خوانش تطبیقی «سبک شناختی فعل» در اشعار اجتماعی فروغ فرخزاد و گل رخسار صفی آوا از منظر فرانقش اندیشگانی در رویکرد نقش گرایی هلیدی

الموضوعات :

سیمین فیض اللهی ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ملی تاجیکستان، تاجیکستان.)
خدای نظر عصازاده ² (استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ملی تاجیکستان، تاجیکستان.)

تاريخ الإرسال : 13 الأحد , جمادى الثانية, 1443 تاريخ التأكيد : 22 الأربعاء , رجب, 1443 تاريخ الإصدار : 27 الجمعة , صفر, 1444

الکلمات المفتاحية: سبک شناختی فعل, فروغ فرخزاد و گل رخسار صفی‌آوا, اشعار اجتماعی, نظام گذرایی,

ملخص المقالة :

رویکرد نقش گرای هلیدی ابزاری را در اختیار پژوهشگر قرار می دهد که از طریق آن قادر باشد به ایدئولوژی حاکم بر متن و شیوه هایی که سخنور برای انتقال اندیشة خود برمی گزیند، دست یابد. این رویکرد محصول نگاهی اجتماعی به زبان است و به یاری فرانقش های سه گانۀ اندیشگانی، بینافردی و متنی در سطح زبان اتفاق می افتد. فرانقش اندیشگانی به دو کارکرد تجربی و منطقی تقسیم می‌شود. در کارکرد تجربی، زبان تجربیات دنیای بیرون خود را بیان می‌کند. محصول این کارکرد در جمله، گذرایی است که برای مشخص نمودن انواع متفاوت فرایندها در جمله -که در فعل نمود می‌یابد- به کار می‌رود. یکی از درون مایه های اصلی شعر معاصر و به ویژه شعر زنان، توجه به مسائل اجتماعی و بازنمایی آن به زبان شعر است. شاعری که مفاهیم اجتماعی را در شعر خود منعکس می‌کند، هدفش بالا بردن ادراک و بینش هنری و اجتماعی است. او می‌خواهد شعرش پیام انسانی داشته و مردم را با حوادث و رویدادهای زمان خویش آشنا کند. روح شاعران شعر اجتماعی با احساس مسئولیت‌های اجتماعی سرشته شده و شاعر با مردم و در میان مردم زندگی می‌کند. در میان شاعران زن معاصر فروغ فرخزاد از جمله زنانی است که اندیشه های اجتماعی را در اشعارش انعکاس داده و مخاطب با مطالعۀ شعر او می تواند نسبت به دیدگاهی که در ارتباط با مسائل اجتماعی داشته آگاهی یابد. در میان زنان معاصر تاجیکستان نیز گل‌رخسار صفی آوا شاعری با دغدغه های اجتماعی قلمداد می شود. این پژوهش سعی دارد به شیوۀ توصیفی – تحلیلی به این پرسش اصلی پاسخ دهد که: فروغ فرخزاد و گل رخسار صفی آوا برای بیان دیدگاه‌ها و دغدغه های اجتماعی عصر خود، از کدام یک از فرایندهای زبانی بهره گرفته اند؟ و این فرایندها در انتقال اندیشۀ اجتماعی این دو شاعر چه جایگاهی دارند؟

المصادر:

کتاب ها

پارسانسب، محمد (1387) جامعه شناسی ادبیات فارسی، تهران: سمت.

حسین‌‌پور چافی، علی (1383) جریان‌‌های شعری معاصر فارسی، از کودتا 1332 تا انقلاب 1357، تهران: امیرکبیر.

حقوقی، محمد (1386) شعر زمان ما‏؛ فروغ فرخزاد، تهران: ‏‏انتشارات نگاه.

فرخزاد، فروغ (1379) دیوان اشعار، ویراستار مریم ‏‏بخشی ‏فتسمی، ‏تهران: نشر امیر مستعان.

ریحانی، محمد (1385) فروغ آیه‌‌های زمینی، مشهد: ‏‏آهنگ ‏قلم.

صفی‌آوا، گل‌رخسار (1390) سکَرات، تهران: انتشارات اطلاعات.

صفی آوا، گلرخسار (1377) صفی آوا، تهران: دبیرخانه شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی.

صفی آوا، گلرخسار (1388) تنهاتر از تنهایی، تهران: بین المللی الهدی.

طاهباز، سیروس (1376) فروغ زنی تنها، دربارة زندگی و شعر فروغ ‏‏‏فرخزاد، تهران: زریاب.

عابدی، کامیار (1377) تنهاتر از یک برگ، زندگی و شعر فروغ ‏‏فرخزاد، تهران: جامی.

‏‏ فرخزاد، فروغ (1383) مجموعۀ کامل اشعار، شیراز: ‏‏ندای ‏شریف. ‏‏

مشرف آزاد تهرانی، محمود (1384) پریشادخت شعر، زندگی و شعر فروغ فرخزاد، تهران: نشر ثالث.

مقالات

ایشانی، طاهره، نظیف، نرگس. (1394). بررسی و تحلیل سبک‌شناختی فعل در غزل‌های تعلیمی سعدی با رویکرد زبان‌شناسی نقش‌گرا. پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، 7(25)، 85-108.

ایشانی، طاهره، برزگری، زینب. (1398). بررسی سنجشی مضمون و سبک در حکایات‌ و حکمت‏ های گلستان و بهارستان بر اساس کارکرد تجربیِ فرانقش اندیشگان. علم زبان، 6(10)، 325-356. doi: 10.22054/ls.2019.39023.1179.

دری، زهرا. (1400). بررسی و تحلیل من‌های فردی و اجتماعی در شعر فروغ فرخزاد. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 13(48)، 341-368. doi: 10.30495/dk.2021.1920668.2179.

راکعی، فاطمه، زندی، بهمن، مزبان پور، فاطمه. (1396). تحلیل واژگان و معنای زنانگی در شعر پروین اعتصامی، فروغ فرخزاد و فاطمه راکعی. پژوهشنامۀ زنان، ویژه نامۀ فرهنگ، ادب و هنر، 8(3)،47-67.

کراچی، روح انگیز. (1394). چگونگی تأثیر جنسیت بر ادبیات. زن در فرهنگ و هنر، 7(2)، 223-241. doi: 10.22059/jwica.2015.57577.

کراچی، روح‌انگیز. (1383). فروغ بیان جنون‌آمیز زنانگی‏‏، پژوهشنامۀ زنان، 107، 74-79‏.

پایان نامه

ظهراب بیگی، ناهید (1394) مقایسۀ مؤلفه های فکری در اشعار پروین اعتصامی و گلرخسار صفی آوا، پایان نامۀ کارشناسی ارشد، به راهنمایی طاهره صادقی، دانشگاه لرستان.

منابع لاتین

Halliday, M. A. K. & Hasan, R. (1976) Cohesion in English, London: Longman.

Halliday, M. A. K. (1994) An introduction to Functional Grammar, London: Arnold.

Halliday, M. A. K. & Matthissen, M, I,M. (2004). An Introduction to Functional Grammar. London: Arnold.

Hasan, R. (1985) Linguistics, Language & Verbal Art, Deaken: University Press.

Thompson, Geoff (2004) Introducing Functional Grammar (2nd ed.), London: Arnold Publication.

Гулрухсор (1988) Ќасидаи кўњистон, Душанбе: Адиб.

Матлубаи Мирзоюнус (2007) Њамзоди тўфон Нигоње ба рўзгор ва осори Гулрухсоp, Душанбе: Адиб.

Гулрухсор (2004) Бињишти хобњо, Душанбe: Адиб.

Book

Parsansab, Mohammad (2008) Sociology of Persian Literature, Tehran: Samat.

Hosseinpour Chafi, Ali (2005) Contemporary Persian poetic currents, from the coup d'etat of 1332 to the revolution of 1978, Tehran: Amirkabir.

Hoghoghi, Mohammad (2008) Poetry of our time; Forough Farrokhzad, Tehran: Negah Publications.

Farrokhzad, Forough (2000) Poetry Divan, edited by Maryam Bakhshi Fatsami, first edition, Tehran: Amir Mustaan Publishing.

Reyhani, Mohammad (2006) The light of earthly verses, Mashhad: Pen song.

Safi Ava, Golrokhsar (2011) Socrates, Tehran: Information Publications.

Safi Ava, Golrokhsar (1998) Safi Ava, Tehran: Secretariat of the Persian Language and Literature Development Council.

Safi Ava, Golrokhsar (2009) Alone More Than Alone, Tehran: International Al-Huda.

Tahabaz, Sirus (1997) Foroughzani Tanha, About the life and poetry of Forough Farrokhzad, Tehran: Zaryab.

Abedi, Kamyar (1998) More than a leaf, the life and poetry of Forough Farrokhzad, Tehran: Jami.

Farrokhzad, Forough (2004) Complete collection of poems, Shiraz: Nedaye Sharif.

Musharraf Azad Tehrani, Mahmoud (2005) The princess of poetry, life and poetry of Forough Farrokhzad, Tehran: Third Edition.

Articles

Dorri, Zahra (1400). Investigation and analysis of individual and social selves in Forough Farrokhzad's poetry. interpretation and analysis of Persian language and literature texts (Dehkhoda), 13(48), 341-368. doi: 10.30495/dk.2021.1920668.2179.

Ishani, Tahereh, Barzegari, Zainab. (2018). Evaluation of theme and style in Golestan and Baharestan's anecdotes and wisdom based on the experimental function of trans-role of thinkers. Linguistics, 6(10), 325-356. doi: 10.22054/ls.2019.39023.1179.

Ishani, Tahereh, Nazif, Narges. (2014). Investigation and stylistic analysis of the verb in Saadi's didactic sonnets with a role-oriented linguistics approach. Journal of Educational Literature, 7(25), 85-108.

Karachi, inspiring. (2014). How gender affects literature. Women in Culture and Art, 7(2), 223-241. doi: 10.22059/jwica.2015.57577.

Karachi, Roohangiz (2004). Forough's crazy expression of femininity. Women's Journal, 107, 74-79.

Rakei, Fatemeh, Zandi, Bahman, Mazbanpour, Fatemeh. (2016). Analysis of words and the meaning of femininity in the poetry of Parvin Etisami, Forough Farrokhzad and Fateme Rakei. Women's Research Journal, Special Journal of Culture, Literature and Art, 8(3), 47-67.

Thesis

Zahrab Beigi, Nahid (2015) Comparison of intellectual components in the poems of Parvin Etesami and Golrokhsar Safi Ava, M.Sc. Thesis, under the guidance of Tahereh Sadeghi: Lorestan University.

Latin references

Halliday, M. A. K. & Hasan, R. (1976) Cohesion in English, London: Longman.

Halliday, M. A. K. (1994) An introduction to Functional Grammar, London: Arnold.

Halliday, M. A. K. & Matthissen, M, I,M. (2004). An Introduction to Functional Grammar. London: Arnold.

Hasan, R. (1985) Linguistics, Language & Verbal Art, Deaken: University Press.

Thompson, Geoff (2004) Introducing Functional Grammar (2nd ed.), London: Arnold Publication.

Гулрухсор (1988) Ќасидаи кўњистон, Душанбе: Адиб.

Матлубаи Мирзоюнус (2007) Њамзоди тўфон Нигоње ба рўзгор ва осори Гулрухсоp, Душанбе: Адиб.

Гулрухсор (2004) Бињишти хобњо, Душанбe: Адиб.