نگاهی به مفهوم تجارت در عقد مضاربه

الموضوعات :

سید مهدی میرداداشی کاری ¹ (استادیار، گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، قم، ایران)
مهدی عزیزی ² (دانشجوی کارشناس ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، قم، ایران)

تاريخ الإرسال : 18 الأحد , محرم, 1442 تاريخ التأكيد : 29 الخميس , محرم, 1442 تاريخ الإصدار : 03 السبت , محرم, 1442

الکلمات المفتاحية: قوانین تجاری, عقد مضاربه, تجارت, اعمال تجاری, قانون مدنی ایران,

ملخص المقالة :

با وجود تکلیف مضارب به انجام تجارت با سرمایه، مقنن منظور خود از تجارت را در هیچ کدام از مواد مربوطه(مواد 546، 551، 552، 553، 555، 557 و 558 قانون مدنی) به طور صریح بیان نکرده و با توجه به اینکه شناخت مفهوم تجارت در تبیین قلمرو عقد مضاربه موثر است، پرسشی که در این زمینه مطرح می گردد این است که مراد از تجارت در مواد فوق چیست؟ در این راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی مفهوم تجارت در عقد مضاربه است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که برخلاف نظر برخی از نویسندگان حقوقی، اراده عامل در مضاربه، به هنگام انتخاب نوع تجارت، محدود و محصور به اعمال موضوع ماده 2 قانون تجارت نیست و عامل در قراض، می تواند علاوه بر اموری مانند تاسیس انبارهای عمومی و معاملات موضوع ماده 5 قانون تملک آپارتمان ها مصوب 1343 که خارج از ماده 2 قانون تجارت در زمره اعمال تجاری ذاتی قلمداد شده اند، حتی اعمالی مانند مبادرت به خرید و فروش اموال غیرمنقول را نیز که عرفا تجاری قلمداد می گردد، به عنوان تجارت برگزیند.

المصادر:

قرآن کریم.

1. ابن حمزه طوسی، محمد بن علی (1408ق). الوسیله الی نیل الفضیله. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.


2. ابن زهره حلبی، حمزه بن علی (1417ق). غنیه النزوع. قم: موسسه امام صادق(ع).


3. اسکینی، ربیعا (1383). حقوق تجارت(کلیات، معاملات تجاری، تجار و سازماندهی فعالیت تجاری). تهران: انتشارات سمت، ج1، چاپ پنجم.


4. اعظمی زنگنه، عبدالحمید (1351). حقوق بازرگانی. تهران: بی­نا، چاپ چهارم.


5. امام، سید محمدرضا؛ داورزنی، حسین؛ رضوی، سید محمد (1393). بررسی عقد مضاربه و تطبیق آن با قانون عملیات بانکی بدون ربا. فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال چهل و هفتم، شماره دوم، ص 229-215.


6. امامی، سید حسن (1368). حقوق مدنی. تهران: کتابفروشی اسلامیه، ج2، چاپ پنجم.


7. بروجردی، محمد (1380). حقوق مدنی. تهران: انتشارات گنج دانش.


8. تقی‌پور، بهرام؛ حسینی جلیلیان، امیر (1397). لزوم تجارتی قلمداد شدن معاملات غیرمنقول. پژوهشنامه بازرگانی، شماره 89، ص58-35


9. جبعی عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین (بی‌تا). الروضه البهیه. اصفهان: مکتبه امیرالمومنین(ع)، ج4.


10. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1367). ترمینولوژی حقوق. تهران: کتابخانه گنج دانش.


11. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1384). مضاربه. تهران: کتابخانه گنج دانش.


12. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1388). دائره­المعارف حقوق مدنی و تجارت. تهران: کتابخانه گنج دانش، ج1.


13. حر عاملی، محمدبن­حسن (1367). وسائل ­الشیعه. تهران: کتابفروشی اسلامیه، ج13.


14. حسینی عاملی، سید محمدجواد (بی‌تا). مفتاح ­الکرامه. بیروت: موسسه آل‌البیت(ع) لاحیاء التراث، ج4.


15. حکیم، سید محسن (1391ق). مستمسک عروه الوثقی. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی، ج12، چاپ سوم.


16. داورزنی، حسین؛ رضوی، سید محمد (1393). امکان‌سنجی تعمیم عقد مضاربه به تمام فعالیت­های تجاری. مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال ششم، شماره یازدهم، ص 94-77.


17. ره پیک، حسن (1387). حقوق مدنی، عقود معین. تهران: انتشارات خرسندی، ج2.


18. ستوده تهرانی، حسن (1389). حقوق تجارت. تهران: نشر دادگستر، ج1، چاپ بیست و هفتم.


19. سکوتی نسیمی، رضا (1390). عقود معین- مضاربه. تهران: میزان.


20. شیخ مفید (1410ق). المقنعه. قم: انتشارت جامعه مدرسین حوزه علمیه.


21. صدوق، ابی جعفر محمد (1404ق). من لایحضره ­الفقیه. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، ج3، چاپ دوم.


22. طباطبایی، جواد (1398). ملت، دولت و حکومت قانون. تهران: انتشارات مینوی خرد.


23. طباطیایی یزدی، محمدکاظم (1409ق). عروه الوثقی. بیروت: موسسه اعلمی، ج2، چاپ دوم.


24. طریحی، فخرالدین (1386ق). مجمع ­البحرین. به کوشش احمد حسینی. نجف: بی­نا، ج1.


25. عبدی پورفرد، ابراهیم (1396). حقوق تجارت(تجار و معاملات تجاری). تهران: انتشارات مجد، چاپ سوم.


26. عدل، مصطفی (1378). حقوق مدنی. قزوین: انتشارات طه.


27. علامه حلی (بی‌تا). تذکره الفقها. بی‌جا: بی­نا، ج2.


28. عمید، حسن (1360). فرهنگ فارسی عمید. تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر، چاپ پانزدهم.


29. فرحناکیان، فرشید (1391). قانون تجارت در نظم حقوقی کنونی. تهران: نشر میزان، چاپ پنجم.


30. کاتوزیان، ناصر (1396). عقود معین(مشارکت‌ها، صلح). تهران: کتابخانه گنج دانش، ج3، چاپ یازدهم.


31. کیائی، کریم (1350). حقوق بازرگانی. تهران: بی­نا، چاپ سوم.


32. محقق حلی (1370). شرایع الاسلام. تهران: نشر استقلال، ج1، چاپ سوم.


33. مروارید، علی اصغر (1410ق). سلسله الینابیع الفقهیه. بیروت: موسسه فقه الشیعه، ج21.


34. معلوف، لوئیس (1365). المنجد فی­ اللغه. تهران: اسماعیلیان(چاپ افست).


35. معین، محمد (1384). فرهنگ معین. تهران: انتشارات سرایش، چاپ هفتم.


36. مقری فیومی، احمد (1405ق). المصباح ­المنیر. بی­جا: انتشارات دارالمجزه.


37. نجفی، محمدحسن (1394ق). جواهر الکلام. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج26، چاپ ششم.