جامه ها در جامۀ صورخیال در غزل حافظ

الموضوعات :

فرشته اصغری ¹ , احمد ذاکری ²

1 - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

تاريخ الإرسال : 01 الأحد , ذو الحجة, 1442 تاريخ التأكيد : 08 الأربعاء , صفر, 1443 تاريخ الإصدار : 18 الأربعاء , جمادى الأولى, 1443

الکلمات المفتاحية: تشبیه, غزل, پوشینه ها, حافظ, استعاره,

ملخص المقالة :

یکی از مصادیق مهم و غنی و هم چنین بسیار معنادار در غزلیات حافظ، کاربرد فرهنگ پوشینه ها می تواند باشد که حافظ به گونه ای خلاقانه آن ها را به کار می برد. این کارکردها به شکل تشبیه و استعاره که برخواسته از دامن تشبیه است خود را نمایان می سازد و گاه هم به شکل کنایه و مجاز نمود پیدا می کند. کارکرد اصلی حافظ برای بیان معانی زیبا و عمیق عرفانی است. در این گفتار نویسندگان بر آن هستند که نمونه هایی از کاربرد تشبیه و استعاره را که در هم تنیده اند در غزلیات حافظ بنمایانند و به خیال پردازی شاعرانه حافظ در الفاظ، تشبیهات خیال برانگیز شعر از کلمات و اصطلاحات مربوط به پوشینه ها برای بیان اندیشه حافظ پرداخته شده است. به درستی که حافظ در استفاده از عناصر صورخیال، و آرایش کلام با صنایع معنوی کار را به حدّ اعجاز رسانده است و این هنرنمایی، کار هر کسی نیست. پیداست که تحقیق در این گفتار با بهره گرفتن از روش( توصیفی- تحلیلی) که زیر مجموعۀ روش کتابخانه ای است حاصل می شود.

المصادر:

کتاب‌ها

قرآن کریم (1361) ترجمۀ الهی قمشه ای.

ابن‌بطوطه‌ (1376) سفرنامۀ ابن‌بطوطه‌، ترجمۀ محمدعلی‌ موحد، چاپ ششم، تهران: نشر آگاه.

اشرف‌زاده، رضا (1386) فرهنگ بازیافته‌های ادبى از متون پیشین، جلد اول، مشهد: سخن گستر.

انوری، حسن (1381) فرهنگ بزرگ سخن، جلد دوم، تهران: سخن.

برزگر خالقی، محمدرضا (1382) شاخ نبات حافظ، تهران: زوار.

خرمشاهی، بهاءالدین (1397) حافظ‌ نامه، چاپ بیست و سوم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.

دُزی‌، راینهارت‌ پیتر آن‌ (1396) فرهنگ‌ البسۀ مسلمانان‌، ترجمۀ حسینعلی‌ هروی‌، چاپ ششم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران‌‌.

دشتی، علی (1362) سیری در دیوان شمس، چاپ هفتم، تهران: انتشارات جاویدان.

دهخدا، علی اکبر (1377) لغت نامه دهخدا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

رجایی، محمد خلیل(1392) معالم‌البلاغه در علم معانی، بیان و بدیع، چاپ چهارم، شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.

شفیعی کدکنی، محمدرضا (1388) صورخیال در شعر فارسی، چاپ سیزدهم، تهران:آگاه.

شمیسا، سیروس (1370) سیر غزل در شعر فارسی، تهران: فردوس.

شمیسا، سیروس (1393) بیان، تهران: میترا.

صفا، ذبیح‌اله (1389) تاریخ ادبیات ایران، جلددوم، چاپ بیستم، تهران: فردوس.

غیبی، مهرآسا (1384) تاریخ پوشاک اقوام ایرانی، تهران: هیرمند.

معین، محمد (1363) فرهنگ فارسی معین، چاپ سوم، تهران: زرین.

معین، محمد (1363) فرهنگ فارسی، چاپ ششم، تهران: امیر کبیر.

همایی، جلال‌الدین (1389) فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: اهورا.

مقالات

زارعی، اسدالله (1392) بازتاب فرهنگ پوشاک و لباس در ادبیات ایران، فصلنامۀ هنر علم و فرهنگ، شماره 1، صص 63-72.

فرشیدورد، خسرو (1354) ساختمان تشبیه و استعاره در شعر حافظ، نشریۀ خرد و کوشش، شمارۀ 118 ، صص 35-72.

Books

The Holy Quran (1982) Translated by Mahdi Elahi Ghomshei.

Ibn Battuta (1997) Travelogue of Ibn Battuta, Translated by Mohammad Ali Movahhed, Sixth edition, Tehran: Agah Publishing.

Ashrafzadeh, Reza (2007) Literature of recycled literature from previous texts, Volume 1, Mashhad: sokhan gostar.

Anvari, Hasan(2002) Great culthre of speech, Second edition, Tehran: sokhan.

Barzegar Khaleghi, Mohammad Reza (2003) Shakh-e- Nabat of Hafez, Tehran: zavvar.

Khorramshahi, Bahauddin (2018) Hafeznameh, Twenty-third edition, Tehran: Scientific and Cultural Publishing.

Dozy, Reinhar, Pieter Anne (2017) Muslim clothing culture, Translated by Hosain Ali Heravi, Tehran :University of Tehran Press.

Dashti, Ali (1983) Siri in Divan shams, Seventh edition, Tehran: Javidan publications.

Dehkhoda, Ali Akbar (1998) Dehkhoda dictionary, Tehran : University of Tehran Press.

Rajaei, Mohammad Khalil (2013) Ma alem al-Balaghah in the science of the meanings of expression and innovation, Fourth edition, Shiraz: University of shiraz Press.

Shafi’I Kadkani, Muhammad Reza (2009) Imaginary images in Persian, Thirteenth edition, Tehrah: Aghah.

Shamisa, Cirous (1996) Figurative Language, Tehran: Mithra.

Shamisa, Cirous (1991) The journey of lyric poetry in Persian poetry, Tehran: Ferduos.

Safa, Zabihullah (2010) History of Iranian literature, Volume 2, Twentieh edition, Tehran: Ferdows.

Ghaibi, Mehrasa (2005) Story of Iranian ethnic clothing, Tehran: Hirmand.

Moein, Mohammad (1984) MoeinPersianCulture, third, edition, Tehran: Zarrin.

Moin, Mohammad (1984) Persian Dictionary, Sixth edition, Tehran: Amir Kabir.

Homaei, Jalal-al-nin (2010) Rhetoric abd literary ,Tehran: Ahora.

Articles

Zare’I, Asadullah (2013) Reflection of clothing culture in iranian literature, Journal of Art, Science and Culture, No 1, Pp. 63-72.

Farghidvard, Khosraw (1975) The structure of simile and metaphor in Hafez’s poetry, Journal of wisdom and effort, No. 18, Pp. 35-72.