بررسی و تحلیل ویژگی‌های زبان عرفانی در کاشف‌الاسرار اسفراینی
الموضوعات :معصومه عطارزاده خویی 1 , شهباز محسنی 2 , فرهاد کاکه رش 3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد مهاباد، دانشگاه آزاد اسلامی ، مهاباد، ایران .
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد مهاباد، دانشگاه آزاد اسلامی ، مهاباد، ایران
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد مهاباد، دانشگاه آزاد اسلامی ، مهاباد، ایران .
الکلمات المفتاحية: عرفان, تجربه‌های عرفانی, زبان عرفانی, اسفراینی, کاشف‌الاسرار,
ملخص المقالة :
موضوع کتاب کاشف‌الاسرار، در رابطه با سؤالی دربارۀ حُجُب نورانی و ظلمانی است که شیخ عبدالرحمن اسفراینی با بیان احادیث و آیات، به توضیح آن پرداخته است. در مقدمۀ کتاب، مطالبی دربارۀ سیر و سلوک آورده شده و به دنبال آن، صفت احدیّت و واحدیّت خداوند ذکر شده و در ادامه، دربارۀ اخلاص و علامت صدقِ دل، مطالبی بیان گردیده است. نویسنده در این پژوهش، درصدد آن است تا به شیوۀ توصیفی – تحلیلی به بررسی زبان عرفانی در کتاب کاشف‌الاسرار بپردازد. زبان عرفانی زبانی است که روحیّات، توصیفات و حالات ناب عرفانی با آن بیان می‌شود. این زبان با نام‌های زبان عبارت، زبان اشارت، زبان کشف، زبان عشق و زبان اهل طریقت در کتب عرفانی به کار رفته است. زبان عرفانی اسفراینی در کتاب کاشف‌الاسرار به نحوی است که گاهی می‌توان در آن، تجارب عرفانی نویسنده را مشاهده نمود و گاهی در آن با استفاده از ابزار زبان، کشف و شهودهای عرفانی او را در عالم بیداری می‌توان دید. نتایج پژوهش، بیانگر آن است که در کاشف‌الاسرار اسفراینی ویژگی‌های عرفانی از قبیل آشنازدایی، تأویل‌گرایی، معنویت‌گرایی، روایت‌گری، متناقض‌نمایی و زبان محاوره‌ای، نمود پیدا کرده است و این امر حاکی از تجربه‌های عرفانی اسفراینی می‌باشد.
