مقایسۀ برخی جنبه‌های زبانی در اشعار ایرج‌میرزا و سعدی
الموضوعات :
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دورود، دانشگاه آزاد اسلامی، دورود، ایران.
الکلمات المفتاحية: ایرج‌میرزا, سعدی, تکرار, تقابل, تلفیق زبانی میان سبکی,
ملخص المقالة :
ایرج‌میرزا، خود را سعدی عصر معرفی می‌کند و ملک‌الشعرای بهار در شعری که در رثای او آورده است او را سعدی شیرازی لقب می‌دهد. اشعار ایرج‌میرزا چه ویژگی‌هایی دارد که آن را به اشعار سعدی شبیه کرده است؟ این پژوهش که بر اشعار ایرج‌میرزا تمرکز دارد و از نتایج تحقیقات دیگر در باب سعدی بهره برده است، در‌صدد استخراج این وجوه تشابه به روش کتابخانه ایست. سعدی و ایرج‌میرزا، هر دو، در تقابل‌سازی و کاربست تناسب‌های زبانی اشتراک دارند. در تکرار و آهنگافزاییِ از آن طریق، مشترکند. به استعاره و مجاز و بالکل محور جانشینی کمتر می‌پردازند و استعارات و مجاز‌های دور از ذهن به کارنمی‌برند؛ غالب انحراف از نرم‌های هر دو شاعر در محور هم‌نشینی است و منشا مشابهت ایرج‌میرزا و سعدی هم همینست؛ تسلط دو شاعر بر واژگان و زبان منتهی به برجسته‌سازی زبان در قالب انواع تکرار همخوان، واکه، واژه و جمله، تقابل‌های گسترده و در ابعاد گوناگون صرفی و نحوی و تلفیق زبانی سبک‌های خراسانی، عراقی و معاصر است.
کتاب‌ها
احمدی، بابک. (1388). ساختار و تاویل متن، تهران: مرکز.
اسکولز، رابرت. (1383). درآمدی بر ساخت گرایی در ادبیات، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: آگه.
استروس، لویی. (1370). شناخت اسطوره، ترجمه حمید عنایت، تهران: خوارزمی.
امامی، نصرالله. (1382). ساختارگرایی و نقد ساختاری، اهواز: رسش.
دهباشی، علی. (1387). شرح آثار و احوال ایرج میرزا، تهران: اختران.
شمیسا، سیروس. (1388). کلیات سبک شناسی، تهران، میترا.
صفوی،کورش. (1390). درآمدی بر معناشناسی، تهران: سوره مهر.
فروغی، محمدعلی. (1385). کلیات سعدی، تهران: هرمس.
محجوب، محمد جعفر. (1352). دیوان اشعار ایرج میرزا، تهران: انديشه نشر.
یگانه نی‌ریز، زهره. (1397). مختصات زبانی سبک خراسانی در غزلیات سعدی، تهران: اندیشه کامیاب.
مقالات
اخیانی، جمیله، مومنی هزاوه، امیر، و طارمی، الهام. (1399). بررسی جامع تضاد فعلی در غزل‌های سعدی. متن پژوهی ادبی، 24(83)، 137-174..doi:10.22054/ltr.2018.28124.2122
امامی، نصراله، و مراونه، نعیم. (1396). تقابل ویژگی سبکی خاقانی شروانی. پژوهش¬های نثر و نظم فارسی، 1(1)، 11-47..doi:10.22055/jrp.2017.14446
ایران زاده، نعمت. (1382). تحلیلی بر کاربرد هنری فعل در غزل¬های سعدی. پژوهش‌های ادبی، 1(۲)، ۶۲-۳۷.
بارانی، محمد، و نسیم بهار، علی¬اصغر. (1391). تکرار در معانی عاطفی و زبان هنری غزلیات سعدی. ادب غنایی، 10(18)، 29-50. doi: 10.22111/jllr.2012.966
خلیلی جهانتیغ، مریم، بارانی، محمد، و دهرامی، مهدی. (1389). مقایسه توازن موسیقایی و معنایی ردیف در غزلیات سعدی و عماد فقیه. فنون ادبی، 2(1)، 17-30.
ذاکری، احمد. (1395). تحلیل و بررسی آرایۀ «تقابل فعل» در سروده¬های سعدی و حافظ. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 8(30)، 103-117.
ساکیان، زهره، و نظری، نجمه. (1400). ای مجلسیان راه خرابات کدام است؟ هنر تقابل در غزل سعدی. مطالعات زبانی و بلاغی، 12(26)، 233-260.doi: 10.22075/jlrs.2021.19902.1681
سرهنگیان، حمید. (1356). شرحی کوتاه درباره واکه¬های فارسی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، 29(124)، 451-461.
شریف ولدانی، طاهره، دستجردی، خوشحال، و عباسی، مرتضی. (1398). نگرشی به «تضاد و تکرار»، دو شیوه گفتاری سعدی در کلیات. سبک‌شناسی نظم و نثر.12(45)، 387-406.
فاروقی هندوالان، جلیل الله. (1388). نقد و تحلیل غزلی از سعدی بر پایه روش یاکوبسن. پژوهش¬های ادب عرفانی (گوهر گویا)، 3(4). 93-108.
فتوحی، محمود. (1390). جادوی نحو در غزل سعدی. سعدی شناسی، 13(14)، 159-170.
نظری، نجمه. (1390). بررسی تکرار نحوی در غزل سعدی. سبک¬شناسی نظم و نثر، 4 (12)،1-18.
References
Books
Ahmadi, B. (2009). Text structure and interpretation, Tehran: Center. [In Persian]
Dehbashi, A. (2008). Description of the works and status of Iraj Mirza, Tehran: Akhtaran. [In Persian]
Emami, N.A. (2003). Structuralism and Structural Criticism, Ahvaz: Resesh. [In Persian]
Foroughi, M. A. (2006). Keliat Saadi, Tehran: Hermes. [In Persian]
Mahjoub, M. J. (1973). Divan of Iraj Mirza Poems, Tehran: Andiseh Publishing. [In Persian]
Safavi, K. (2011). An introduction to semantics, Tehran: Surah Mehr. [In Persian]
Scholes, R. (2004). An introduction to constructionism in literature, Trans. Farzaneh Taheri, Tehran: Agah. [In Persian]
Shamisa, C. (2009). Generalities of stylistics, Tehran, Mitra. [In Persian]
Strauss, L. (1991). Knowing the myth, Trans. Hamid Enayat, Tehran: Khwarazmi. [In Persian]
The only reed, Venus. (2017). Linguistic coordinates of Khorasani style in Saadi's Ghazalyat, Tehran: Andishe Ghayab. [In Persian]
Articles
Akhiani, J., Momeni Hezaveh, A., & Tarimi, E. (2019). A comprehensive review of the current conflict in Saadi's sonnets. Text of literary research, 24(83), 137-174.doi:10.22054/ltr.2018.28124.2122. [In Persian]
Barani, M, & Nasim Bahar, A. A. (2011). Repetition in the emotional meanings and artistic language of Saadi's lyric poetry. Ghanaian Literature, 10(18), 29-50. doi: 10.22111/jllr.2012.966. [In Persian]
Colonels, H. (1977). A short description about Persian vowels. Tabriz Faculty of Literature and Human Sciences, 29(124), 451-461. [In Persian]
Emami, N., & Marawaneh, N. (2016). Contrasting the stylistic features of Khaqani Shervani. Researches on Persian prose and order, 1(1), 11-47.doi:10.22055/jrp.2017.14446. [In Persian]
Farooqi Hindulan, J. (2009). Criticism and analysis of a lyric by Saadi based on Jacobsen's method. Researches of mystical literature (Gohar Goya), 3(4). 93-108. [In Persian]
Fatuhi, Mahmoud. (2011). The magic of syntax in Saadi's ghazal. Saadiology, 13(14), 159-170. [In Persian]
Iranzadeh, N. (2003). An analysis of the artistic use of the verb in Saadi's ghazals. Literary Researches, 1(2), 62-37. [In Persian]
Khalili Jahantigh, M., Barani, M., & Dahrami, M. (2010). Comparison of the musical and semantic balance of the line in the sonnets of Saadi and Imad Faqih. Literary Techniques, 2(1), 17-30. [In Persian]
Nazari, N. (2011). Analysis of syntactic repetition in Saadi's Ghazal. Prose and Prose Stylology, 4 (12), 1-18. [In Persian]
Sakian, Z., & Nazari, N. (2021). Members of parliament, which is the way to ruin? The art of confrontation in Saadi's Ghazal. Linguistic and Rhetorical Studies, 12(26), 233-260. doi: 10.22075/jlrs.2021.19902.1681. [In Persian]
Sharif Veldani, T, Dastjardi, Kh, & Abbasi, M. (2018). An attitude towards "contradiction and repetition", Saadi's two ways of speaking in general. Stylology of verse and prose. 12(45), 387-406. [In Persian]
Zakari, A. (2015). Analyzing and examining the array of "verb opposition" in the poems of Saadi and Hafez. Interpretation and analysis of Persian language and literature texts (Dehkhoda), 8(30), 103-117. [In Persian]
