چالشی بر طبقهبندی انواع اضافه در دستور زبان فارسی (بحثی دربارۀ قواعد افزودگی در زبان فارسی)
الموضوعات :
عطاالله کوپال
1
(
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
)
الکلمات المفتاحية: مرکب, افزوده, افزونه, افزودگی, ترکیب,
ملخص المقالة :
مقالۀ کنونی به بررسی روشهای طبقهبندی انواع اضافهها در دستور زبان فارسی میپردازد و نظریههای پیشین در بارة نامگذاری انواع اضافهها و شیوههای طبقهبندی آنها را در کتابهای دستور یا منابع زبانشناسی به چالش میکشد. اهمیت این تحقیق در گشودن بحث ضرورت کاربردی بودن طبقهبندی اضافات است. مهمترین بحث نظریِ این مقاله، به چالش کشیدن مقایسههای نادرستِ انواع اضافهها در زبان فارسی با زبان عربی و یا زبانهای اروپایی است. پرسشهای اساسی مقاله این است که چه کاستیهایی در طبقهبندی اضافات در منابع پیشین وجود داشته است و چگونه می توان قواعدی وضع کرد که تشخیص انواع اضافات را بدون استثنا (و یا با حداقل استثناها) امکانپذیر سازد. این مقاله، حاصل پژوهشی پردامنه بر روی مبحث اضافات بوده است و به روش توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانهای (از قرن یازدهم هجری تا به امروز)، به این نتیجه میرسد که بسیاری از طبقهبندیهای متأخر در مبحث اضافات فاقد جنبه کاربردی هستند و قابلیت شمول بر اضافههای مشابه خود را ندارند و طبقهبندی اضافات بر حسب رابطههای معنایی، امکانِ دستیافتن به معنیِ کلام در زبان معاصر و همچنین در کلام ادبی را تسهیل میکند و به تحلیل و درک سخن ادبی یا غیر ادبی یاری میرساند و لذا آن را به عنوان طبقهبندی موثر و مفید در انواع اضافات میتوان پذیرفت.
کتاب‌ها
ابوالقاسمی، محسن (1375) دستور تاریخی زبان فارسی، تهران: انتشارات سمت.
احمدی گیوی، حسن و انوری، حسن (1393) دستور زبان فارسی 1، تهران: انتشارات فاطمی.
اصفهانی، میرزا حبیب (1394) دستور سخن، تهران: نسخۀ الکترونیکی فیدیبو.
افراشی، آزیتا (1391) ساخت زبان فارسی، تهران: انتشارات سمت.
باطنی، محمدرضا (1364) توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی، تهران، انتشارات امیرکبیر.
تهانَوی، محمد علی ( 1996) کشّاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بیروت: مکتبت لبنان ناشرون.
خانلری، پرویز (1366) دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات توس.
خانلری، پرویز (1366) تاریخ زبان فارسی، جلد 3، تهران: نشر نو.
خیامپور، عبدالرسول (1373) دستور زبان فارسی، تهران: نشر کتابفروشی تهران.
دهخدا، علیاکبر (1372) لغتنامه، (مقدمه و جلد 2)، تهران: موسسۀ انتشارات دانشگاه تهران.
عمرانی، غلامرضا و سبطی، همایون (1384) زبان فارسی (راهبردهای یاددهی – یادگیری)، تهران: انتشارات مبتکران.
قریب، عبدالعظیم و دیگران (1385) دستور زبان فارسی (پنج استاد)، تهران: انتشارات ناهید.
لازار، ژیلبر (1389) دستور زبان فارسی معاصر، ترجمۀ مهستی بحرینی، تهران: انتشارات هرمس.
ماهوتیان، شهرزاد (1378) دستور زبان فارسی از دیدگاه رده شناسی، ترجمۀ مهدی سمائی، تهران: نشر مرکز.
مدیری، احمدحسین (1365) گرامر کامل انگلیسی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
مشکوه الدینی، مهدی (1385) دستور زبان فارسی بر پایۀ نظریۀ گشتاری، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
مشکوه الدینی، مهدی (1384) دستور زبان فارسی (واژگان و پیوندهای ساختی)، تهران: انتشارات سمت.
نوبهار، مهرانگیز (1372) دستور کاربردی زبان فارسی، تهران: انتشارات هرمس.
وحیدیان کامیار، تقی (1392) دستور زبان فارسی 1 ، تهران: انتشارات سمت.
همایی، جلالالدین (1373) مقدمۀ لغتنامۀ دهخدا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مقالات
بهنامفر، محمد و زهره ساداتناصری. (1393). بررسی جایگاه دستوری کسره اضافه. مجموعه مقالات دهمین همایش بینالمللی ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه محقق اردبیلی، 318-326.
شیرازی، الهام، کرمی، محمد حسین. (1399). شاهرخ‌نامه: منظومۀ حماسی یا تغزلی؟. فصل نامه علمی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 12(44)، 13-40. doi: 10.30495/dk.2020.675974
فرع شیرازی، سید حیدر، قهرمانی مقبل، علی اصغر، توانا، فاطمه. (1397). بررسی تطبیقی تتابع‌اضافات در زبان و ادب عربی و فارسی. پژوهشنامه نقد ادب عربی، 8(1)، 215-238.
_||_Books
Abolghasemi, Mohsen (1996) Historical grammar of Persian language, Tehran: Samat Publications.
Afrashi, Azita (2012) Persian language production, Tehran: Samat Publications.
Ahmadi Givi, Hassan and Anvari, Hassan (2014) Persian Grammar 1, Tehran: Fatemi Publications.
Bateni, Mohammad Reza (1985) Description of the grammatical structure of the Persian language, Tehran, Amirkabir Publications.
Dehkhoda, Ali Akbar (1993) Dictionary, (Introduction and Volume 2), Tehran: Tehran University Publishing Institute.
Gharib, Abdolazim et al. (2006) Persian Grammar (Five Professors), Tehran: Nahid Publications.
Homayi, Jalaluddin (1994) Introduction to Dehkhoda Dictionary, Tehran: University of Tehran Press.
Isfahani, Mirza Habib (2015) Grammar, Tehran: Electronic version of Fidebo.
Khanlari Parviz (1987) Persian Grammar, Tehran: Toos Publications.
Khanlari, Parviz (1987) History of Persian Language, Volume 3, Tehran: New Publication.
Khayyampour, Abdolrasoul (1994) Persian Grammar, Tehran: Tehran Bookstore Publishing.
Lazar, Gilbert (2010) Contemporary Persian Grammar, translated by Mahasti Bahraini, Tehran: Hermes Publications.
Mahoutian, Shahrzad (1999) Persian Grammar from a Classical Perspective, translated by Mehdi Samaei, Tehran: Markaz Publishing.
Meshkooh Al-Dini, Mehdi (2005) Persian Grammar (Vocabulary and Structural Links), Tehran: Samat Publications.
Meshkooh Al-Dini, Mehdi (2006) Persian Grammar Based on Geshtari Theory, Mashhad: Ferdowsi University of Mashhad Press.
Modiri, Ahmad Hossein (1986) Complete English Grammar, Tehran: Amirkabir Publications.
Nobahar, Mehrangiz (1993) Practical grammar of Persian language, Tehran: Hermes Publications.
Omrani, Gholamreza and Sabti, Homayoun (2005) Persian Language (Teaching-Learning Strategies), Tehran: Mobtakaran Publications.
Tahanavi, Mohammad Ali (1996) Discoverer of the Terms of Arts and Sciences, Beirut: Lebanese School of Publishers.
Vahidian Kamyar, Taghi (2013) Persian Grammar 1, Tehran: Samat Publications.
Articles
Behnamfar, Mohammad and Zohreh Sadat Naseri. (2014). Check the grammatical position of the extra fraction. Proceedings of the 10th International Conference on the Promotion of Persian Language and Literature, Mohaghegh Ardabili University, 318-326.
Shirazi, Elham, Karami, Mohammad Hossein. (2020). Shahrokhnameh: An epic or lyrical poem?. Scientific quarterly of interpretation and analysis of Persian language and literature texts (Dehkhoda), 12 (44), 13-40. doi: 10.30495 / dk.2020.675974
Fara Shirazi, Seyed Haidar, Ghahremani Moqbel, Ali Asghar, Tavana, Fatemeh. (2018). Comparative study of additions in Arabic and Persian language and literature. Journal of Critique of Arabic Literature, 8 (1), 215-238.
