تحلیل کهن الگوی آنیما در شخصیت پیران ویسه
الموضوعات :
مهری تلخابی
1
(
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.
)
الکلمات المفتاحية: پیران ویسه, شاهنامه, یونگ, آنیما, آرکی تایپ,
ملخص المقالة :
شاهنامه، ریشه در اندیشه ها و باورهای کهن دارد و از آبشخوری به نام ناخودآگاه جمعی بهره مند است. در این مقاله، بر روی کهن الگوی آنیما تامل شده و شخصیت پیران ویسه، از این منظر، تحلیل شده است. سوال اصلی این مقاله، آن است که در اثر بزرگی چون شاهنامه، چگونه به کهن الگوی آنیما جان دمیده شده است؟ این مقاله، بر پایۀ نظریۀ یونگ ، بر آن است که نشان دهد ، مردان، هم زمان، واجد صفات زنانه نیز هستند اما اغلب اوقات، عوامل مختلفی که در جامعه پذیری مردان موثرند، مانع از بروز آنیما در روان مردان می گردد. با وجود این، در شاهنامه، در مواردی، زن درون یا آنیما در مردان، به صورت خلق و خو و رفتار های خاص زنانه ظاهر می شود و شخصیتی متعادل تر و کار آمدتر وتوانمندتر از خود به جا می گذارد. این مقاله به روش تحلیلی- توصیفی، بر مبنای مطالعات کتابخانه ای به انجام رسیده است و در پایان، به این نتیجه می رسد که توجه به جنبه ها و نداهای درون، در زن و مرد، منجر به رشد و شکوفایی شخصیت آدمی می گردد.
کتاب‌ها
اسلامی ندوشن، محمد‌علی (1387) نوشته‌های بی‌سرنوشت، تهران: انتشارات یزد.
انوشه، حسن (1381) فرهنگ نامۀ ادبی فارسی، تهران: وزارت فرهنگ و انتشارات اسلامی.
بیلسکر، ریچارد (1388) اندیشه یونگ، ترجمه حسین پاینده، تهران: آشتیان.
پاینده، حسین (1385) نقد ادبی و دموکراسی، تهران: نیلوفر.
حمیدیان، سعید (1387) درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، تهران: ناهید.
دو‌میزیل، ژرژ (1391) جهان اسطوره‌شناسی، ترجمه جلال ستاری، تهران: انتشارات مرکز.
سرامی، قدمعلی (1378) از رنگ گل تا رنج خار، تهران: علمی و فرهنگی.
سیاسی، علی اکبر (1354) نظریه‌های شخصیت، تهران: دانشگاه تهران.
شاملو، سعید (1382) مکتب‌ها و نظریه‌ها در روانشناسی شخصیت، تهران، رشد.
شایگان‌فر، حمیدرضا (1380) نقد ادبی، تهران: دستان.
شمیسا، سیروس (1378) نقد ادبی، تهران: فردوسی.
شولتز، دوان‌پی و سیدنی الن (1385) تاریخ روانشناسی نوین، ترجمۀ علی‌اکبر سیف، تهران: نشر ویرایش.
فردوسی، ابوالقاسم (1379) شاهنامه، متن انتقادی از روی چاپ مسکو، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: انتشارات قطره.
فوردهام، فریدا (1374) مقدمه‌ای بر روانشناسی یونگ، ترجمۀ دکتر مسعود میر‌بها، تهران: انتشارات اشرفی.
گورین، ویلفرد ال و ... (1370) راهنمای رویکردهای نقد ادبی، ترجمه زهرا میهن‌خواه، تهران: اطلاعات.
مورنو، آنتونیو (1376) یونگ، خدایان، انسان مدرن، ترجمۀ داریوش مهرجویی، تهران: مرکز.
هال، کالوین، اس، نوردبای، ورنون جی (1381) مبانی روانشناسی تحلیلی یونگ، ترجمه محمد‌حسین مقبل، تهران: مرکز انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم.
یاوری، حورا (1374) روانکاوی و ادبیات، تهران: تاریخ نشر ایران.
یونگ، کارل گوستاو (1368) چهار صورت مثالی، ترجمۀ پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی.
یونگ، کارل گوستاو (1370) جهان‌نگری، ترجمۀ جلال ستاری، تهران: افکار.
یونگ، کارل گوستاو (1378) خاطرات، رویا، اندیشه‌ها، ترجمۀ پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی.
یونگ، کارل گوستاو (1379) روح و زندگی، ترجمۀ لطیف صدیقیان، تهران: جامی.
یونگ، کارل گوستاو (1383) آیون، ترجمۀ فریدون فرامرزی، تهران: به نشر.
یونگ، کارل گوستاو (1385) روانشناسی ضمیر ناخودآگاه، ترجمۀ محمد علی‌پور، تهران: علمی فرهنگی.
یونگ، کارل گوستاو (1387) انسان در جست‌وجوی هویت خویش، ترجمۀ محمود بهفروزی، تهران: گلبان.
یونگ، کارل گوستاو (1387) انسان و سمبل‌هایش، ترجمۀ محمود سلطانیه، تهران: جامی.
یونگ، کارل گوستاو (1389) تحلیل رویا، ترجمۀ رضا رضایی، تهران: افکار.
مقالات
آزادی مهر، سید محمود. (1384). مغز متفکر شاهنامه، تحلیلی بر شخصیت پیران ویسه. مجلۀ رشد آموزش زبان و ادبیات فارسی، (63)، 29-31.
بلاغی اینانلو، علی. (1384). ویژگی‌های شخصیتی پیران ویسه. مجلۀ رشد آموزش زبان و ادبیات فارسی، (73)،32-39.
حمیدیان، سعید. (1372). چهرۀ پیران ویسه در شاهنامه. نشریۀ گلچرخ، 18(6)، 6-12.
داوود‌نیا، نسرین و... . (1393). تحلیل روان‌شناختی شخصیت پیران‌ویسه پهلوان تورانی در شاهنامه فردوسی. بهارستان سخن، 11(27)، 89 -114.
ستاری، رضا، حقیقی، مرضیه، محمودی، معصومه. (1395). تجلّی کهن الگوی «مادر مثالی» در حماسه های ملی ایران بر اساس نظریۀ روان شناختی یونگ. زن در فرهنگ و هنر، 8(1)، 45-66. doi: 10.22059/jwica.2016.59115.
صرفی، محمدرضا. (1387). نمودهای مثبت آنیما در ادبیات فارسی، نقد ادبی، 1(3)، 83-97. .dor:20.1001.1.20080360.1387.1.3.1.1.
گرجی، مصطفی، تمیمداری، زهره. (1391). تطبیق پیر مغان دیوان حافظ با کهن‌الگوی پیر خردمند یونگ. ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، 8(28)، 151-178.
موسوی،سید کاظم، خسروی، اشرف. (1387). آنیما و راز اسارت خـواهران همـراه در شاهنامه. زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، 6(3)، 133- 153.
_||_Books
Anoushe, Hassan (2002) Persian Literary Dictionary, Tehran: Ministry of Culture and Islamic Publications.
Bilsker, Richard (2009) Jung's Thought, translated by Hossein Payandeh, Tehran: Ashtian.
Du-Mizil, Georges (2012) World of Mythology, translated by Jalal Sattari, Tehran: Center Publications.
Eslami Nadushan, Mohammad Ali (2008) Unfortunate Writings, Tehran: Yazd Publications.
Ferdowsi, Abulqasem (2000) Shahnameh, a critical text from the Moscow edition, by the efforts of Saeed Hamidian, Tehran: Qathrat Publications.
Fordham, Farida (1995) An Introduction to Jungian Psychology, translated by Dr. Masoud Mir-Baha, Tehran: Ashrafi Publications.
Gurin, Wilfred L. and... (2010) Guide to Literary Criticism Approaches, translated by Zahra Mihankhah, Tehran: Information.
Hall, Calvin, S., Nordbai, Vernon J. (2002) Fundamentals of Jung's Analytical Psychology, translated by Mohammad Hossein Moqbal, Tehran: Academic Jihad Publishing Center, Teacher Training Unit.
Hamidian, Saeed (2008) An introduction to Ferdowsi's thought and art, Tehran: Nahid. hultz, Duan P. and Sidney Allen (2005) History of Modern Psychology, translated by Ali Akbar Saif, Tehran: Publishing House.
Jung, Carl Gustav (1989) Four Examples, translated by Parvin Faramarzi, Mashhad: Astan Quds Razavi.
Jung, Carl Gustav (1991) Worldview, translated by Jalal Sattari, Tehran: Afkar.
Jung, Carl Gustav (1999) Memories, Dreams, Thoughts, translated by Parvin Faramarzi, Mashhad: Astan Quds Razavi.
Jung, Carl Gustav (2000) Soul and Life, translated by Latif Sediqian, Tehran: Jami.
Jung, Carl Gustav (2004) Ayon, translated by Fereydoun Faramarizi, Tehran: Be published.
Jung, Carl Gustav (2006) The Psychology of the Unconscious Mind, translated by Mohammad Alipour, Tehran: Scientific Culture.
Jung, Carl Gustav (2008) Man and His Symbols, translated by Mahmoud Soltanieh, Tehran: Jami.
Jung, Carl Gustav (2008) Man in search of his identity, translated by Mahmoud Behfrozi, Tehran: Golban.
Jung, Carl Gustav (2010) Dream Analysis, translated by Reza Rezaei, Tehran: Afkar.
Moreno, Antonio (1997) Jung, Gods, Modern Humans, translated by Dariush Mehrjoui, Tehran: Center.
Payandeh, Hossein (2006) Literary Criticism and Democracy, Tehran: Nilofar.
Saisi, Ali Akbar (1975) Personality theories, Tehran: University of Tehran.
Sarami, Gadhamali (1999) from the color of the flower to the pain of the thorn, Tehran: Scientific and Cultural.
Shamisa, Siros (1999) literary criticism, Tehran: Ferdowsi.
Shamlou, Saeed (2003) Schools and theories in personality psychology, Tehran: Rushd.
Shayganfar, Hamidreza (2010) Literary criticism, Tehran: Dostan.
Yavari, Hora (1995) Psychoanalysis and Literature, Tehran: Iran Publishing House.
Articles
Azadi Mehr, Seyyed Mahmoud. (2005). The mastermind of Shahnameh, an analysis of the character of Piran Vise. Persian language and literature development magazine, (63), 29-31.
Balaghi Inanlu, Ali. (2005). Personality characteristics of old people. Farsi language and literature development magazine, (73), 32-39.
Dawood Nia, Nasreen and... (2013). Psychological analysis of the character of Pahlan Torani in Ferdowsi's Shahnameh. Baharestan Sokhon, 11(27), 89-114.
Gorji, M., & tamimdar, Z. (2012). Pire Moghan and Jung's Archetype of Wise Old Man: A Comparative Study. journal of mytho-mystic literature, 8(28), 151-178.
Hamidian, Saeed. (1993). The face of Piran Vise in Shahnameh. Golcharkh Journal, 18(6), 12-6.
Mousavi, Seyed Kazem, Khosravi, Ashraf. (2008). Anima and the mystery of captivity of the sisters in Shahnameh. Women in Development and Politics (Women's Research), 6(3), 133-153.
Sarafi, Mohammadreza. (2008). Positive manifestations of anima in Persian literature. literary criticism, 1(3), 83-97. dor:20.1001.1.20080360.1387.1.3.1.1.
Satari, R., Haghighi, M., & Mahmoodi, M. (2016). Manifestation of "Mother Archetype": Iran's national epic according to Jung's psychological theory. Journal of Woman in Culture Arts, 8(1), 45-66. doi: 10.22059/jwica.2016.59115.
