بررسی مؤلفه‌ها و ابعاد سیاسی اجتماعی فرضیه کتاب‌سوزی در ایران به وسیله فاتحان مسلمان
الموضوعات : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)
صفیه رضائی
1
(دانشجوی دکتری، گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران)
الکلمات المفتاحية: کتاب‌سوزی, مسلمانان, کتابخانه‌ها, فتوحات اسلامی,
ملخص المقالة :
هدف پژوهش حاضر نقد و بررسی فرضیه کتاب‌سوزی در ایران به دست مسلمانان است. بر این اساس سوال این است که فرضیه کتاب‌سوزی و امحاء کتاب‌ها به وسیله فاتحان مسلمان، با شواهد و دلایل تاریخی، واقعیت‌های عینی، فرهنگی و اَسنادی، تا چه میزان سازگار است؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که از منظر سیاسی و اجتماعی، مسأله کتاب‌سوزی و امحاء کتاب به دست مسلمانان، می‌تواند اینگونه تفسیر شود که تعالیم اسلام و رشد علمی مسلمانان، مجالی برای تجلّی علوم ایرانیان نگذاشته است و با بی‌اعتنایی به علوم ایشان، کتاب‌هایشان از بین رفته است. به این معنی که سیاست کلی اسلام بر اساس اهتمام به علم و دانش بوده و مسلمانان با سیراب شدن از معرفت منابع معتبر، دیگر علومی که جایگاهی نداشتند از بین رفته و علومی که شأن و جایگاه داشتند به دست مسلمانان رشد و تعالی پیدا کرده است.
نهج‌البلاغه.
پورشریعتی، پروانه (1398). افول و سقوط شاهنشاهی ساسانی. ترجمه آوا واحدی نوایی. تهران: نشر نی.
تاریخ شاهى. مصحح: محمدابراهیم باستانى پاریزى. تهران: بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۵۵.
ثعالبى، ابو منصور محمد بن عبدالملک (۱۳۸۴). شاهنامه ثعالبى. ترجمه محمود هدایت. تهران: اساطیر، چاپ پنجم.
حرعاملی، محمد بن حسن (1414ق). وسائل الشیعه. بیروت: دار الاحیاء التراث العربی، ج18.
دهخدا، علی‌اکبر (بی‌تا). لغت‌نامه. بی‌جا: بی‌نا، ج13.
رازی، عبدالله (۱۳۴۷). تاریخ کامل ایران از تأسیس سلسله ماد تا عصر حاضر. تهران: اقبال.
راوندى، مرتضى (۱۳۸۲). تاریخ اجتماعى ایران. تهران: انتشارات نگاه، چاپ دوم، ج2-3.
زرین‌‌کوب، عبدالحسین (1330). دو قرن سکوت. تهران: انتشارات امیرکبیر.
زرین‌‌کوب، عبدالحسین (1378). دو قرن سکوت. تهران: انتشارات سخن.
زرین‌‌کوب، عبدالحسین (1387). کارنامه اسلام. تهران: انتشارات امیرکبیر.
سایکس، ژنرال سر پرسی (1391). تاریخ ایران. تهران: نگاه.
سرجان ملکم (1383). تاریخ ایران. ترجمه اسماعیل بن محمدعلی حیرت. تهران: سنایی.
طبری، محمد بن جریر (1375). تاریخ طبری. ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: انتشارات اساطیر، ج4-3.
فرای، ریچارد نلسون (1388). عصر زرین‌‌فرهنگ ایران. ترجمه مسعود رجب‌نیا. تهران: سروش.
فردوسی، ابوالقاسم (بی‌تا). شاهنامه فردوسی. تهران: انتشارات هرمس، ج2.
کریستن سن، آرتور امانوئل (1394). ایران در زمان ساسانیان. تهران: نشر نگاه.
کریمی، اصغر (1386). جندی شاپور. در: دانشنامه جهان اسلام. تهران: بنیاد دائره‌المعارف اسلامی، ص۳۷-۴۲.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع). بیروت: داراحیاء التراث العربی، ج67، 1.
مشکور، محمدجواد (1366). تاریخ ساسانیان. تهران: دنیای کتاب، ج2.
معین، محمد (1389). مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات پارسی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مهاجر، داریوش (1390). تحلیلی بر نبرد قادسیه. تهران: بادبان.
مهرآبادی، میترا (بی‌تا). شاهنامه کامل فردوسی به نثر پارسی. تهران: انتشارات روزگار، ج3.
Murray, S. (2009). The library: an illustrated history. New York: Skyhorse Pub.
_||_Nahj al-Balagha.
Dehkhoda, A.A. (Bita). Dictionary. Bija: Bina, Vol.13. [In Persian]
Ferdowsi, A. (Bita). Shahnameh of Ferdowsi. Tehran: Hermes Publications, Vol.2. [In Persian]
Fry, R.N. (2009). The golden age of Iranian culture. Translated by Massoud Rajabunya. Tehran: Soroush. [In Persian]
Hurr al-Amili, M. (1414 AH). Vasayel Al Shia. Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi, Vol. 18. [In Persian]
Karimi, A. (2007). Jundishapur. In: Encyclopedia of the Islamic World. Tehran: Islamic Encyclopedia Foundation, P.37-42. [In Persian]
Kristen Sen, A.E. (2015). Iran during the Sassanids. Tehran: Negah Publishing. [In Persian]
Majlisi, M.B. (1403 AH). Baharalanwar Al-Jame'a for news of the Imams of Purity. Beirut: Darahiyah Al-Tarath Al-Arabi, Vol.67,1. [In Persian]
Mehrabadi, M. (Bita). Ferdowsi's complete Shahnameh to Persian prose. Tehran: Roozgar Publications, Vol.3. [In Persian]
Mohajer, D. (2011). An Analysis of the Battle of Qadisiyah. Tehran: Sail. [In Persian]
Moin, M. (2010). Mazdisna and its influence on Persian literature. Tehran: University of Tehran Press. [In Persian]
Murray, S. (2009). The library: an illustrated history. New York: Skyhorse Pub.
Mushkur, M.J. (1987). History of the Sassanids. Tehran: Book World, Vol.2. [In Persian]
Pourshariati, P. (2019). The fall of the Sassanid Empire. Translated by Ava Vahedi Navai. Tehran: Ney Publishing. [In Persian]
Ravandi, M. (2003). Social history of Iran. Tehran: Negah Publications, Second Edition, Vol.2-3. [In Persian]
Razi, A. (1968). The complete history of Iran from the founding of the Medes to the present day. Tehran: Iqbal. [In Persian]
Royal history. Editor: Mohammad Ibrahim Bastani Parizi. Tehran: Iranian Culture Foundation, 1976. [In Persian]
Serjan Malkam (2004). History of Iran. Translated by Ismail Ibn Muhammad Ali Hairat. Tehran: Sanai. [In Persian]
Sykes, G. (2012). History of Iran. Tehran: Negah. [In Persian]
Tabari, M. (1996). History of the Prophets and Kings. Translated by Abolghasem Payende. Tehran: Asatir Publications, Vol.3-4. [In Persian]
Tha'labi, A.M. (2005). Shahnameh al-Tha'labi. Translated by Mahmoud Hedayat. Tehran: Asatir, fifth edition. [In Persian]
Zarrinkoob, A.H. (1952). Two centuries of silence. Tehran: Amirkabir Publications.
[In Persian]
Zarrinkoob, A.H. (1999). Two centuries of silence. Tehran: Amirkabir Publications.
[In Persian]
Zarrinkoob, A.H. (2008). Karnameh Islam. Tehran: Amirkabir Publications. [In Persian]
