فلسفه مقاصد الشریعه در حیل شرعی با رویکردی به نظرات فقهی امام خمینی

الموضوعات :

سید مهدی نژادهاشمی ¹ , علی بهرامی نژاد ²

1 - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق و اندیشه‌های امام خمینی، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
2 - استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 23 السبت , جمادى الأولى, 1441 تاريخ التأكيد : 06 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1441 تاريخ الإصدار : 24 الإثنين , محرم, 1441

الکلمات المفتاحية: مقاصد الشریعه, اقتصاد اسلامی, اقتصاد مقاومتی, ربا, امام خمینی,

ملخص المقالة :

شکوفایی و پویایی جامعه اسلامی به منش سیاسی و اقتصادی مورد پذیریش شرع از یک‌سو و نیز راهکارهایی که سبب رونق چرخه تولید می‌شود، بستگی دارد. از جمله اقتصاد بدون ربا، اعتبارسنجی قصد طرفین قرارداد در جلوگیری از نفوذ بیگانگان. در این راستا الگوی اقتصاد مقاومتی می‌تواند از طرفی با فلسفه مقاصدی که مسلمین از انجام فعالیت اقتصادی دارند، پیوند داشته باشد و کلیه حیلی که در جهت خلاف مقاصد جامعه اسلامی باشند، مردود است. لذا، نیت و اعمال مسلمین از یک‌سو و نیت و اعمال طرف دیگر قراردادها، از سوی دیگر می‌بایست مورد توجه قرار گیرد تا مبادا راه نفوذ اجنبی‌ها تحت عنوان قراردادهای اقتصادی بر مسلمین مفتوح شود. بنابراین، در این پژوهش از یک‌سو به بررسی قصد و نیت در عقود در راستای مقاصد شارع پرداخته و از سوی دیگر تهدیداتی که از جانب کشورهای سلطه‌گر بر اقتصاد کشورهای اسلامی می‌تواند وارد شود، با توجه به بیانات مقام معظم رهبری و امام خمینی بررسی شده است، تا طرق سوء استفاده و نقاط ضعف پوشش داده شود و جامعه اسلامی اقتصادی مقاوم در برابر تهدیدات درونی و بیرونی(اجنبی) داشته باشد.

المصادر:

ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم (۱۴۱۸ق). بیان الدلیل علی بطلان التحلیل. بیروت: چاپ حمدی عبدالمجید سلفی، ج6.

ابن منظور، محمد بن مکرم (۱۴۱۴ق). لسان العرب. بیروت: دارصادر، ج5، 8.

بحیری، محمد عبدالوهاب (۱۳۷۶). حیله‌های شرعی ناسازگار با فلسفه فقه. ترجمه حسین صابری. مشهد: آستان قدس رضوی.

بخاری، محمدبن اسماعیل (۱۴۰۱ق). صحیح البخاری. استانبول: چاپ محمد ذهنی افندی، ج1.

بهبهانی، محمدباقر (۱۴۱۷ق). الرسائل الفقهیه. قم: موسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی، ج1.

حرانی، ابن شعبه (۱۲۹۷ق). تحفه العقول. نسخه چاپ سنگی.

حرعاملی، محمد بن حسن (۱۴۰۹ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، ج12.

حلّى، حسن بن یوسف (۱۳۸۲). کشف المراد فى شرح تجرید الاعتقاد. قم: مؤسسه امام صادق(ع)، ج1.

خامنه‌ای، سید علی (01/01/1398). بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=42061

خامنه‌ای، سید علی (27/11/1395). بیانات در دیدار مردم آذربایجان شرقی. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=35690.

خامنه‌ای، سید علی (30/06/1395). بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم به مناسبت عید غدیر. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=34429

خمینی، سید روح‌الله (۱۳۷۹). ترجمه تحریر الوسیله. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج1-2.

خمینی، سید روح‌الله (۱۴۰۷ق). تحریر الوسیله. قم: مؤسسه دارالعلم، ج2.

خمینی، سید روح‌الله (۱۴۲۱ق). تحریر الوسیله. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج2.

دهخدا، علی اکبر (۱۳۸۸). لغت‌نامه. تهران: چاپ محمد ذهنی افندی، ج17،4.

رازی، ابوالفتوح (بی‌تا). تفسیر روض الجنان و روح الجنان. قم: دارالنشر، ج11.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد (بی‌تا). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دارالشامیه.

سیاح، احمد (۱۳۷۷). فرهنگ جامع نوین. تهران: انتشارات اسلام.

سیوطی، جلال‌الدین (1414ق). الإتقان فی علوم ‌القرآن. بیروت: دارالکتب العربی، ج3.

شاطبی، ابراهیم (۱۴۱۴ق). الموافقات. بیروت: دارالعلم عفان.

صدوق، محمد بن علی (۱۳۶۲). خصال. ترجمه مدرس گیلانی. تهران: جاویدان.

صدوق، محمد بن علی (۱۳۶۸). من لایحضره الفقیه. ترجمه محمدجواد غفاری. تهران: دارالکتب الاسلامیه.

صدوق، محمد بن علی (۱۴۱۳ق). من لایحضره الفقیه. تصحیح علی اکبر غفاری. قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم.

عاملی، زین‌الدین بن علی (۱۴۱۳ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیه، ج1،15.

عبدالباقی، محمد فؤاد (۱۳۶۴ق). المعجم المفهرس. قاهره: انتشارات اسلامی.

عسقلانی، ابن حجر (۱۳۰۱ق). فتح الباری: شرح صحیح البخاری. بیروت: بولاق چاپ، ج1،12.

قریشی، سید علی اکبر (۱۴۱۲ق). قاموس القرآن. تهران: دارالمکتب الاسلامیه، ج6.

قمی، ابوالقاسم (بی‌تا). جامع الشتات. نسخه چاپ سنگی(نرم افزار فقه اهل بیت).

کلینی، ابوجعفر محمد (۱۴۰۷ق). اصول کافی. ترجمه جواد مصطفوی‌. تهران‌: کتابفروشی علمیه اسلامیه‌، ج2.

گروه نویسندگان (1382). دائرة المعارف قرآن کریم. مرکز فرهنگ و معارف قرآن. قم: پژوهشکده علوم انسانی  ج۳.

مجلسی، محمدباقر(۱۴۰۴ق). بحار الانوار. تهران: دارالمکتب الاسلامی.

مقدس اردبیلی، احمد (۱۴۰۳ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان.  ترجمه علی پناه اشتهاردی، حسین یزدی اصفهانی. قم: چاپ مجتبی عراقی، ج8.

مکارم شیرازی، ناصر(۱۳۸۶). حیله‌های شرعی و چاره‌جوئی‌های صحیح. گردآوری ابوالقاسم علیان نژادی. قم: مدرسه امام علی بن ابی طالب.

نجفی، محمدحسن (۱۴۱۴ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. بیروت: موسسه نشر اسلامی، ج21.

نعمان، ابوحنیفه (۱۴۱۱ق). مسند. قاهره:  دارالمکتبه مصری، ج6.

http://ierc.sbu.ac.ir/FA/Estefta-AzSafeAsli_Reba.html