بررسی و تحلیل لایۀ ایدئولوژیک واژگان، در داستان امیر ارسلان
الموضوعات :
زهرا دری
1
1 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران
تاريخ الإرسال : 09 الأربعاء , رجب, 1441
تاريخ التأكيد : 09 الأربعاء , رجب, 1441
تاريخ الإصدار : 25 الأحد , ربيع الثاني, 1441
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
هر زبانی در بافت فرهنگی خاص شکل می گیرد، به همین سبب می توان در آثار ادبی، گفتمان فرهنگی و خصوصا ایدئولوژیک آن جامعه را نشانه یابی کرد و بدین وسیله تحولات فرهنگی حاکم بر نسل های گوناگون و حتی ژانرهای گوناگون ادبی را مورد بررسی قرار داد که چنین بررسی ای در حیطۀ سبک شناسی و از مقولۀ تحلیل گفتمان قرار می گیرد. داستان امیرارسلان نامدار که از جمله رمانس های عامیانه ی پر مخاطب زبان فارسی است، نه تنها چون هر متن ادبی دیگری تهی از نگرش های ایدئولوژیک نیست بلکه اهمّیّت این اثر و یافته های این پژوهش آن است که در شرایط تاریخی خاص عصر قاجار، گفتمان زبان، قدرت و ایدئولوژی را به خوبی تبیین می کند؛ در این بررسی به لایه های ایدئولوژیک(واژگان) و پس زمینه های اجتماعی و تاریخی آن پرداخته شده و این که این داستان ظاهرا عاشقانه، چگونه مباحث فرهنگی و ایدئولوژیک را بازتاب می دهد. حاصل پژوهش بیانگر آن است که داستان امیر ارسلان علی رغم ساختار رمانس واره بودن با رویکرد ایدئولوژیک دینی- ملّی، جهت تبیین تفوق اسلام بر کفر و با نظرگاه شیعی تدوین شده است و از ژانری تاریخی در گذر ایّام به ژانری عاشقانه-داستانی تبدیل شده است، تا با این ساختار و با تکیه بر حافظۀ جمعی توده ها تاثیر حداکثری را بتواند براقشار مختلف جامعه بگذارد.
المصادر:
فتوحیرودمعجنی، محمود،(1391)، سبک شناسی، تهران: انتشارات سخن.
فرگلاف، نورمن.(1379)، تحلیل انتقادی گفتمان، فاطمه شایسته پیران و همکاران، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه.
مطهری، مرتضی،(1361)، شناخت، تهران: انتشارات شریعت.
نظام السلطنه مافی، حسینقلیخان،( 1362 )، خاطرات و اسناد نظام السلطنه مافی، بهکوشش معصومه مافی و منصوره اتحادیه و دیگران، تهران: نشر تاریخ ایران.
مارتین، ونسا،(1390)، عهدقاجار، ترجمۀ حسن زنگنه، تهران: ماهی.
ارشاد، فرهنگ،(1391)، کندوکاوی در جامعه شناسی ادبیات، تهران :آگه.
براون، ادوارد گرانویل،(1387)،یک سال در میان ایرانیان، ترجمۀ مانی صالحی علاقه، تهران: نشر اختران
برتنس، هانس،(1383)، مبانی نظریه ادبی، ترجمۀ محمد رضا ابوالقاسمی، تهران : نشرماهی.
بشلر، ژان،(1370)،ایدئولوژی چیست؟ نقدی بر ایدئولوژیهای غربی، ترجمه علی اسدی، تهران: سهامی انتشار.
بهرامپور، شعبانعلی،(1379).درآمدی بر تحلیل گفتمان، گفتمان و تحلیل گفتمانی(مجموعه مقالات گفتمان)، به اهتمام محمدرضا تاجیک،تهران: فرهنگ گفتمان.
خاقانی، افضل الدین،(1368)، دیوان اشعار، به کوشش ضیاء الدین سجادی، تهران: زوار.
داد، سیما،(1390)،فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی، تهران: مروارید.
راوندی، مرتضی، (1382)، تاریخ اجتماعی ایران، ج 3، تهران: نگاه.
ستوده، هدایت الله، همکاری مظفر الدین شهبازی، (1378)، جامعه شناسی ادبیات، تهران: انتشارات آوای نور.
سجودی، فرزان و گروه مترجمان،(1390)،نشانه شناسی فرهنگی، تهران: نشر علم.
سیاح، محمدعلی، (1364)، خاطراتحاجسیاحیادورۀخوفووحشت، مصحح سیف الله گلکار، تهران: امیرکبیر.
شهیدی، عنایتالله(1380).پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی، چاپ اول،تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
صادقی تهرانی، محمد،(1360)، اسرار و مناسک حج ، تهران، انتشارات شکرانه.
عاملی، محمد بن حسن حرّ،(1414ق)، وسایل الشیعه، ج 17، قم :آل البیت .
فرای، نورتروپ(1377)، رمانس میتوس تابستان، ترجمۀ علیاکبر علیزاد، ویژهنامه رمانس و ملودرام، به کوشش منصور براهیمی، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
کسایی، ابوالحسن علی،(1373)، زندگی، اندیشه و شعر کسایی، محمد امین ریاحی، تهران: انتشارات علمی.
محجوب، محمد جعفر،(1386)، ادبیات عامیانه ایران، به کوشش حسن ذوالفقاری، تهران: نشر چشمه.
مکارم شیرازی، ناصر،(1387)، تفسیر نمونه ،جلد اول، تهران: دارالکتب الاسلامیه
میلز، سارا(1388)، گفتمان، ترجمۀ فتاح محمدی، زنجان: هزارۀ سوم.
نقیب الممالک، محمد علی،(1378)، امیر ارسلان نامدار، با مقدمۀ کریستف بالایی و محمد جعفر محجوب، تهران: الست فردا.
یونگ، کارل گوستاو،(1387)، انسان و سمبولهایش، ترجمۀ محمود سلطانیه، چاپ ششم، تهران:جامی.
Fairclough , Norman (2010)Critical Discourse Analysis: The critical Study of Structuration. London: Longman.
Gramsci, Antonio (1998), “Hegemony” from the “formation of Intellectuals” in Julie Riviin and Michel Rym (eds) Literary Theory: An Anthology, Malden, MA and Oxford: Blackwell
Van, Dijk, T. (2001). Multidisciplinary CDA: A plea for diversity. In R. Wodak, & M. Meyer (Eds.), Methods of critical discourse analysis. (pp. 95-121). London: SAGE Publications Ltd.
https://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa2068
مقالات
اکرمی، غلامرضا، دعا و نیایش در ادیان، نشریه اخبار ادیان، سال ششم، بهار و تابستان87، صص58- 62.
آقاگلزاده، فردوس(1386)، تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات،ادب پژوهی، شماره اول: صص17 -27.
پارسانیا،حمید،(1376)، دین و ایدئولوژی، مجله نقد، شماره دوم و سوم، سال اول ،صص89-112.
زارعی و طهماسبی زاده ،محمدابراهیم و ساره،(1379)،شمایل شناسی زن در دوره قاجار، فصلنامه زن در فرهنگ و هنر، دورة 10 ، شمارة 4 ، صص577ـ594.
فصیحی، سیمین و منصوری، (1394)، واکاوی اوضاع مذهبی ایران در عصر ناصری ، تاریخنامۀ خوارزمی، سال سوم ، شماره 1 .
_||_
