تفسیر و تحلیل سبک نگارش اوصاف الاشراف
الموضوعات :محمدحسین سلیمانی الموتی 1 , علی محمد موذنی 2
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران،تهران،ایران.
الکلمات المفتاحية: خواجه نصیرالدین توسی, اوصاف¬الاشراف, عرفان, سیر و سلوک, نثر روان و سلیس.,
ملخص المقالة :
آثار عرفانی در ادب فارسی چه پیش از قرن هفتم و چه در قرن هفتم و چه بعد از آن هر کدام متأثر از اوضاع و احوال اجتماعی و فراز و نشیب‌های متعددی است که نویسندگان آن خواسته و ناخواسته در گذر زمان از آن عبور کرده‌اند. یکی از این آثار ارزشمند عرفانی، اوصاف‌الاشراف خواجه نصیرالدین توسی است. او در این کتاب، یافته‌های سلوکمدارانۀ خود را در قالبی نو و با سبک وسیاقی روشن، مبتنی براستشهادات قرآنی ملهم از احادیث متعدد به شیوه‌ای ساده وروان ارایه کرده است. مقاصد عرفانی و مبانی معرفتی در اوصاف‌الاشراف بر اساس یک دستهبندی منظم و متوالی تدوین شده است. نثر این کتاب در عین سلاست و روانی و ایجاز و اختصار حاوی نکات اساسی و دقایق ظریف عرفانی است. همچنین خواجه سعی کرده پیوندی از شریعت و طریقت را در این کتاب نمایان سازد که در نوع خود هم از نظر سبک نگارش و هم از منظر محتوا روشی مستقل به شمارمی‌رود. روش تحقیق این مقاله توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر یافته‌های کتابخانه‌ای است و می‌توان به این نتیجه دست یافت که اوصاف‌الاشراف هم از دیدگاه عرفانی و هم از نظر سبک و روش نگارش و هم از نظرگاه مضمون و مفهوم و هم از منظر اتکا بر موازین شریعت و توجه به مبانی طریقت، به شیوه‌ای بدیع نگاشته شده است.
کتاب¬ها
قرآن کریم.
ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (1381). دفتر عقل و آیت عشق، جلد 2، تهران: انتشارات طراح نو.
ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (1386) نصیرالدین توسی، فیلسوف گفتگو، تهران: انتشارات هرمس.
توسی، خواجه نصیرالدین. (1361). اوصاف¬الاشراف، به تصحیح نجیب مایل هروی، مشهد: انتشارات امام.
توسی، خواجه نصیرالدین. (1364). اخلاق ناصری، تصحیح علیرضا حیدری و مجتبی مینوی، تهران: خوارزمی.
توسی، خواجه نصیرالدین. (1373). اوصاف¬الاشراف، به تصحیح مهدی شمس¬الدین، مشهد: انتشارات امام.
شعرانی، آیت الله حاج شیخ ابوالحسن. (1351). شرح تجریدالاعتقاد خواجه نصیرالدین توسی، تهران: انتشارات اسلامیه.
عطار نیشابوری، شیخ فریدالدین. (1336). تذکرۀالاولیا، تصحیح علّامه محمد قزوینی، تهران: انتشارات مرکزی.
غیاثی، سیدمحمدرضا. (1380). آسان¬ترین راه برای سیروسلوک و تهذیب نفس توسی اوصاف-الاشراف، قم: انتشارات حضور.
فیضی، کریم، شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1388). هزاران سال انسان، تهران: انتشارات اطلاعات.
مدرس رضوی، محمدتقی. (1386). آثار خواجه نصیرالدین توسی، تهران: انتشارات اساطیر.
مولوی، مولانا جلالدین محمد. (1385). مثنوی، تصحیح رینولدنیکلسون، تهران: انتشارات هرمس.
نصر، سیدحسین. (1386). معرفت جاودان، جلد 1، تهران: انتشارات مهرنیوشا.
نیکلسون، رینولدآلن. (1366). عرفای اسلام، ترجمۀ ماهدخت همایی، تهران: نشرهما.
هادی¬زاده، رسول، محمدی خراسانی، علی. (۱۳۸۲). دیوان اشعار رودکی، چاپ 3، تهران: نشر قطره.
مقالات
خطیبی، حسینی. (1335). نثر فارسی درقرن هفتم هجری و سبک آثار خواجه نصیرالدین توسی، دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، 3(4)، 21-29.
صدری، جمشید، و طاهری، جواد. (1389). بدایت حرکت (سیر و سلوک) دراوصاف الاشراف. پژوهشنامه معارف قرآنی، 1(2)، 127-143. doi: 10.22054/rjqk.2010.5534
مروج، جلال. (1355). نقدی برترجمۀ اوصاف الاشراف خواجه نصیرالدین توسی، دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، 23(1و2)، 246-256.
پایان¬نامه
حسینی، مریم¬السادات. (1395). مقایسۀ منازل سلوکی از منظر خواجه نصیرالدین توسی و خواجه قشیری با محوریت اوصاف¬الاشراف و رساله قشیریه، پایان¬نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و ادیان شهید بهشتی.
References
Books
The Holy Quran.
Attar Nishaburi, Sh. F. (1957). Tazkereh Al-Awliya, corrected by Allamah Mohammad Qazvini, Tehran: Central Publications. [In Persian]
Ebrahimi Dinani, Gh. H. (2002). Book of Aql and Ayat Eshgh, Volume 2, Tehran: New Designer Publications. [In Persian]
Ebrahimi Dinani, Gh. H. (2007). Nasiruddin Tosi, Philosopher of Dialogue, Tehran: Hermes Publications. [In Persian]
Faizi, K., Shafiei Kodkani, M. R. (2009). Thousands of human years, Tehran: Information Publications. [In Persian]
Ghiyashi, S. M. R. (2001). The easiest way for good behavior and self-improvement Tusi Osaf-al-Ashraf, Qom: Hozur Publications. [In Persian]
Hadizadeh, R., Mohammadi Khorasani, A. (2003). Rudaki's Divan of Poems, 3rd edition, Tehran: Drops Publishing. [In Persian]
Madras Razavi, M. T. (2007). The works of Khwaja Nasiruddin Tosi, Tehran: Asatir Publications. [In Persian]
Maulvi, M. J. M. (2006). Masnavi, edited by Reynolds Nicholson, Tehran: Hermes Publishing. [In Persian]
Nasr, S. H. (2007). Marafet Javadan, Volume 1, Tehran: Mehrnyusha Publications. [In Persian]
Nicholson, R. A. (1987). Mystics of Islam, translated by Mahdekht Homai, Tehran: Nashrama. [In Persian]
Shearani, A. H. Sh. A. H. (1972). Khajarid al-Itiqad description of Khwaja Nasir al-Din Tosi, Tehran: Islamia Publications. [In Persian]
Tosi, Kh. N. (1982). Usaf-ul-Ashraf, edited by Najib Mayel Heravi, Mashhad: Imam Publications. [In Persian]
Tosi, Kh. N. (1985). Akhlaq Naseri, corrected by Alireza Heydari and Mojtaba Minavi, Tehran: Kharazmi. [In Persian]
Tosi, Kh. N. (1994). Usaf-ul-Ashraf, corrected by Mehdi Shams-al-Din, Mashhad: Imam Publications. [In Persian]
Article
Khatibi, H. (1956). Persian prose in the 7th century of Hijri and the style of Khwaja Nasiruddin Tosi's works, Faculty of Literature, University of Tehran, 3(4), 21-29. [In Persian]
Promoter, J. (1976). A review on the translation of Usaf al-Ashraf Khwaja Nasiruddin Tosi, Faculty of Literature, University of Tehran, 23(1, 2), 246-256. [In Persian]
Sadri, J., & Taheri, J. (2010). At the beginning of the movement (walk and conduct) among the nobles. Research Journal of Quranic Studies, 1(2), 127-143. doi: 10.22054/rjqk.2010.5534. [In Persian]
Thesis
Hosseini, M. A. (2015). Comparison of Seleucid houses from the perspective of Khwaja Nasir al-Din Tosi and Khwaja Qashiri with the focus on virtues and Qashiriyya treatise, master's thesis, Faculty of Theology and Religions of Shahid Beheshti. [In Persian]
