بازتاب سنت و تجدد در رمان خانۀ ادریسی‌ها

الموضوعات :

مهناز ابهری ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.)
منیژه فلاحی ² (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.)
علی اسکندری ³ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.)

تاريخ الإرسال : 16 الأربعاء , ذو القعدة, 1443 تاريخ التأكيد : 23 الأربعاء , ذو القعدة, 1443 تاريخ الإصدار : 29 الثلاثاء , شعبان, 1444

الکلمات المفتاحية: سنّت, غزالۀ علیزاده, خانۀ ادریسی‌ها, مدرنیته, تجدد,

ملخص المقالة :

رمان خانۀ ادریسی‌ها، شناخته شده ترین رمان غزالۀ علیزاده است که از زمان انتشار آن درسال 1370 همواره مورد توجه منتقدان و خوانندگان ادبیات داستانی بوده است. این رمان که به شیوۀ رئالیستی نوشته شده، با رویکردهای گوناگون، شایستۀ بررسی و تحلیل است. مقالۀ حاضر مطالعۀ درونمایۀ آن را از منظر بازتاب و تقابل سنت و مدرنیسم به عهده گرفته و کوشیده است تا با روش توصیفی و تحلیلی محتوای آن را از جهت مواجهۀ نویسنده با مقولۀ سنت و تجدد بررسی و تحلیل کند. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد نویسنده ضمن به تصویر کشیدن تحول جامعۀ سنتی که خانۀ ادریسی‌ها نماد آن است، در لایه‌های درونی داستان در صدد ترسیم سیما و عملکرد نظام‌های توتالیتاریستی به عنوان نمادی از تجدد برآمده است. نویسنده با نثری روان و تهذیب یافته و با جزءنگاری رئالیستی سرنوشت شخصیت‌های داستان را در متن کشاکش‌های یک دورۀ درحال تحول به نمایش درمی‌آورد تا نشان دهد که راه‌یابی تجدد و پیدایش دگرگونی در جوامع سنتی بدون تحول و تکامل تدریجی این جوامع و در فقدان جریان‌های نیرومند روشنفکری می‌تواند به استقرار نظام‌های اقتدارگرای تمامیت خواه منتهی شود.

المصادر:

کتاب‌ها

آزاد ارمکی، تقی (1374) مدرنیته ایرانی، تهران: نشر اجتماع.

پدرام، مسعود (1383) روشنفکران دینی و مدرنیته، تهران: انتشارات گام نو.

جهان بگلو، رامین (1387) زمانی برای انسانیت بشر، تهران: نی.

زرین‌کوب، عبدالحسین (1378) نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.

سریع‌القلم، محمود (1372) عقل و توسعه یافتگی، تهران: سفیر.

شیری، قهرمان (1387) مکتب‌های داستان‌نویسی در ایران، تهران: نشر چشمه.

علیزاده، غزاله (1399) خانۀ ادریسی‌ها، تهران: انتشارات توس.

گیدنز، آنتونی و دیگران (1380) مجموعه مقالات در مورد مدرنیسم، ترجمۀ حسنعلی نوذری، تهران: نقش جهان.

میرسپاسی، علی (1385) تأملی در مدرنیتۀ ایرانی، ترجمۀ جلال توکلیان، تهران: طرح نو.

میرعابدینی، حسن (1383) صدسال داستان نویسی در ایران، تهران: نشر چشمه.

وبر، ماکس (1367) مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی، ترجمۀ احمد صدارتی، تهران: مرکز.

مقالات

پرستش، شهرام. (1383). ادبیات داستانی و سرنوشت جامعه ایران، نامۀ علوم اجتماعی، 19(23)، 23-29.

مناجاتی، علیرضا، حسینی کازرونی، سید احمد، اردلانی، شمس‌الحاجیه. (1399). تحلیل عناصر مدرنیته در رمان کلیدر محمود دولت آبادی. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 12(43)، 41-60. doi: 10.30495/dk.2020.672384.

یدالهی شاه‌راه، رویا. (1392). تکامل شخصیت وهاب در زمینه عشق در داستان خانۀ ادریسی‌ها بر مبنای الگوی سفر قهرمان جوزف کمپبل. نقد ادبی، 6(24)، 198-169.‎ dor: 20.10 .01.1.20080360.1392.6.24.2.9

پایان‌نامه‌ها

قلی‌زاده بالدرلور، معصومه (1388) نقد و تحلیل آثار داستانی غزاله علیزاده، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس.

Books

Alizadeh, Ghazaleh (2021) The House of the Idrisis, Tehran: Toos Publications.

Azad Armaki, Taghi (1996) Iranian Modernity, Tehran: Community Publishing.

Giddens, Anthony et al. (2001) Collection of Articles on Modernism, Translated by Hassan Ali Nozari, Tehran: The Role of the World.

Jahanbegloo, Ramin (2008) A Time for Humanity, Tehran: Ney.

Mir Abedini, Hassan (2004) One Hundred Years of Story Writing in Iran, Tehran: Cheshmeh Publishing.

Mir Sepasi, Ali (2006) A Reflection on Iranian Modernity, translated by Jalal Tavakolian, Tehran: New Design.

Pedram, Massoud (2004) Religious and Modern Intellectuals, Tehran: Gam No Publications.

Sari al-Qalam, Mahmoud (1993) Wisdom and Development, Tehran: Ambassador.

Shiri, Ghahraman (2008) Schools of story writing in Iran, Tehran: Cheshmeh Publishing.

Weber, Max (1988) Basic Concepts of Sociology, translated by Ahmad Sadrati, Tehran: Center.

Zarrinkoob, Abdolhossein (1998) Literary Criticism, Tehran: Amirkabir.

Articles

Monajati, A., Hosseini Kazerooni, S. A., Ardalani, S. (2020). The Analysis of Modernism Elements in Mahmud Dawlatabadi s Kelidar. Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 12(43), 41-60. doi: 10.30495/dk.2020.672384.

Worship, S. (2004). fiction and the fate of Iranian society, Journal of Social Sciences, 19(23), 23-29.

Yadallhi Shahrah, R. (2012). The evolution of Wahhab's character in the field of love in the story of the House of Idrisis based on the model of Joseph Campbell's hero's journey. Literary Review, 6(24), 169-198. dor: 20.1001.1.20080360.1392.6.2 4.2.9.

Theses Gholizadeh Balderlor, Masoumeh (2008) Criticism and analysis of Ghazaleh Alizadeh's fictional works, master's thesis in Persian language and literature, Tarbiat Modares University.