلی، تهران: جیحون.


8. ---------------، (1384)، فرهنگ نمادها، ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی، تهران، جیحون. چ دوم.


9. عبدالرضا خانی، رامین. (1391). تاریخچة پرورش اسب، تهران: مرکز آموزش علمی کاربردی فدراسیون سوارکاری.


10. فردوسی، ابوالقاسم. (1388). شاهنامه، تصحیح جلال خالقی مطلق، تهران: نشر مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.


11. قلی زاده، خسرو. (1388). «اسب در اساطیر هند و اروپایی»، مجلة مطالعات ایرانی، سال نهم، شمارة 16، صص 199-232.


12. گیرشمن، رومن. (1349). ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمد معین، تهران: ترجمه و نشر کتاب.


13. ماحوزی، مهدی. (1377). «اسب در ادبیات فارسی و فرهنگ ایران»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، سال سی و یکم، شمارة 146، صص 209-235.


14. مسکوب، شاهرخ. (۱۳۷۴). تن پهلوان و روان خردمند، تهران: طرح نو.