تحلیل بازتاب اندیشه های میهن دوستانه در اشعار لایق شیرعلی

الموضوعات :

کوروش جمشیدی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.)
علی اصغر بوندشهریاری ² (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.)
مرتضی حاجی مزدرانی ³ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.)
امیرحسین ماحوزی ⁴ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.)

تاريخ الإرسال : 10 السبت , ربيع الأول, 1443 تاريخ التأكيد : 25 الأربعاء , جمادى الأولى, 1443 تاريخ الإصدار : 29 الثلاثاء , شعبان, 1444

الکلمات المفتاحية: لایق شیرعلی, میهن, تحلیل و بررسی, تاجیکستان, دیوان اشعار,

ملخص المقالة :

میهن دوستی پدیده ای است که در سدۀ اخیر بر ادبیّات معاصر، تأثیر ویژه ای داشته است. عارف قزوینی و فرخی یزدی، نمونه ای از شعرای معاصری هستند که میهن دوستی در شعر آن‌ها جلوه خاصی دارد. شعر تاجیکستان نیز به دلیل تهاجم اقوام بیگانه و سال ها، سیطرۀ کمونیسم، نیاز به دمیدن روحی تازه از غرور ملی و میهن دوستی دارد تا در جهت حفظ وحدت ملی و نیل به توسعه، به یاری قوم تاجیک بیاید. لایق شیرعلی، شاعر ملی تاجیکستان و یکی از شاخص ترین چهره های اشعار میهن دوستانه است که در سروده هایش، عشق به میهن و وطن خود را نشان داده است. مقالۀ حاضر به روش توصیفی با رویکرد تحلیل محتوا، به بررسی تحلیل بازتاب اندیشه های میهن دوستانه در اشعار لایق شیرعلی شاعر وطن‌پرست، پرداخته است. جنبه های مختلف میهن دوستی در شعر لایق شامل یادکرد گذشتۀ باشکوه قوم تاجیک، اهمیّت زبان فارسی به عنوان زبان مادری، تأثیرپذیری از شاهنامه، دعوت به صلح و اندیشه های جهان‌وطنی می باشد. نویسندگان با تکیه بر اندیشۀ صاحب‌نظران، اشعار لایق را مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیده اند که اندیشه های میهن دوستانۀ لایق، ریشه های عمیق انسان دوستانه دارند. لایق، خواهان صلح، پیشرفت، برابری و هم زیستی مسالمت آمیز همۀ ملّت های جهان است و این آرمان، زمانی محقق خواهد شد که هر انسانی به ارزش های ذاتی خودش پی ببرد؛ بنابراین لازمۀ صلح جهانی از دیدگاه لایق شیرعلی، خودشناسی و خودآگاهی فردی است.

المصادر:

کتاب‌ها

آجودانی، ماشاالله (1383) مشروطۀ ایرانی، تهران: اختران.

احمدیان شالچی، نسرین(1382) دیار آشنا، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.

جباری، ولی(1382) شیعیان تاجیکستان، اخبار شیعیان، جلد 6، قم: شیعه‌شناسی.

حافظ شیرازی، خواجه شمس‌الدین محمّد (1380) دیوان غزلیات، تصحیح خطیب رهبر، تهران: صفی علیشاه.

شعردوست، علی‌اصغر (1376) چشم‌انداز شعر معاصر تاجیکستان، تهران: الهدی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت پژوهشی.

شعردوست، علی‌اصغر (1382) چشم‌انداز شعر امروز تاجیکستان، تهران: الهدی.

شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1380) ادوار شعر فارسی، تهران: سخن.

شیرعلی، لایق (1383) کلیات اشعار لایق شیرعلی، تحت نظر مسعود قاسمی، بحرالدیّن علی یف و رامش شیرعلی، تهران: پژوهشگاه فارسی تاجیکی، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه ج. ا. ایران.

صالحی، سیّدعلی (1391) فرستادگان روشنایی، تهران: حوزۀ هنری.

عینی، صدرالدین (1926) نمونه ادبیّات تاجیک، مجموعۀ نشریات مرکزی خلق جماهیر شوروی سوسیالیستی، مسکو.

لاهوتی، ابوالقاسم (1384) دیوان اشعار، تصحیح بهروز مشیری، تهران: توکا.

مهرداد مجیب، ذبیح‌الله بهروز (1390) زنگوله زنان گذشت باران، کابل، آرمان‌شهر.

ناصیف، امیل (1992) اروع ما قیل فی الوطنیات، بیروت: دارالجیل.

نجاتی، غلامرضا (1351) جنبش‌های ملی مصر از محمدعلی تا جمال عبدالناصر، تهران: سهامی انتشار.

یاحقی، محمّدجعفر (1374) چون سبوی تشنه (تاریخ ادبیّات معاصر ایران)، تهران: جامی.

مقالات

شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا (1389) تلقّی قدما از وطن. الفبا، 1(2)، 1-26.

بوند شهریاری، علی‌اصغر. (1386). رابطه‌های ادبی ایران و تاجیکستان و تأثیر آن بر شعر نو تاجیکستان. پژوهشنامه علوم انسانی، 14(54)، 119-137.

بوند شهریاری، علی‌اصغر. (1396). جنبش معارف‌پروری در آسیای میانه و تأثیر آن بر ادبیّات تاجیک. نامه فرهنگستان، 22(62)، 17-35.

تفضّلی، فریدون. (1397). دوران اعتراض و آشوب‌های اجتماعی همراه با تحوّلات شگرف اجتماعی در تاریخ علم اقتصاد. پژوهش‌نامۀ اقتصاد، 8(29)، 15-48.

چهرقانی، رضا. (1399). زبان و ادب فارسی، بستر نواندیشی و تجدد در تاجیکستان. مطالعات فرهنگ و هنر آسیا، 2(2)، 61-94.

خدایار، ابراهیم. (1397). دوره‌بندی شعر معاصر تاجیک: از روشنگری تا استقلال (1870-2015م). نقد و نظریه ادبی، 3(1)، 21-45. .doi: 10.22124/naqd.2019.3263

خدایار، ابراهیم. (1398الف). تحوّل مفهوم وطن در ادب معاصر تاجیک: از معارف‏ پروری تا استقلال و خودآگاهی ملی. متن‌پژوهی ادبی، 23(82)، 35-60. doi: 10.22054/ltr.2019.3608 .8.2434

خدایار، ابراهیم. (1398ب). تحلیل نوستالژیِ وطن در میراثِ شعری بانوی تاجیک، گل‏رخسار صفی‏ اوا. شعر پژوهی(بوستان ادب)، 11(4)، 47-70. doi: 10.22099/jba.2019.30 .530.3123

یزدانی، حسین، محمدی بدر، نرگس، علی اکبرزاده، مرجان. (1398). تحوّل مضمون «عشق به وطن» در شعر معاصر تاجیکستان. بهار ادب، 12(3)، 379-397.

نبئی، مینا، فهیمی، رضا. (1399). ارتباط موثّر؛ مهارتی سرنوشت‌ساز در شاهنامه. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیّات فارسی (دهخدا)، 12(46)، 103-128.doi: 10.30495/dk.2020.679 751.

Books

Ahmadian Shalchi, Nasrin (2003) Diar Ashna, Mashhad: Astan Quds Razavi Islamic Research Foundation. Ajoudani, Mashallah (2005) Iranian Constitution, Tehran: Akhtaran.

Eini, Sadr al-Din (1926) Sample of Tajik Literature, Collection of Central Publications of the People of the USSR, Moscow.

Hafez Shirazi, Khajeh Shamsuddin Mohammad (2001) Divan Ghazaliyat, Tehran: Safi Alisha.

Jabbari, Wali (2003) Shiites of Tajikistan, Shiite News, Vol. 6, Qom: Shiie Studies.

Lahouti, Abolghasem (2005) Poetry Divan, edited by Behrouz Moshiri, Tehran: Touka.

Mehrdad Mujib, Zabihullah Behrooz (2011) Women Ring the Rain, Armanshahr, Kabul.

Naseef, Emil (1992) Aroo Ma Qil Fi Al-Wataniyat, Beirut: Dar Al-Jil.

Nejati, Gholamreza (1971) Egyptian National Movements from Mohammad Ali to Gamal Abdel Nasser, Tehran: Joint Stock Publishing.

Salehi, Seyed Ali (2012) Envoys of Lighting, Tehran: Hozeh Honari.

Shafii Kodkani, Mohammad Reza (2001) Persian Poetry Periods, Tehran: Sokhan.

Sheerdost, Ali Asghar (1998) The Perspective of Contemporary Tajik Poetry, Tehran: Al-Huda; Ministry of Culture and Islamic Guidance, Research Deputy.

Sheerdost, Ali Asghar (2003) The Perspective of Poetry in Tajikistan Today, Tehran: Al-Huda.

Shir Ali, Layegh (2005) All the poems of Layeq Shir Ali, under the supervision of Masoud Ghasemi, Bahr al-Din Aliyev and Ramesh Shir Ali, Tehran: Tajik Persian Research Institute, Printing and Publishing Center of the Ministry of Foreign Affairs c. a. Iran.

Yahaghi, Mohammad Jafar (1996) Chun Sabavi Tashneh (History of Contemporary Iranian Literature), Tehran: Jami.

Articles

Bund Shahriari, A. A. (2007). Literary relations between Iran and Tajikistan and its impact on modern Tajik poetry. Humanities,14(54), 119-137.

Bund Shahriari, A. A. (2018) .Education Movement in Central Asia and Its Impact on Tajik Literature. Farhangistan Letter, 22(62), 17-35.

Chahreghani, R. (2021). Persian language and literature, the bedrock of modernity and modernity in Tajikistan. Institute of Humanities and Cultural Studies, 2(2), 61-94.

Khodayar, E. (2018). The Periodization of Contemporary Tajik Poetry: From Enlightenment to Independence (1870-2015). Literary Theory and Criticism, 3(1), 21-45. doi: 10.22124/naqd.2019.3263.

Khodayar, E. (2019). The Evolution of Homeland’s Concept in Tajik Contemporary Literature: From Acquaintance to Independence and National Self-consciousness. Literary Text Research, 23(82), 35-60. doi: 10.22054/ltr.2019.36088.2434.

Khodayar, E. (2020). Nostalgia in the Poetry of Gulrukhsor Safieva. Poetry Studies (boostan Adab), 11(4), 47-70. doi: 10.22099/jba.2019.30530.3123.

Khodayar, I. (2019). Periodicization of Contemporary Tajik Poetry: From the Enlightenment to Independence. Literary Criticism and Theory, 3(1), 21-45. doi: 10.22124/naqd.2019.3263.

Nabaie, M., Fahimi, R. (2020). Effective communication, fateful skill in Shahnameh. Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 12(46), 103-128. doi: 10.30495/dk.2020.679751.

Shafii Kadkani, M. R. (2009). Ancient perception of the homeland. Al-Faba, 1(2), 1-26.

Tafazzoli, F. (2008). Periods of Social Protest and Riot along with Great Social Changes and Theoretical Contributions in History of Economic Thought (1850- 1920). Economics Research, 8(29), 15-48.

Yazdani, H. ,Mohammadi Badr, N., Ali Akbarzadeh, M. (2020). Transformation of the theme of 'love of homeland' in contemporary Tajik poetry. Bahar Adab, 12(3), 379-397.