چالش مفهومی نظم عمومی در حقوق کیفری ایران؛ راهبردها و پیامدها
الموضوعات :
سید درید موسوی مجاب
1
1 - استادیار، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه تربیت مدرّس، تهران، ایران.
تاريخ الإرسال : 02 الخميس , شعبان, 1441
تاريخ التأكيد : 13 الإثنين , شعبان, 1441
تاريخ الإصدار : 24 الإثنين , محرم, 1441
الکلمات المفتاحية:
شفافیت قانونی,
نظم عمومی,
حقوق متهمان,
اخلاق حسنه,
ملخص المقالة :
اصطلاح نظم عمومی، با وجود کثرت استعمال در حقوق کیفری شکلی و ماهوی ایران، از حیث مفهوم، دامنة شمول، سنجه های تشخیص و شرایط تحققِ معنی، به درستی تبیین نشده است. این مسأله، زمینة ایراد خدشه به اصل حاکمیت قانونی و اصل شفافیت قانونی، استفسارپذیری مفهوم نظم عمومی و تضییع حقوق برخی متهمان در دادرسی های کیفری را فراهم کرده است. نزدیکی مفهوم نظم عمومی با مفاهیمی همچون اخلاق حسنه و امنیت عمومی، سبب تداخل مفاهیم مشابه با یکدیگر شده، تا جایی که با وجود برداشت های کلّی و معمول، امکان ارائة یک تعریف حقوقی دقیق و مبتنی بر یک مبنای مشخص، دشوار به نظر می‌رسد. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی و در عین حال تطبیقی تلاش دارد مفهوم نظم عمومی در حقوق کیفری و چالش های قانونی و قضایی موجود در این زمینه را تبیین، و راهبردهایی به منظور برون‌رفت از آنها ارائه کند.
المصادر:
دهخدا، علیاکبر (1377). لغت‌نامة دهخدا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، ج14.
ابدالی، مهرزاد (1380). نظریة کلّی نظم عمومی و اخلاق حسنه در حقوق مدنی. رسالة دکتری. تهران: دانشگاه تربیت مدرّس.
احمدی واستانی، عبدالغنی (۱۳۴۱). نظم عمومی در حقوق خصوصی. تهران: چاپ روزنامة رسمی.
احمدی، بابک (1374). کتاب تردید. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
اردبیلی، مولی احمد (1419ق). مجمع الفائده و البرهان. قم: مؤسسه النشر الإسلامی، ج 12.
اشتراوس، لئو (1373). فلسفة سیاسی چیست؟ ترجمة دکتر فرهنگ رجایی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
افتخارزاده، یحیی (1377). نظمیه در دوره پهلوی. تهران: انتشارات اشکان.
بوشهری، جعفر (1379). حقوق جزا، اصول و مسائل. تهران: شرکت سهامی انتشار.
پرایس، وینست (1382). افکار عمومی. ترجمة علی رستمی و الهام میرتهامی. تهران: پژوهشکدة مطالعات راهبردی.
جعفری لنگرودی، محمّدجعفر (1377).ترمینولوژی حقوق. تهران: انتشارات گنج دانش، ج9.
حبیب‌زاده، محمدجعفر (1377). رژیم قانونی بودن حقوق کیفری؛ عامل مؤثر در رشد و توسعه. مجلة حقوقی دادگستری، شماره ۲۳، ص ص56-31.
حسینی دولتآباد، سیّد علی (1379).موانع اجرای قانون خارجی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته حقوق خصوصی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
خویی، ابوالقاسم (بیتا). مصباح الفقاهه. تقریر محمّدعلی توحیدی تبریزی. قم: مؤسسة انصاریان للطبـاعه و النشر، ج5.
دامغانی، محمدتقی (1357). اولین قوانین قبل از مشروطیت. تهران: انتشارات بهزاد.
درن، ایو (1367).نظم عمومی و حقوق قابل اجرا. ترجمة محمّد اشتری. مجلة حقوقی دفتر خدمات بین‌المللی، شماره۹، ص208-167.
سّنهوری، عبدالرزاق احمد (بیتا). الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج۱.
شهری، جعفر (1383). طهران قدیم. تهران: انتشارات مهارت، چاپ چهارم، ج5.
صادقی، محسن(1348).مفهوم و اِعمال نظم عمومی در مراجع قضایی و شبه قضایی و جلوههای نوین آن. مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، شماره ۶۸، ص114-89.
صدارت، علی (1340).حقوق جزا و جرم‌شناسی. تهران: کانون معرفت.
قرباننیا، ناصر (1378). اخلاق و حقوق بین‌الملل. تهران: انتشارات سمت.
کاتوزیان، ناصر (1383). مبانی حقوق تعهدات. تهران: نشر میزان، چاپ دوم.
لازار، ژودیت (1386). افکار عمومی. ترجمة مرتضی کتبی. تهران: نشر نی، چاپ چهارم.
الماسی، نجادعلی (۱۳۷۶).تعارض قوانین.تهران: مرکز نشر دانشگاهی، چاپ پنجم.
منصورنژاد، محمّد (۱۳۸۲).بررسی تطبیقی تعامل مردم و حاکم از دیدگاه امام محمد غزالی و امام خمینی. رسالة دکتری. تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
مؤمن، محمّد (1419ق).تسدید الأصول. قم: مؤسسه النّشر الإسلامی، ج2.
میرمحمّد صادقی، حسین (1380). حقوق کیفری اختصاصی، جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی. تهران: نشر میزان.
نوبهار، رحیم (1398). از حفظ حکومت تا حفظ نظام. پژوهشحقوقعمومی،سال21، شماره۳۶، ص64-41.
وال، ژان (137۰). بحث در مابعدالطبیعه. ترجمة یحیی مهدوی. تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
Allen, C.K. (1966). Law in the Making. London: Butterworth's Pub.
Card، Richard (1987). Public Order, the new Law. London: Butterworth’s Pub.
Cole, George F. ; Smith, Christopher E. & DeJong, Christina (1998). The American System of Criminal Justice. U. S. A: West/Wadsworth Publishing, Eighth ed.
Roach, John & Jurgen, Thomaneck (1985). Police and public order in Europe. London: Taylor & Francis.
Thornton, Peter (1987). Public Order Law. London: Blackstone Press Limited.
_||_
