کانون روایت داستان حضرت آدم و حوا (ع) بر اساس دیدگاه ژرار ژنت

الموضوعات :

زینب کاظم‌پور ¹ , شاهرخ حکمت ² , مجید عزیزی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.

تاريخ الإرسال : 24 السبت , صفر, 1445 تاريخ التأكيد : 22 الخميس , جمادى الثانية, 1445 تاريخ الإصدار : 21 الجمعة , رمضان, 1446

الکلمات المفتاحية: کانون روایت, زمان دستوری, وجه, ژرار ژنت, داستان آدم و حوا.,

ملخص المقالة :

روایت یکی از مفاهیم رایج در نقد ادبی است، و روایت‌شناسی یکی از رویکردهای جدید مشتق شده از زبان‌شناسی است که به بررسی فنون و ساختار روایت‌ها می‌پردازد و روایت‌شناسان بسیاری در این حوزه نظریاتی ارائه داده‌اند. ژرار ژنت، ساختارگرای فرانسوی، از جملۀ این روایت‎شناسان بود که نظریه کانون روایت را مطرح ساخت. در این نظریه مقوله زمان دستوری (نظم، تداوم، بسامد)؛ وجه (فاصله و کانونی­شدگی) و لحن یا صدا (راوی) به عنوان مهم‎ترین وجوه ساختار روایی مورد توجه قرار گرفت. از میان قصص مختلف قرآن، داستان حضرت آدم (ع) قابلیت بررسی بر طبق این نظریه را دارد. در این پژوهش داستان حضرت آدم (ع) به منزله نمونه‌ای از داستان‎های قرآنی و نیز به عنوان یک متن ادبی که عناصر روایی را در بر دارد، از دیدگاه نظریه ژرار ژنت مورد بررسی قرار می‌گیرد. جستار حاضر به شیوه توصیفی-تحلیلی و بر مبنای نظریه روایت‌شناسی ژنت انجام شده و نتایج نشان می‌دهد که در این داستان، نظم، تداوم و بسامد در زمان دستوری، فاصله و کانونی­شدگی در وجه داستان و راوی در لحن همه برای پیشبرد اهداف بلند و متعالی قرآن که در واقع هدایت و تربیت انسان‎هاست، صورت گرفته است.

المصادر:

کتاب¬ها
قرآن کریم.
ابن‌بابویه. (1386). علل الشرایع، نجف: افست قم.
احمدی، بابک. (1380). ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز.
اخوت، احمد. (1371). دستور زبان داستان، اصفهان: فردا.
اسکولز، رابرت. (1383). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: آگاه.
ایگلتون، تری. (1386). پیش درآمدی بر نظریه ادبی، ترجمه¬ عباس مخبر، تهران: مرکز.
برتنز، یوهانس‌ویلم (1388)، نظریه ادبی، ترجمۀ فرزان سجودی، تهران: آهنگ دیگر.
تايسن، لويس. (1387). نظریه‎های نقد ادبی معاصر، ترجمه مازيار حسین‌زاده و فاطمه حسیني، تهران: نگاه امروز.
تولان، مایکل¬جی. (1383). درآمدی نقادانه-زبان¬شناختی بر روایت، ترجمه ابوالفضل حری، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
ریمون-کنان، شلومیت. (1387). روایت داستانی: بوطیقای معاصر، ترجمه ابوالفضل حری، تهران: نیلوفر.
سلدن، رامان و پیتر ویدوسون. (1384). راهنمای نظریه ادبی معاصر، ترجمه عباس مخبر، تهران: طرح نو.
طبری، محمدبن‌جریر. (۱۳۸۷ق). تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق، محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دار التراث.
طبری، محمدبن‌جرير. (1412ق). جامع البيان في تفسير القرآن، بيروت: دارالمعرفه.
قرشي، سيد علي‌اكبر. (1387). قاموس قرآن، تهران: دارالكتب الإسلاميه.
كالر، جاناتان. (1385). نظریه ادبی، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: مركز.
مدنی شیرازی، علی‌خان‌بن‌احمد. (۱۳۸۴). الطراز الأول و الکناز لما علیه من لغة العرب المعول‌، مشهد: مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث.
مقالات
حری، ابوالفضل. (۱۳۸۷)، احسن القصص: رویکرد روایت شناختی به قصص قرآنی. نقد ادبی، 1(۲)، ۸۳-۱۲۲.
کرمی، مینا، فلاحی، منیژه، و اسکندری، علی. (1402). بررسی روایت در رمان اسفار کاتبان بر اساس نظریه روایت‌شناسی ژرار ژنت. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 15(57)، 271-292. DOI: 10.30495/DK.2022.1950107.2412
گیلمت، لوسی. (1387). روایت‌شناسی ژرار ژنت، ترجمه محمد علی مسعودی. فصلنامه ادبی خوانش، 2(8)، 85-106.
References
Books
The Holy Quran. [In Persian]
Ahmadi, Babak. (2001). Text Structure and Interpretation, Tehran: Marka. [In Persian]
Bertens, Johannes Willem. (2009). Literary Theory, Trans. Farzan Sojodi, Tehran: Another Song. [In Persian]
Eagleton, Terry. (2007). Introduction to Literary Theory, Trans. Abbas Mokhber, sixth edition, Tehran: Markaz. [In Persian]
Kahler, Jonathan. (2006). Literary Theory (very brief introduction), Trans. Farzaneh Taheri. Tehran: Center. [In Persian]
Okhovat, Ahmad. (1992). Grammar of the story, Isfahan: Farda. [In Persian]
Qureshi, Seyyed Ali Akbar. (2008). Qur'an Dictionary, Tehran: Dar al-Kutb al-Islamiyya. [In Persian]
Rimon-Kenan, Shlomit. (2008). Narrative story: contemporary boutiques, Trans. Abolfazl Hari, Tehran: Nilufar. [In Persian]
Selden, Raman, & Widowson, Peter. (2005). Handbook of Contemporary Literary Theory, Trans. Abbas Mokhber, Tehran: Tarh-e No. [In Persian]
Tabari, Muhammad bin Jarir. (1991). Jame al-Bayan fi Tafsir al-Qur'an, Beirut: Dar al-Marafa.
Tolan, Michaelji. (2008). A Critical-Linguistic Introduction to Narration (translated by Abolfazl Hori), Tehran: Farabi Cinema Foundation. [In Persian]
Tyson, Lewis. (2008). Theories of Contemporary Literary Criticism, Trans. Maziar Hosseinzadeh and Fatemeh Hosseini, Tehran: Today's Look. [In Persian]
Articles
Gilmet, Lucy. (2008). Gerard Genet Narrative. Trans. Mohammad Ali Masoudi. Literary Quarterly of Reading, 2(8), 85- 106. [In Persian]
Horri, A. (2008). Ahsan al-Qasas: a narratological approach to Quranic stories. Literary criticism, 1(2). 83-122. [In Persian]
Karmi, M., Fallahi, M., & Eskandari, A. (2023). Analysis of the narrative in the novel Esfar Katban based on the narratological theory of Gérard Genet, Interpretation and analysis of Persian language and literature texts (Dehkhoda), 15(57), 271-292. DOI: 10.30495/DK.2022.1950107.2412. [In Persian]