مبانی فقهی قاعدة عدم جواز رجوع از حکم قضایی

الموضوعات :

حمدالله سلیمانی ساردو ¹ , روح الله افضلی گروه ² , میثم تارم ³

1 - دانشجوی دکتری، فقه و حقوق، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران
2 - استادیار، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران
3 - استادیار، دانشکدة الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه باهنر کرمان، کرمان، ایران

تاريخ الإرسال : 14 السبت , شعبان, 1442 تاريخ التأكيد : 27 الأربعاء , ذو القعدة, 1442 تاريخ الإصدار : 16 الخميس , صفر, 1443

الکلمات المفتاحية: قاضی, قاعدة عدم جواز رجوع از حکم قضایی, فراغ دادرس, حکم قضایی, قواعد فقهی,

ملخص المقالة :

هدف پژوهش حاضر بررسی مبانی فقهی قاعدة عدم جواز رجوع از حکم قضایی است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که قاعدة عدم جواز رجوع از حکم قضایی در فقه اسلامی هم وجود داشته، لکن تاکنون مبادرت به قاعده‌سازی در این خصوص نشده ‌است و با تفحّص در مسائل فقه اسلامی تنها موضوعی که قابل انطباق با این قاعده رومی می‌باشد، قاعدة عدم جواز رجوع از حکم قضایی است که به موجب آن هرگاه قاضی شرع و یا قاضی مجتهد اعم از مطلق و یا متجزی و یا قاضی مأذون از قِبَلِ ولی فقیه از صدور حکم اعم از ماهوی و یا شکلی فراغت حاصل نمود، حق رجوع مجدد به آن و ابطال و یا اصلاح آن را ندارد، مگر در مواردی که نصوص و متون شرعی اجازه داده باشد.

المصادر:

قرآن کریم (ترجمه و تفسیر مختصر فارسی). سیدهاشم رسولی محلاتی. مشهد: انتشارات به نشر، 1392، چاپ دوم.

 

ابن بابویه، شیخ صدوق (1368). من لایحضره الفقیه. ترجمه و شرح علی اکبر غفاری. تهران: نشر صدوق، ج4.

جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1363). دائره المعارف علوم اسلامی (قضایی). تهران: انتشارات گنج دانش، چاپ دوم، ج1.

جوادی آملی، عبدالله (1386). تسنیم. قم: نشر اسراء، ج1.

حبیبی، محمداسحاق (1384). اعتبار امر قضاوت شده. معرفت، شماره 93.

دانش‌پژوه، مصطفی (1392). مقدمه علم حقوق. تهران: انتشارات سمت، چاپ دهم.

رشتی، میرزا حبیب‌الله (1401ق). کتاب القضاء. تحقیق السید احمد الحسینی. قم: انتشارات دارالقرآن الکریم، ج2.

قمی، علی ابن ابراهیم (1388). تفسیر قمی. ترجمه جابر رضوانی. قم: انتشارات نبی الزهراء، ج1.

کاتوزیان، امیرناصر (1344). اعتبار قضیة محکوم‌بها در امور مدنی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

کریمی، حسین (1361). حدود الهی. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی، دانشگاه صنعتی شریف، ج1.

کلینی، محمد بن یعقوب (1389). اصول کافی. ترجمه و شرح فارسی محمدباقر کمره‌ای. تهران: انتشارات اسوه، چاپ نهم.

متین دفتری، احمد (1342). آیین دادرسی مدنی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، ج2.

محمدی ری شهری، محمد (1363). سیستم قضایی اسلامی. قم: انتشارات ماهنامه پاسدار اسلام.

مرتضوی لنگرودی، سید محمدحسن (1412ق). الدرر النضید فی الاجتهاد و الاحتیاط و التقلید. قم: انتشارات موسسه اسماعیلیان.

موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم (1408ق). فقه القضاء. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.

موسوی خوئی، سید ابوالقاسم (1396). مبانی تکمله المنهاج. قم: المطبعه العلمیه، چاپ دوم، ج 2.