ارتباط ولایت مطلقه فقیه با نقش زمان و مکان در اجتهاد

الموضوعات : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

افسانه ترکاشوند ¹ , محمود قیوم زاده ² , عباسعلی حیدری ³

1 - دانشجوی دکتری الهیات و معارف اسلامی (گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی)، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمین، ایران
2 - استادیار، گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه، ایران.
3 - استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، ایران

تاريخ الإرسال : 02 السبت , جمادى الأولى, 1441 تاريخ التأكيد : 02 السبت , جمادى الأولى, 1441 تاريخ الإصدار : 25 الأحد , ربيع الثاني, 1441

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

هدف پژوهش حاضر تبیین ارتباط میان ولایت مطلقه فقیه و نقش زمان و مکان در اجتهاد و ارائه مطالعه نظری جدید در استفاده از نظریه ولایت مطلقه فقیه جهت تسهیل امور جامعه بود. در این راستا، نقش زمان و مکان در اجتهاد، احکام، پیدایش موضوعات جدید، کشف مصادیق جدید برای موضوعات، اجرای احکام، احکام حکومتی و ترجیح برخی از احکام بر بعضى دیگر(قاعده اهمّ و مهم) با روش توصیفی – تحلیلی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد ولایت مطلقه فقیه ارتباط تنگاتنگی با موضوع نقش زمان و مکان در اجتهاد دارد و این دو سمت و سوی تصمیم گیری ولی فقیه را مشخص می‍‌کنند. زمان و مکان در ملاکات احکام، موضوعات و ویژگی‌های آن اثرگذارند. ولی‌فقیه تنها با احکام اولیه و ثانویه نمی‌تواند مشکلات و مسائل نوین جامعه مدرن را حل کند، بلکه با استفاده از عنصر مصلحت، حکم حکومتی، قاعده اهم و مهم و عنصر زمان و مکان می‌تواند مشکلات نوظهور را حل کند.

المصادر:

قرآن کریم.

 

1. ابن منظور، محمد (۱۳۷۵). لسان العرب. بیروت: دارصاد، ج3.


2. اصفهانی، ابوالحسن (۱۳۵۲). وسیله النجاه (المحشی). تحقیق محمدرضا گلپایگانی قم: نیکنام (چاپخانه)، ج ۱–3.


3. بحرانی، یوسف (۱۹۸۵م). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. بیروت: مؤسسة النشر الاسلامی، ج18.


4. حائری، مرتضی؛ امراللهی‌یزدی، محمدحسین (۱۳۹۴). ابتغاء الفضیله فی شرح الوسیله فی المکاسب المحرمه.قم: الجماعه المدرسین بقم المشرفه، موسسه النشر الاسلامی، ج1.


5. حسینی عاملی، محمدجواد؛ علامه حلی، حسن (بی‌تا). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج 4.


6. خمینى، سید روح الله (1425ق). تحریرالوسیله. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ج2.


7. خمینی، سید روح الله (۱۳۸۹). صحیفه نور. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج21.


8. خمینی، سید روح الله (۱۴۱۴ق).بدائع الدرر فی قاعدة نفی الضرر. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.


9. خمینی، سید روح الله (۱۴۳۲ق). کتاب البیع. تحقیق محمد صدر. قم: محبی، ج۱.


10. خوئی، ابوالقاسم (۱۴۳۰ق). مصباح الفقاهة. تحقیق محمدعلی توحیدی. قم: موسسه احیاء آثار الامام الخویی، ج5.


11. سبحانی تبریزی، جعفر (1386). ثبات و تغییر در احکام شرعى. فقه اهل بیت، 49: 61-71.


12. سبحانی تبریزی، جعفر (۱۳۸۷). الموجز فی أصول الفقه.قم: مؤسسة الإمام الصادق.


13. شهید ثانی، زین‌الدین؛ محقق حلی، جعفر (۱۴۱۳ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام. قم: موسسه المعارف الاسلامیه، ج 6.


14. طوسی، محمد (۱۳۸۷). المبسوط فی فقه الامامیه. تحقیق محمدتقی کشفی و محمدباقر بهبودی. تهران: مکتبه المرتضویه، ج4.


15. محقق حلی، جعفر (۱۴۰۸ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. تحقیق عبدالحسین محمدعلی بقال. قم: اسماعیلیان، ج 4.


16. مشکانی سبزواری، عباسعلی (1389). مقدمه‌ای بر فقه اجتماعی شیعه از نگاه مقام معظم رهبری. فقه،17(3):23-63


17. مطهری، مرتضی (۱۳۴۱). اجتهاد در اسلام. تهران: شرکت سهامی انتشار.


18. معرفت، محمدهادی (۱۳۷۹). تبیین مفهومی ولایت مطلقه فقیه. حکومت اسلامی، 15: 112-145.


19. مکارم شیرازی، ناصر (1427ق). دائره‌المعارف فقه مقارن. قم: انتشارات امام علی.


20. منتظری نجف آبادی، حسینعلی (۱۴۰۹ق). مبانی فقهی حکومت اسلامی. قم: موسسه کیهان، ج2.


21. مهرپور، حسین (1388). مجموعه نظریات شورای نگهبان: دوره اول از تیر 1359 تا تیر 1365. تهران (جلد2). دادگستر.


22. موسوی بجنوردی، حسن (1410ق). قواعد فقهیه. قم: اسماعیلیان، ج2.


23. موسوی تبریزی، سید حسین (1394). خاطراتدادستانسابقانقلابازمرگلاهوتیپروندهسعادتیواستعفای لاجوردی. تهران: روزنامه شرق.


24. موسوی خوئی، سید ابوالقاسم؛ وحید خراسانی، حسین (۱۳۷۴). ملاکات احکام و احکام حکومتی. در: ‏‏مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی: نقش زمان و مکان در اجتهاد‏. جمعی از نویسندگان. قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (س)، ج7.


25. موسویان، سید ابوالفضل (1379). عالمان زمان‌شناس. نامه مفید، 14 :23-21.


26. نجفی، محمدحسن (۱۳۶۲). جواهرالکلام فی شرح شرائع الإسلام. تحقیق ابراهیم سلطانی نسب. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج22.

Holy Quran

1. Bahrani, Y. (1985). Kitāb al-ḥadā'iq al-nādirah fī aḥkām al-ʻitrah al-ṭāḥirah. Beirut: Institute of Islamic Publishing,Vol.18.


2. Esfahani, A. (1352). Al-Najj (al-Mahzi). Research by Mohammad Reza Golpayegani. Qom: Niknam (printing hous(, Vol. 1-3.


3. Hosseini Ameley, M.J. & Allameh Helli. (Beata). Meftah Al keramah Fi Sharh Ghawaid Al Allamah. Beirut: Dar al-'Arti al-Arab, Vol. 4.


4. Ibn Manzor, M. (1375). Lassan al-Arab. Beirut: Darsada,Vol.3.


5. Khomeini, R. (1414). Bada'a al-Deraer Fi Ghaedeh Nafye Al Zarar . Tehran: Muʼassasah-ʼi Tanẓīm va Nashr-i Ās̲ār-i Ḥaz̤rat Imām Khumaynī.


6. Khomeini, R. (1432). Al -bai. Research by Mohammad Sadr. Qom: Mohebi,Vol.1.


7. Makarem Shirazi, N. (1427). Encyclopedia of Fiscal Law. Qom: Imam Ali Publishing House (AS).


8. Mehrpour, H. (1371). Collection of views of the Guardian Council, first period from July 1359 to July 1365. Tehran: www.dadgostar, Vol.2.


9. Meshkani Sabzevari, A. A. (2010). Islamic Propaganda Office of Qom, "Introduction to Shia Social Jurisprudence from the Supreme Leader's Viewpoint,Figh, 3(17): 23-63


10. Montazeri Najaf Abadi, H.A. (1409). Islamic jurisprudential principles. Qom: Kayhan Institute,Vol.2.


11. Motahari, M. (1341). Ijtihad in Islam. Tehran: Public Joint Stock Company.


12. Mousavi Bojnourdi, Hassan (1410 AH). Jurisprudential rules. Qom: Ismailis, Vol. 2


13. Mousavi Khoi, A. & Vahid Khorasani, H. (1374). The Statutes of Government Orders. In: the collection of works of the congress, the study of jurisprudential principles of Imam Khomeini (SA) "The role of time and place in ijtihad". The Constitutional Review of the Principles of Imam Khomeini (SA) "The Role of Time and Place in Ijtihad". Qom: Institute for the editing and publication of Imam Khomeini works,Vol.7.


14. Mousavi Tabrizi, h. (1394). Former Revolutionary Prosecutor's Memories of Lahouti's Death on the Case of Bliss and the Resignation of Azure. Tehran: Shargh newspaper.


15. Mousavian, A. (2000). Theologians of Chronology. Letter Mofid, 14:23-21.


16. Muhaqqiq al-Hilli, J. (1408). Shirazi al-Issa al-Fayes al-Halal and al-Haram. Research by Abdul Hussein Mohammad Ali Behnagh. Qom: The Ismailis, Vol.4.


17. Murafat, M. H. (1379). The Conceptual Explanation of the Divine Rule of the Faqih. Islamic Revolution Quarterly,15: 112-145.


18. Najafi, M.H. (1362). Jahar al-khalefi Description of the Shirazi al-Islāma. Research by Ibrahim Soltani Nasab. Beirut: Dar al-'Arta al-Arabi, Vol.22.


19. Shahid Thani. Z. & Muhaqqiq al-Hilli, J. (1413). Mas'lak al-'Afam, 'The Tonight of the Prophets of Islam. Qom: Encyclopedia of Islam,Vol.6.


20. Sobhani Tabrizi, J. (1386). Stability and Change in Religious Orders. Ahl al-Bayt's Fiqh,49:61-71.


21. Sobhani Tabrizi, J. (1387).  Al-Mūjaz fī uṣūl al-fiqh. Qom: Imam Sadegh Institute.


22. Tusi, M. (2008). Al-Mubsuit Fiqq al-Ammia Research by Mohammad Taghi Keshfi and Mohammad Bagher Rehab. Tehran: Maktobeh al-Martazujieh

3.      Haeri, M. & Amrollahi Yazdi, M. H. (1394). Ebtegha Al-Fazilah Fi Sharh Al Wasilah Fi Al Makaseb Almoharramah. Qom: Al-Jama'a al-Mudarsin al-Mashrofa., Institute of Islamic Publishing,Vol.1.

6.      Khoei, A. (1430). Mesbah al-Feghahaha. Research by Mohammad Ali Tohidi. Qom: Iran: Institute for the Restoration of the Works of Alamam al-Khui, Vol.5.

7.      Khomein, R. (1425). Tahrir al-Wasilah. Qom: Islamic Publications Office, Qom Seminary Teachers' Association, Vol.2.

8.      Khomeini, R. (1389). Sahifehe Noor. Tehran: Muʼassasah-ʼi Tanẓīm va Nashr-i Ās̲ār-i Ḥaz̤rat Imām Khumaynī., Vol. 21.