موازنة بین العقل والحسن والحبّ فی رسالتی السهروردی والفضولی
الموضوعات :زهرا پارسا پور 1 , خدیجة عارفی 2
1 - أستاذة مساعدة بأکادیمیة العلوم الإنسانیة والدراسات الثقافیة، طهران، إیران.
2 - خریجة أکادیمیة العلوم الإنسانیة والدراسات الثقافیة، طهران، إیران.
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
تحتلّ مفاهیم کالحب والحسن والعقل مکانة کبیرة فی المؤلفات الصوفیة "العرفانیة". وتعتبر رسالة "فی حقیقة العشق" للسهروردی نسیج وحدها فی هذا المجال حیث شخّص السهروردی فیها مفاهیم مجردة من مثل الحسن والعشق والعقل وخلق من خلال ذلک قصة صوفیة فلسفیة وقد تبعه بعده الکثیر من الشعراء والکتاب مقلّدین هذا الأثر لینتجوا آثاراً مماثلة ومن جملتها رسالة "الصحة والمرض" للفضولی. وبالنظر إلی وجوه الشبه الموجودة بین الرسالتین فإنّ هذه الدراسة ستتناولهما من حیث استخدامهما لتلک المفاهیم. إنّ الفضولی یرمی من وراء هذه المفاهیم إلی البعد الصوفی "العرفانی" فیها. غیر أنّ السهروردی ینظر إلی البعد الفلسفی الکامن فیها. إنّ للعقل مفهومین مختلفین فی الرسالتین غیر أنّ الحسن والعشق قریبان من بعضهما البعض إلی حدّ کبیر فی هاتین الرسالتین.
ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (2006م). دفتر عقل وآیت عشق. ج3. ط2. طهران: طرح نو.
ابندبّاغ، عبدالرحمن بن محمد. (2000م). عشق اسطرلاب اسرار خداست "مشارق القلوب ومفاتیح أسرار الغیوب". تحقیق: ترجمه قاسم انصاری. طهران: طهوری.
افراسیابپور، علیاکبر. (2001م). زیباییپرستی در عرفان اسلامی. طهران: طهوری.
پورجوادی، نصرالله. (2001م). «سهروردی وتأثیر آن در ادبیات فارسی». نشر دانش. السنة 18. العدد2.
پورنامداریان، تقی. (1985م). رمز و داستانهای رمزیدر ادب فارسی "تحلیلی از داستانهای عرفانی فلسفی ابنسینا و سهروردی". ط4. طهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ـــــــ. (2011م). عقل سرخ: شرح و تأویل داستانهای رمزی سهروردی. ط2. طهران: انتشارات سخن.
جامی، نورالدین عبدالرحمان. (1963م). لوایح. لامک: مکتبة فروغی.
جرجانی، علیبن محمد شریف. (1969م). کتاب التعریفات. لبنان: مکتبة لبنان.
دانشور، سیمین. (2009م). علم الجمال و جمال در ادب فارسی. تدوین مسعود جعفری. طهران: نشر قطره.
داودی، علیمراد. (لاتا). عقل در حکمت مشاء از ارسطو تا ابنسینا. طهران: طبعة مرد مبارز.
رازی، نجمالدین. (لاتا). رساله عشق و عقل. به اهتمام و تصحیح تقی تفضلی. طهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
رازی، نجمالدین. (1966م). رساله عشق و عقل. تصحیح تقی تفضلی. طهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
رجایی، احمدعلی. (2007م).خلاصه شرح تعرّف بر اساس نسخه منحصر به فرد مورخ 713 هجری. ط2. طهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
زمانی، کریم. (2003م). میناگر عشق: شرح موضوعی مثنوی معنوی. طهران: نشر نی.
ستاری، جلال. (1994م). درد عشق زلیخا. طهران: توس.
سجادی، جعفر. (1983م). فرهنگ معارف اسلامی. ج3. ط3. طهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
سهروردی، شهابالدین یحیی. (1993م). مجموعه مصنّفات شیخ اشراق. تصحیح و تحشیه و مقدمه سیّد حسین نصر. ج3. ط4. طهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شیخالاسلامی، علی. (2004م). خیال، مثال و جمال. طهران: فرهنگستان هنر.
عراقی، فخرالدین. (1956م). کلیّات شیخ فخرالدین ابراهیم همدانی متخلص به عراقی. به کوشش سعید نفیسی. طهران: انتشارات کتابخانه سنایی.
غزالی طوسی، ابوحامد. (1995م). کیمیای سعادت. حسین خدیوجم. ج 6. طهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
غزالی، احمد. (1980م). سوانح. با تصحیحات جدید و مقدمه و توضیحات نصراله پورجوادی. طهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
فضولی، محمد. (1011ق). صحت و مرض "مخطوطة". طهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
فلوطین. (1987م). دورهی آثار فلوطین. ترجمه محمدحسن لطفی. ج2. ط1. طهران: انتشارات خوارزمی.
فروغی، محمّدعلی. (لاتا). سیر حکمت در اروپا. ج1. ط3. طهران: ناشر بنگاه مطبوعاتی صفی علیشاه.
مولوی، جلالالدین محمّد. (1996م). مثنوی معنوی. تصحیح رینولد الدین نیکلسون. ج3 و 6. طهران: انتشارات توس.
میبدی، ابوالفضل رشیدالدین. (1982م). کشفالأسرار وعدة الأبرار. به سعی و اهتمام علیاصغر حکمت. ج5. ط3. طهران: امیرکبیر.
واردی، زرینتاج؛ دانائیان، نجمه. (2011م). «سیر تحول و کارکرد عرفانی- ادبی عنصر نور». دو فصلنامهی علمی- پژوهشی ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا. السنة 2. العدد 4. صص 159-195.
