روابط ترامتنی آفرین نامۀ ابوشکور بلخی و بوستان و گلستان سعدی

الموضوعات :

جواد رحیمی آتانی ¹ , فاطمه حیدری ²

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
2 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

تاريخ الإرسال : 13 الثلاثاء , شوال, 1442 تاريخ التأكيد : 13 الثلاثاء , شوال, 1442 تاريخ الإصدار : 08 الأحد , شعبان, 1442

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

بر اساس نظریۀ بینامتنی، هیچ متنی در انزوا شکل نمی گیرد و هر متنی به شکل صریح یا غیر صریح از کتب پیش از خود تاثیر می پذیرد. ژرار ژنت با مطالعه روابط متون به موضوع ترامتنیت دست یافت و آن را به پنج مقوله: بینامتنیت، زبرمتنیت(بیش متنیت)، فرامتنیت، پیرامتنیت و سرمتنیت طبقه بندی کرد. بر این اساس، هدف این مقاله بررسی این پنج مقوله میان آفرین نامۀ ابوشکور بلخی و بوستان و گلستان سعدی است که به شیوۀ کتابخانه ای و توصیفی-تحلیلی انجام شده است. هر دو شاعر در زمینه های: علم و خرد، سخن، بخت و اقبال، نکوهش طمع ورزی و ارزش قناعت، بهره بردن از زندگی و در سر متن ادبیات تعلیمی دارای مشترکاتی هستند. آثار سعدی به عنوان زیر متن (متن دوم) از آفرین نامه به عنوان زِبَرمتن (متن اول) به شدّت متأثر بوده است و می توان گفت که آثار سعدی نمونۀ کاملی از مبحث ترامتنیت است که مقوله بینامتنیت و ترامتنیت بیشتری با زبر متن خود دارد.

المصادر:

کتاب ها

قرآن کریم

آلن، گراهام(1392) بینامتنیت، ترجمه پیام یزدان جو، تهران:نشر مرکز.

الآمدی، عبدالواحد(1429ق) غررالحکم و دررالکلم، تحقیق السید مهدی الرجائی، قم: موسسه دارالکتب الاسلامی.

الموسی، خلیل(200) قرادات فی الشعر العربی الحدیث و الهاصر، بیروت: اتحاد الکتاب العربی.

بلخی، ابوشکور(1390) آفرین ­نامه، به تصحیح هاشم محمدی، تهران: بهمن آرا.

جوینی، عطاملک(1378)تاریخ جهانگشای جوینی، به اهتمام دکتر احمد خاتمی، جلد1، تهران: نشر علم.

دستغیب، عبدالعلی(1390)نقد ادبی و نوعیت متن، شیراز: نوید شیراز.

رضی، شریف (1390) نهج البلاغه، ترجمه دکتر شهیدی، انتشارات علمی فرهنگی: تهران.

سعدی، مصلح­الدین عبدالله(1383) کلیات، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: امیرکبیر.

صفا، ذبیح الله(1373)تاریخ ادبیات ایران، جلد1 و 2، تهران: فردوس.

عزام، محمد(2001) تجلیات التناص فی الشعر العربی، دمشق: اتحاد الکتاب العربی.

غلامحسین‌زاده، غریب‌رضا، غلام‌پور، نگار (1378) میخایل باختین، تهران: زرنگار.

قائمی­نیا، علیرضا(1393)بیولوژی، نشانه ­شناسی و تفسیر قرآن، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

نامور مطلق، بهمن(1390)در آمدی بر بینامتنیت، تهران: نشر سخن.

نورسوید، محمد(1378)تربیت از دیدگاه پیامبر(ص)، ترجمۀ محمد صالح سعیدی، تهران: سعیدی.

مقاله ­ها

پیرانی، منصور(1397) پژوهشی در بوستان سعدی با رویکرد ترامتنیت ژنت از منظر ادبیات تطبیقی، متن پژوهی ادبی، دانشگاه علامه طباطبایی، دورۀ 22، شمارۀ78 ، صص 150 – 171.

رضایی ارژنه،محمود(1387) نقد و تحلیل قصه ­ای از مرزبان­نامه براساس رویکرد بینامتنیت، فصلنامۀ نقد ادبی، دورۀ 4، صص 31- 51.

طهماسبی، فرزاد، سعادتی، فهیمه(1396) روابط بینامتنی آفرین­نامه و بوستان، جستارهای ادبی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شمال، شمارۀ33 ، صص 79 – 112.

میرزایی، فرامرز، واحدی، ماشاالله(1388) روابط بینامتنی قرآن با اشعار مطر، نشریۀ دانشگاه ادبیات و علوم انسانی، شمارۀ 25، صص 300 – 322.

نامور مطلق، بهمن(1386) ترامتنیت، مطالعة روابط یک متن با دیگر متن­ ها، پژوهشنامة علوم انسانی، شمارۀ 56، صص 127-142.

نوروزی، زینب، علی بیگی، وحید(1393) اثرپذیری سعدی از فردوسی براساس نظریۀ ترامتنیت، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ33 ، صص111 – 139.

یلمه ­ها، احمد، رجبی، مسلم(1394) بینامتنیت آیات و روایات در گلستان سعدی، پژوهش­های ادبی – قرآنی، شمارۀ 4، صص 84 – 97.

منابع لاتین

Alen Graham (2000)Intertextuality . 2^nd edition Routledge p. 254-278.

Gennete G (1997) .palimpsest: Literature in the Secound Degree. Channa Newman and CludeDoubinsky.(Trans.) London: university of Nebraska press p 600-626.

 Barthes, B (1977). The Death of the Author, in Image-Music-Text, transl. Richard Haword, New York: Hill and Wang p.148-170.

Ibid, p(1954). Twilight of the Idols, translated by Walter Kaufmann, in The Portable Nietzsche, New York: Viking Press, p.30-58.

Books

The Holy Quran

Allen, Graham (2013) Intertextuality, translated by Payam Yazdanjoo, Tehran: Markaz Publishing.

Al-Amdi, Abdul Wahed (2008) Gharr al-Hakam and Dar al-Kalam, research by Sayyid Mahdi al-Raja'i, Qom: Dar al-Kitab al-Islami Institute.

Al-Musa, Khalil (2008) Contracts in the Arabic Poetry of Hadith and Al-Hasir, Beirut: Ittihad Al-Kitab Al-Arabi.

Balkhi, Aboushkoor (2011) Afrinehnameh, edited by Hashem Mohammadi, Tehran: Bahman Ara.

Jovini, Atamelak (1999) The history of Jovinshay Jovini, by Dr. Ahmad Khatami, Volume 1, Tehran: Alam Publishing.

Dastgheib, Abdolali (2011) Literary Criticism and Text Type, Shiraz: Navid Shiraz.

Razi, Sharif (2011) Nahj al-Balaghah, translated by Dr. Shahidi, Scientific and Cultural Publications: Tehran.

Saadi, Moslehuddin Abdullah (2004) Generalities, edited by Mohammad Ali Foroughi, Tehran: Amirkabir.

Safa, Zabihollah (2094) History of Iranian Literature, Volumes 1 and 2, Tehran: Ferdows.

Azzam, Muhammad (2001) Manifestations of Al-Tanas in Arabic Poetry, Damascus: Ittihad Al-Kitab Al-Arabi.

Gholam Hosseinzadeh, Gharib Reza, Gholampour, Negar (1999) Mikhail Bakhtin, Tehran: Zarnegar.

Ghaeminia, Alireza (2014) Biology, semiotics and interpretation of the Qur'an, Tehran: Institute of Islamic Culture and Thought.

Namvar Motlagh, Bahman (2011) An Introduction to Intertextuality, Tehran: Sokhan Publishing.

Nursvid, Mohammad (1999) Education from the perspective of the Prophet (PBUH), translated by Mohammad Saleh Saeedi, Tehran: Saeedi.

Articles

Pirani, Mansour (2018) Research in Saadi Park with the approach of gene transmutation from the perspective of comparative literature, literary text research, Allameh Tabatabai University, Volume 22, Number 78, pp. 150-117.

Rezaei Arjaneh, Mahmoud (2008) A Story Critique and Analysis of the Border Letter Based on the Intertextuality Approach, Literary Criticism Quarterly, Volume 4, pp. 31-51.

Tahmasebi, Farzad, Saadati, Fahimeh (2017) The intertextual relations between Afrineh and Bustan, Literary Researches of Islamic Azad University, North Branch, No. 33, pp. 79-112.

Mirzaei, Faramarz, Vahedi, Mashallah (2009) The intertextual relations of the Quran with Matar poems, Journal of the University of Literature and Humanities, No. 25, pp. 300 - 322.

Namvar Motlagh, Bahman (2007) Tramatnit, A Study of the Relationships of a Text with Other Texts, Journal of Humanities, No. 56, pp. 127-142.

Nowruzi, Zeinab, Ali Beigi, Vahid (2014) Saadi's influence on Ferdowsi based on the theory of transtextuality, Persian Language and Literature Research, No. 33, pp. 111-139.

Yalmeha, Ahmad, Rajabi, Muslim (2015) Intertextuality of Verses and Narrations in Golestan Saadi, Literary-Quranic Research, No. 4, pp. 84-97.

 

Latin References

Alen Graham (2000)Intertextuality . 2^nd edition Routledge p. 254-278.

Gennete G (1997) .palimpsest: Literature in the Secound Degree. Channa Newman and CludeDoubinsky.(Trans.) London: university of Nebraska press p 600-626.

 Barthes, B (1977). The Death of the Author, in Image-Music-Text, transl. Richard Haword, New York: Hill and Wang p.148-170.

Ibid, p(1954). Twilight of the Idols, translated by Walter Kaufmann, in The Portable Nietzsche, New York: Viking Press, p.30-58.