بررسی تطبیقی شکل شناسی منظومۀ عاشقانۀ هانی و شیمرید با داستان لیلی و مجنون نظامی

الموضوعات :

مریم داوری ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.)
محمود صادق زاده ² (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.)
هادی حیدری نیا ³ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.)
موسی محمود زهی ⁴ (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ولایت ایرانشهر، ایرانشهر، ایران.)

تاريخ الإرسال : 03 الأربعاء , ذو القعدة, 1441 تاريخ التأكيد : 15 الأحد , ربيع الأول, 1442 تاريخ الإصدار : 29 الثلاثاء , شعبان, 1444

الکلمات المفتاحية: شخصیّت و شخصیّت‌پردازی, منظومۀ عاشقانه, لیلی و مجنون, نظامی, منظومۀ هانی و شیمرید,

ملخص المقالة :

منظومه‌های غنایی یکی از زیباترین و جذّاب‌ترین بخش‌های داستانی ادبیّات است که با محوریّت عشق و زبان فاخر شعر، توانسته است، مورد پسند و سلیقۀ عموم مردم قرار گیرد و از میان شاعران داستان‌سرای ادبیّات فارسی، نظامی گنجوی با خلق اثر غنایی برجسته به نام لیلی و مجنون به عنوان بزرگ‌ترین داستان‌سرای منظومه‌های غنایی فارسی، شناخته شده است. او که در شمار ارکان شعر فارسی است، با مهارت در تنظیم منظومه‌هایش، توصیف منازل و شخصیّت‌پردازی‌های قدرتمند، توانسته است، در جایگاه الگویی بزرگ در زمینۀ داستان‌سرایی قرارگرفته و پس از خویش، مقلّدان بسیاری را برانگیزد که هر یک به تبع خمسۀ او به‌ویژه، منظومۀ غنائی لیلی و مجنون به سرایش منظومه‌های غنائی مشابهی بپردازند. این پژوهش به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و روش کتابخانه‌ای، تنظیم شده است و نگارنده درصدد آن است تا با بررسی و مقایسۀ منظومۀ غنائی لیلی و مجنون با مشهورترین داستان عاشقانۀ بلوچی، هانی و شیمرید، بپردازد. این منظومه، مربوط به زمان حکومت رندان بلوچ، در سده‌های پانزدهم و شانزدهم میلادی است و حدود پانصد سال از پیدایش آن می گذرد. نویسنده در این پژوهش، درصدد آن است تا ضمن بررسی و تحلیل دقیق این منظومه با منظومۀ غنایی نظامی، زیبایی‌های نهفته در کار این منظومۀ عاشقانه بلوچی را آشکار سازد.

المصادر:

کتاب ها

اخوت، احمد (1371) دستور زبان داستان، تهران: نشر فردا.

ارسطو (1357) فنّ شعر، ترجمه و تحشیة عبدالحسین زرین‌کوب، تهران: امیرکبیر.

ثروتیان، بهروز (1376) اندیشه‌های نظامی گنجه‌ای، تهران: آیین.

جهاندیده، عبدالغفور (1390) منظومه‌های عاشقانۀ بلوچی، تهران: معین.

خزانه‌دارلو، محمدعلی (1375) منظومه‌های فارسی، تهران: روزنه.

رادفر، ابوالقاسم (1371) کتابشناسی نظامی گنجه‌ای، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

رزمجو، حسین (1372) انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: آستان قدس رضوی.

ریپیکا، یان (1383) تاریخ ادبیّات ایران، ترجمه ابوالقاسم سرّی، جلد 1، تهران: سخن.

زرین‌کوب، عبدالحسین (1372) پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد، تهران: سخن.

زرین‌کوب، عبدالحسین (1375) از گذشتة ادبی ایران، تهران: بین‌المللی الهدی.

سعیدی سیرجانی، علی‌اکبر (1377) سیمای دو زن، تهران: نشر پیکان.

سیاسی، علی‌اکبر (1374) نظریه‌های شخصیّت یا مکاتب روان‌شناسی، تهران: دانشگاه تهران.

شهابی، علی‌اکبر (بی‌تا) نظامی شاعر داستان‌سرا، تهران: ابن‌سینا.

کراچکوفسکی، ایگناتی‌یولیانوویچ (1378) لیلی و مجنون، ترجمۀ دکتر کامل احمدنژاد، تهران: زوار.

هلال، محمد غنیمی (1960) لیلی و المجنون فی الأدبین العربی و الفارسی، قاهره: مکتبه الانجلو المصریه.

یاحقی، محمدجعفر (1375) فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیّات فارسی، تهران: سروش.

پایان نامه

جهاندیده، عبدالغفور (1388) بررسی و تحلیل شعر بلوچی و سنجش آن با شعر فارسی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه علامۀ طباطبایی.

Books

Okhovat, Ahmed (1992) Story Grammar, Tehran: Farda Publishing.

Aristotle (1978) The art of poetry, translated and edited by Abdul Hossein Zarinkoob, Tehran: Amir Kabir.

Sarvatian, Behrouz (1997) Ganja's military ideas, Tehran: Iyen.

Jahandideh, Abdul Ghafoor (2011) Balochi love poems, Tehran: Moin.

Khazaneh-Darlo, Mohammad Ali (1996) Persian poems, Tehran: Rozhan.

Radfar, Abolqasem (1992) Ganjaei Military Bibliography, Tehran: Institute of Cultural Studies and Research.

Razmjo, Hossein (1993) Literary types and their works in Persian language, Mashhad: Astan Quds Razavi.

Ripika, Yan (2004) History of Iranian literature, translated by Abolqasem Sari, Volume 1, Tehran: Sokhn.

Zarinkoob, Abdul Hossein (1993) Pir Ganjah in Search of Nowhere, Tehran: Sokhn.

Zarinkoob, Abdul Hossein (1996) From Iran's Literary Past, Tehran: Al-Hadi International.

Saidi Sirjani, Ali Akbar (1998) The image of two women, Tehran: Pikan publishing house.

Saisi, Ali Akbar (1995) Personality theories or schools of psychology, Tehran: University of Tehran.

Shahabi, Ali Akbar (No date) Nizami, a storyteller poet, Tehran: Ibn Sina.

Krachkovsky, Ignati-Yulyanovich (1999) Lili and Majnoon, translated by Dr. Kamel Ahmadnejad, Tehran: Zovar.

Hilal, Muhammad Ghoneimi (1960) Layla and Majnun in Arabic and Persian Literature, Cairo: The Anglo Egyptian Bookshop.

Yahaghi, Mohammad Jaafar (1996) Culture of myths and fictional references in Persian literature, Tehran: Soroush.

Thesis

Jahandideh, Abdul Ghafoor (2008) Studying and analyzing Balochi poetry and comparing it with Persian poetry, master's thesis, Allama Tabatabai University.