روانشناسی سیاسی حکام قاجار (مطالعه موردی: روانشناسی سیاسی ناصرالدین شاه براساس سفرنامه ایشان)

الموضوعات : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

راحله روحانی ¹ (دانشجوی دکتری، دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.)
علی اکبر امینی ² (استادیار، دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 11 الجمعة , ربيع الأول, 1441 تاريخ التأكيد : 11 الجمعة , ربيع الأول, 1441 تاريخ الإصدار : 24 الأربعاء , صفر, 1441

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

هدف پژوهش حاضر توصیف و تبیین شخصیت اجتماعی ناصرالدین شاه قاجار و تاثیر آن بر سیاست‌های او با استفاده از تحلیل محتوای سفرنامه‌های این شاه قاجاری و براساس نظریه مازلو است. در این راستا، نوخواهی، دلشیفتگی و ترس از فرنگ، انزواطلبی، عدالت، سیمای زنان و هوسرانی شاه، توجه به نظم و قانون، خودکامگی شاه و خرد جمعی، پشیمانی شاه قاجار از قتل امیرکبیر و اعتقاد شاه به خرافات مورد بحث قرار گرفته است. نتایج نشان داد، ناصرالدین شاه، به دلیل کمبودها و مشکلاتی که در شکل‌گیری شخصیتش موثر بودند، بیشتر به ظواهر فریبنده فرنگ توجه داشته است و ابهت غرب در نگاه این شاه بر تمام سفرنامه سایه افکنده است. علاوه بر آن برخی از زوایای شخصیتی وی مانند خودکامگی، زن بارگی و انزواطلبی در سفرنامه‌های اول قابل ردگیری است.

المصادر:

1. امانت، عباس(1383) .‌‌قبله عالم: ناصرالدین شاه‌‌ و پادشاهی ایران‌‌(1313-1247). ترجمه حسن کامشاد. تهران: کامه.

2. آدمیت، فریدون‌‌ (1340) .ایدئولوژی نهضت مشروطیت. تهران: سخن.

3. برزگر، ابراهیم (1395). روانشناسی سیاسی. تهران: سمت.

4. برزگر، ابراهیم(1389) .نظریه هورنای و روان‌شناسی سیاسی ناصرالدین شاه. پژوهشنامۀ علوم سیاسی، 6(1):35-73.

5. بهادری، محمد‌‌جلیل (1394). بررسی جایگاه زن در جامعۀ سنتی ایلام با نگاهی به مثنوی والیه. فرهنگ ایلام، 16(46-47):176-187.

6. پولاک، ادوارد (1368). سفرنامه پولاک. ترجمه کیکاووس جهانداری. تهران: خوارزمی.

7. تیموری، ابراهیم (1332). عصر بی‌خبری. تهران: اقبال.

8. حداد عادل، غلامعلی (1379). ناصرالدین شاه واژه‌گزین. نامۀ فرهنگستان،15(4):159-171.

9. دهقانی، محمد (1390). از شهر خدا تا شهر انسان. تهران: مروارید.

10. شریعت‌نیا، کاظم؛‌‌ مطلبی، مسعود (1390). روان‌شناسی سیاسی و ورود به عرصۀ نظریه‌پردازی در علم سیاست. مطالعات سیاسی، 4 (14):93-126.

11. شمیم، علی اصغر (1378). ایران در دوره سلطنت قاجار. تهران: مدبر.

12. عبدالملکی، سعید (1392). روان‌شناسی سیاسی. تهران: دانشگاه پیام نور.

13. علیزاده، زهرا؛ رجبلو، قنبرعلی (1389). نقد و بررسی سفرنامه‌های ناصرالدین شاه به فرنگ با رویکرد تحلیل گفتمان. جستارهای ادبی، 43 (168):109-134.

14. غزّالی، محمّد‌‌بن‌‌محمّد (1383).کیمیای‌‌سعادت. ویراستار حسین خدیو جم. تهران: علمی و فرهنگی، ج1.

15. کریمی، حجت‌الله‌‌ (1390). سفرنامه فرنگ در بوته نقد. روزنامۀ رسالت،14فروردین: 3.

16. مازلو، آبراهام اچ. (1372). انگیزش و شخصیت. ترجمه احمد رضوانی. مشهد: آستان قدس رضوی.

17. متولی، عبدالله؛ میرزایی، علی اصغر (1393). انعکاس مظاهر مدنیت غرب در سفرنامه‌های ناصرالدین شاه. تاریخ (دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات)، 9(34 ):110-136.

18. میلانی، عباس (1387). تجدد و تجددستیزی در ایران. تهران: اختران.

19. ناصرالدین شاه قاجار (1362). سفرنامه عراق عجم. تهران: تیراژه.

20. ناصرالدین شاه قاجار (1377). سفرنامه ناصرالدین شاه. اصفهان: مشعل.

1. Abdul Maleki, S. (2013). Political Psychology. Tehran: Payame Noor University. [In Persian]

2. Adamiat, F. (1961). The Ideology of the Constitutional Movement. Tehran: sokhsn. [In Persian]

3. Alizadeh, Z. & Rajabloo, G.A. (2010). Critique of Nasser al-Din Shah's Travels to Discourse Using Discourse Analysis Approach. Journal of Literary Queries,43(168):109-134. [In Persian]

1. 4.  Amanat, A. (2004). Qablah Alam: Nasser-al-Din Shahshadpadi of Iran (1313-1247). Translated Hasanikamshadi. Tehran: Kameh. [In Persian]

5. Bahadori, M.J. (2015). Investigating the Position of Women in Traditional Ilam Society with a Look at Masnavi Valiyeh. Ilam Culture, 16 (47-46): 176-187. [In Persian]

6. Barzegar, I. (2010). The Theory of Hornai and Political Psychology by Nassereddin Shah. Journal of Political Science, 6 (1): 35-73. [In Persian]

7. Barzegar, I. (2016). Political Psychology. Tehran: Samt. [In Persian]

8. Dehghani, M. (2011). From the city of God to the city of man. Tehran: Morvarid. [In Persian]

9. Ghazali, M. (2004). The Chemistry of Happiness. Edited by Hossein Khadiou Jam. Tehran: Elmi and Farhangi, Vol.1. [In Persian]

10. Haddad Adel, G.A. (2000). Nasser al-Din Shah Bardzzin. Letter to the Academy, 15 (4): 159-171. [In Persian]

11. Karimi, H. (1390). The Travelogue of Farrak in the Plant of Criticism. Resalat,14 April:3. [In Persian]

12. Maslow, A.H. (1993). Motivation and personality. Translated by Ahmad Razvani. Mashhad: Astan Quds Razavi. [In Persian]

13. Milani, A. (2008). Modernization and modernization in Iran. Tehran: Akhtaran. [In Persian]

14. Motawali, A. & Mirzaei, A.A. (2014). Reflections on Western Civilization in the Nasser-e-Din Shah Travelogues. History(Islamic Azad University of Mahalat),9(34):110-136. [In Persian]

15. Nasser al-Din Shah Qajar (1983). Iraqi travelogue Ajam. Tehran: Tiraje. [In Persian]

16. Nasser al-Din Shah Qajar (1998). Nassereddin Shah's Travelogue. Isfahan: mashaal. [In Persian]

17. Pollock, E. (1989). Pollock's Travelogue. Translated Kikavus Jahandari. Tehran: Kharazmi.[In Persian]

18. Shamim, A.A. (1999). Iran during the reign of Qajar. Tehran: Modaber. [In Persian]

19. Shariatnia, K. & Mutlabi, M. (2011). Political Psychology and the Theory of Political Theory. Journal of Political Studies, 4 (14):133-93. [In Persian]

20. Timur, A. (1953). The Age of Uncertainty. Tehran: Iqbal. [In Persian]