بیدل فی خضمّ الغزلیات العرفانیة؛ رؤیة نقدیة
الموضوعات :مهدی ماحوزی 1 , سیدإبراهیم آرمن 2
1 - عضو هیئة التدریس بجامعة آزاد الإسلامیة فی رودهن.
2 - عضو هیئة التدریس بجامعة آزاد الإسلامیة فی کرج.
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
استطاع بیدل دهلوی بوصفه أکبر شعراء العرفان فی شبه القارة الهندیة، أن یرتقی بالأسلوب الهندی من قیود الشکل إلی آفاق المعرفة الرحبة.فالغزل عند میرزا عبدالقادر بیدل یُعتبر استمرارا لتفکر مولانا محمد جلال الدین بلخی فی شمسیاته.فهذا المقال یهدف إلی التعریف ببیدل من خلال غزلیاته العرفانیة، حیث یری الشاعر أن جمیع مظاهر الکثرة، فی سیر الإنسان الرجوعی والعروجی، تعود إلی الوحدة، وتلک المظاهر فی سیره النزولی أو سفره من الحقّ إلی الخلق، تعتبر أمورا اعتباریة تُظهر صفات خالق الکون. تمثّل غزلیات بیدل العرفانیة، ملحمة معنویة تحکی عن عشق الإنسان للمعشوق الأزلی.هذه الغزلیات یرافقها تفکر سریالی غالبا، وهذا یؤدّی إلی صعوبة فهم مصطلحات غزلیاته العرفانیة التی اعتمد الشاعر فی إنشادها علی الأسلوب الهندی، ویصعب للباحثین أن یجدوا لتلک المصطلحات مرادفات واضحة، ولکن بالرغم من هذا کلّه فإنّ غزلیات بیدل، تتضمن أشواقا تهیّج حدّتها، القوالب العروضیة والقوافی ذات الردیف الفعلی.
حسینی، حسن. 1367ش. بیدل سبهری وسبک هندی. تهران: سروش.
دشتی، علی. 1364ش. نگاهی به صائب. تهران: اساطیر.
دهخدا، علی اکبر. لاتا. لغت نامه دهخدا. تهران: مؤسسه لغت نامه دهخدا.
رسولی دریا گشت، محمد. 1354ش. صائب وسبک هندی. تهران: کتابخانه مرکزی اسناد دانشگاه تهران.
سلجوقی افغانی، صلاح الدین. 1343ش. نقد بیدل. هند: دبوهنی دزدات.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1366ش. شاعر آیینه ها (بررسی سبک هندی وشعر بیدل). تهران: آگاه.
فتوحی، محمود. 1386ش. بلاغت تصویر. تهران: سخن.
لاهوری، اقبال. 1993م. کلیات اقبال نشر وحید قریشی. لاهور: آکادمی پاکستان.
