تحلیل و تفسیر «وجهیت و صدای دستوری» در متون ادبی (آرش کمانگیر) و (درفش کاویان)
الموضوعات :
سیدحسین وحید عرب
1
,
احمد ذاکری
2
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
2 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی ، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
در تحلیل سبک شناسانۀ متن و بیان دیدگاه شاعر، واکاوی و شناخت مقوله های نحوی وجهیت و صدای دستوری اهمیت بسیاری دارد. هدف این مقاله کشف پیوند میان وجهیت با معنای سخن و چگونگی میزان قطعیت متن شعر و قاطعیت کلام شاعر است. برای یافتن چگونگی رابطۀ زبان شاعر با جهان بینی وی، با روش توصیفی-تحلیلی، سه متغیر نحوی وجهیت فعل، قید و صفت با دو صدای نحوی فعال و منفعلِ در بافت شعر دو منظومۀ ارزشمند ادب معاصر؛ آرش کمانگیر و درفش کاویان مورد بررسی قرارگرفت. یافته های حاصل از پژوهش، نشان داد که میان ساختارهای نحوی با محتوای سخن، یک رابطۀ همسو و مکمل بر قرار است. وجه اخباری به عنوان وجه غالب با درجه بیان قطعی از اسطوره آرش و قهرمانِ ملی کاوۀ آهنگر خبر می دهد که کسرایی و مصدق، با علاقۀ وافر و مبتنی بر نیاز جامعه، به باززایی آن اسطوره ها دست زده اند. پربسامدترین صدای دستوری، صدای منفعل است. اما از آنجا که در این تحقیق، همه جملاتِ حاوی فعل لازم و فعل اسنادی ماهیت منفعل ندارند، عکس معیار تشخیص عمل کرده و صدای فعال بر صدای منفعل غلبه می یابد و به موضع اقتدار کلام گویندهمی افزاید. از تلاقی دولایۀ نحوی در این دو اثرحماسی، چهار مولفه سبکیِ؛ نحو شعری پویا، صورت سبکی احساسی و آرمانگرا، دو دیدگاه امید و ناامیدی و دو موضِع آشکار و پنهان ایجاد شده است.
کتاب ها
احمدی، بابک (1372) ساختار و تاویل متن، جلد اول، تهران: نشر مرکز.
فتوحی، محمود (1391) سبکشناسی، نظریه ها، رویکردها و روش ها، چاپ اول، تهران: سخن.
درپر، مریم (1392) سبکشناسی نامه های غزالی با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی، چاپ اول، تهران: انتشارات علم.
روزبه، محمد رضا (1383) شرح، تحلیل و تفسیر شعر نو فارسی، چاپ اول، تهران: انتشارات حروفیه.
شریفی، فیض (1391) شعر زمان ما، سیاوش کسرایی، چاپ اول، تهران: انتشارات نگاه. .
طاهری، قدرت الله (1392) بانگ در بانگ، تهران: نشرعلمی.
فرشیدورد، خسرو ( 1388) دستورمفصلامروز، تهران: سخن.
کسرایی، سیاوش (1387) مجموعه اشعار، از آوا تا هوای آفتاب، تهران: نگاه.
لنگرودی، شمس (1377) تاریخ تحلیلی شعر نو، جلد 2، تهران: نشر مرکز.
مصدق، حمید (1340) منظومۀ درفش کاویان، تهران: انتشارات توکا.
مقالات
رحمانی پرهیزکار، زهرا و گلفام، ارسلان (1393) بررسی طرح واره های وجهیت در زبان فارسی با رویکرد شناختی، فصلنامۀ مطالعات زبان و گویش های غرب ایران، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی کرمانشاه سال اول، شمارۀ 4، صص118-101.
_||_