تأثیر برابری اخلاقی بر رفتار اخلاقی حسابرس با نقش تعدیل‌گر دینداری
الموضوعات : مطالعات اخلاق و رفتار در حسابداری و حسابرسی
1 - استادیار، گروه حسابداری، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران
2 - کارشناسی ارشد، گروه حسابداری، موسسه آموزش عالی ناصرخسرو، ساوه، ایران
الکلمات المفتاحية: دینداری, رفتار اخلاقی, اخلاق حرفه‌ای, حسابرسان, برابری اخلاقی.,
ملخص المقالة :
هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر برابری اخلاقی بر رفتار اخلاقی حسابرس با نقش تعدیل‌گر دینداری بود.
روش: تحقیق حاضر از نظر هدف، كاربردی است؛ از نظر شیوه گردآوری داده‌ها، میدانی و مبتنی بر مطالعه کتابخانه‌ای بوده و نحوه اجرا توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل 114 نفر از حسابرسان شاغل در موسسات حسابرسی در سال 1401 می‌باشد. در بخش میدانی از ابزار پرسشنامه برای گردآوری داده‌ها استفاده شده است. جهت سنجش رفتار اخلاقی از پرسشنامه 15 سوالی لوزیر (15 سوالی) و جهت سنجش دینداری از پرسشنامه 26 سوالی گلاک و استارک (2005) و در نهایت جهت سنجش برابری اخلاقی، از پرسشنامه 18 سوالی بیرگر (2012) استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج فرضیه اول پژوهش نشان داد برابری اخلاقی بر رفتار اخلاقی حسابرس در سطح اطمینان بالایی، نقش معناداری دارد. این موضوع نشان‌دهنده توجه به شخصیت و ویژگی‌های شخصیتی حسابرسان است که منجربه بروز برابری اخلاقی بر رفتار اخلاقی در آنان می‌شود. نتایج فرضیه دوم نشان داد که برابری اخلاقی بر دینداری در سطح اطمینان بالا نقش معناداری دارد. نتایج فرضیه سوم نشان داد که دینداری بر ارتباط بین برابری اخلاقی و رفتار اخلاقی حسابرس در سطح اطمینان بالایی نقش معناداری دارد. با افزایش سطح دینداری و پایبندی بیشتر حسابرسان به آموزه‌های دینی، میزان تقلب‌ها در گزارشگری مالی کاهش می‌یابد.
نتیجه‌گیری: مدیریت با پررنگ‌تر کردن و ارج نهادن به برابری اخلاقی و رفتار اخلاقی در کار، می‌تواند فضایی مناسب را برای حسابرسان به وجود آورد، تا آنها با در نظر گرفتن برابری اخلاقی و رفتار اخلاقی خود، گزارشگری و انجام فعالیت‌ها را به گونه‌ای مناسب انجام دهند. دین از طرق متعددى مى‌تواند به انجام عمل اخلاقى کمک کند. یکى از دیدگاه‌هایى که درباره رابطه دین و اخلاق در عمل مطرح است، این است که دین زندگى اخلاقى را آموزش مى‌دهد. در نهایت با افزایش سطح دینداری، عمل به اصول اخلاقی درست و حرفه‌ای بیشتر می‌شود و دو متغیر دینداری و اخلاق با یکدیگر رابطه مثبت و معناداری دارند. حسابرسان دیندار، تقلب کمتری را مرتکب نمی‌شوند، بلکه آنهایی تقلب کمتر انجام می‌دهند که این دینداری منجربه بالا بردن سطح اصول اخلاق حرفه‌ای در آنها شده باشد. حسابرسان با اخلاق بیشتر تقلب کمتری را مرتکب می‌شوند. به بیان دیگر، حسابرسان دینداری که اخلاق در آنها رشد نکرده است، تقلب بیشتری انجام می‌دهند.
آربزی، محسن؛ فضیلت‌پور، مسعود (1401). مروری نظام‌دار بر مفهوم منش‌های اخلاقی. مطالعات اخلاق کاربردی، 18(1)، ص37-73.
اعتمادی، حسین؛ دیانتی دیلمی، زهرا (1388). تاثیر دیدگاه اخلاقی مدیران مالی بر کیفیت گزارشگری مالی شرکت‌ها. اخلاق در علوم و فناوری، 1(2)، ص20-11.
تقی‌زاده، هوشنگ؛ سلطانی فسقندیس، غلامرضا (1389). تاثیر اخلاق کسب‌وکار بر مسئولیت اجتماعی بنگاه. اخلاق در علوم و فناوری، 3(4)، ص104-94.
داوری، علی؛ رضازاده، آرش (1393). مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS. انتشارات جهاد دانشگاهی.
رجب دری، حسین و همکاران (1401). رابطه نظریه‌های اخلاقی و رفتار اخلاقی در قضاوت حسابرسان. قضاوت و تصمیم‌گیری در حسابداری، 1(1)، ص113-142.
سراج، شهرزاد؛ دارابی، رویا (1402). بررسی نقش اخلاق حسابداران و کیفیت حسابرسی بر شک و تردید حرفه‌ای حسابرس: آزمون نظریه‌های اخلاقی. مطالعات اخلاق و رفتار در حسابداری و حسابرسی، 3(2)، ص31-52.
صالحی، تابنده (1397). رابطه مکانیسم‌های حاکمیت شرکتی با تصمیم‌گیری اخلاقی حسابرسان داخلی و تأثیر تجربه بر آن. اخلاق در علوم و فناوری، 13(1)، ص26-18.
مومنی، منصور؛ فعال قیومی، علی (1388). مقایسه انواع تحلیل‌های رگرسیونی برای داده‌های حسابداری. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 16(58)، ص112-103.
مهدوی، بهمنی؛ نمازی، نویدرضا (1401). نقش میانجی‌گری رفتار ناکارآمد حسابرس در تبیین رابطه بین دینداری و تعهد حرفه‌ای با کیفیت حسابرسی. حسابداری ارزشی و رفتاری، 6(4)، ص112-136.
همتی، حسن؛ بیات مزلقانی، الهام؛ مرادی، مجید (1402). تأثیر اخلاق و دوره تصدی بر توانایی حسابرس در تشخیص شیوه‌های حساب‌آرایی. قضاوت و تصمیم‌گیری در حسابداری، 2(8)، ص141-169.
Adekoya, A.C., Oboh, C.S. & Oyewumi, O.R. (2020). Accountants’ perception of the factors influencing auditors' ethical behaviour in Nigeria. Heliyon, 6(6), p.1-8.
Arli, D. & Tjiptono, F. (2014). The end of religion? Examining the role of religiousness, materialism, and long-term orientation on consumer ethics in Indonesia. Journal of Business Ethics, 123(3),
p. 385-400.
Balqis, A. & Fanani, Z. (2022). The Moderating Effect of Religiosity on Moral Equity and Auditor Ethical Behavior. Journal Ilmiah Akuntansi dan Bisnis, 16(2), p. 332-342.
Copeland, J. (2005). Ethics as Imperative. Accounting Horizons, No. 19, p. 35-43.
Elias, R.Z. (2004). The Effect of Corporate Ethical Values On perceptions of earnings management. Managerial Auditing Journal, No. 19, p. 84-98.
Holland, R. (1999). Reflexivity. Human Relations, 52(4), p. 463-484.
Hunt, S.D., Wood, V.R. & Chonko, L.B. (1989). Corporate ethical values and organizational commitment in marketing. Journal of Marketing, No. 53, p.79-90.
Lopez Alicia Medina, E.V. (2015). Influence of ethical behaviors in corporate governance. International Journal of Managing Projects in Business, No. 8, p. 586-611.
Moradi, M., Malekian, E. & Barzegar, G. (2022). Investigating the weak managers’ ethical behaviours on stock price crash risk and the financial reporting quality. Int. J. Nonlinear Anal. Appl. In Press.
Neifar, S., Salhi, B. & Jarboui, A. (2020). The moderating role of Shariah supervisory board on the relationship between board effectiveness, operational risk transparency and bank performance. International Journal of Ethics and Systems, 36(3), p. 325-349.
NurulHouqe, M., Van Zijl, T., Dunstan, K. & Karim, A.K.M. (2015). Corporate ethics and auditor choice – international evidence. Research in Accounting Regulation, No. 27, p. 57-65.
Tariq, S., Ansari, N.G. & Alvi, T.H. (2021). The impact of intrinsic and extrinsic religiosity on ethical decision-making in management in a non-Western and highly religious country. Asian Journal of Business Ethics, 8(2), p.195-224.
