شناسایی و تحلیل متغیرها و معیارهای مؤثر در پدافند غیرعامل به روش تحلیل اثرات متقابل
الموضوعات :
عباس آیاتی فرد
1
,
سیامک نیّری فلاح
2
,
اکرم خلیلی
3
,
جلال عظیمی
4
1 - دانشجوی مقطع دکتری معماری ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور، مازندران، نور، ایران
2 - استادیار گروه معماری ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور، مازندران ، نور، ایران
3 - استادیار گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامي واحد نور، مازندران، نور، ایران
4 - دانشيار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهري، دانشگاه آزاد اسلامي واحد نور، مازندران، نور، ایران
الکلمات المفتاحية: متغیر, پدافند غیرعامل, روش میک‌مک, تحلیل ساختاری,
ملخص المقالة :
اهداف پنج‌گانۀ تعریف‌شده در پدافند غیرعامل با اولویت اصل بازدارندگی، ضرورت شناخت جامع و تخصصی متغیرها و ماهیت آن‌ها را در این علم بیان می-کند. هدف کلان این پژوهش، شناخت متغیرهای مؤثر، ماهیت آن‌ها و روابط میانشان در علم میان‌رشته‌ای پدافند غیرعامل است. به دلیل تاثیرمتقابل متغیرها در پدافند غیرعامل، در این پژوهش از روش تحلیل اثرات متقابل، استفاده‌شده است. این مطالعه به روش توصیفی- تحلیلی و در فرآیند پیمایش میدانی ابتدا با ابزار مطالعه کتابخانه‌ای و مصاحبه به تعریف متغیرها و سپس به ارزیابی معیارهای تأثیرگذار، تأثیرپذیر، کلیدی و راهبردی در پدافند غیرعامل به‌عنوان یک سیستم و پایداری یا ناپایداری آن با استفاده از روش میک‌مک می‌پردازد. در فرآیند انجام پژوهش، متغیرها در چهارده گروه (معیار کلان) و 49 معیار، طبقه‌بندی و سپس تحلیل و روابط میان آن‌ها با استفاده از نرم‌افزار میک‌مک انجام شد. نتیجۀ تحقیق نشان داد، معیار کلان جغرافیا بیشترین نسبت تأثیرگذاری به تأثیرپذیری و معیار کلان ساختمان بیشترین نسبت تأثیرپذیری به تأثیرگذاری را داراست. معیارهای سیاست داخلی، سواد، رونق اقتصادی، امنیت اقتصادی ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ تأثیرگذارترین معیارها و معیارهای کیفی اجتماعی و محیط روانی تأثیرپذیرترین معیارها در ﺳﻴﺴﺘﻢ هستند. همچنین در بین معیارهای مورد سنجش، کمترین تأثیرگذاری مربوط به کالبد ساختمان و کمترین تأثیرپذیری مربوط به جغرافیای طبیعی است. پراکنش معیارها در محورهای تأثیرگذار- تأثیرپذیر مستقیم و غیرمستقیم بیان‌گر، ناپایداری سیستم است. نتایج پژوهش بر اهمیت متغیرهای غیر‌کالبدی در پدافند غیرعامل شدیداً تأکید دارد.
احمدی‌نژاد فرشته، بندرآباد علیرضا، پیری سعید، مدیری، آتوسا. (1399)، اولویت‌بندی توجه به شاخص‌های حس مکان در پهنه فرهنگی گردشگری جماران با استفاده از مدل ISM-MICMAC-TOPSIS. مسکن و محیط روستا، ۳۹ (۱۷۲): ۹۱-۱۰۵.
اصغریان جدی، احمد (1386)، الزامات معمارانه در دفاع غیرعامل پایدار، چاپ اول، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
امین نیری, بهناز, حق لسان, مسعود, & داورپناه, احسان. (1400). تبیین شاخص های طراحی و مکان یابی فضاهای شهری دوستانه ﺑﺎ ﺭﻭﻳﮑﺮﺩ ﭘﺪﺍﻓﻨﺪ ﻏﻴﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮﺭﺩﻱ: محله سورو بندرعباس. نشریه علمی شهر ایمن, (4)4, 87-102.
آیاتی فرد، عباس، نیری فلاح، سیامک، خلیلی، اکرم و عظیمی آملی، جلال. (1401). متغیرها و معیارهای مؤثر بر پدافند غیرعامل درمواجهه با تهدید ناآرامی های اجتماعی در محدوده کشور ایران. جغرافیا و مطالعات محیطی، 11(44)، 178-191.
بنتلی، ای. ین.، آلن ال.، پال م.، سومک گ.، گراهام ا. (1398)، محیط¬های پاسخ¬ده، مترجم: مصطفی بهزاد¬فر، چاپ چهاردهم، مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.
بهشتی، محمدباقر؛ زالی، نادر (1390)، شناسایی عوامل کلیدی توسعه منطقه¬ای با رویکرد برنامه¬ریزی بر پایه سناریو: مطالعه موردی استان آذربایجان شرقی، برنامه¬ریزی و آمایش فضا، 1: 64- 41.
بوزان، باری (1399)، مترجم: پژوهشکده مطالعات راهبردی، مردم دولت¬ها و هراس، چاپ ششم، پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران.
پاکزاد، جهانشاه؛ بزرگ، حمیده (1395)، الفبای روانشناسی محیط برای طراحان، چاپ چهارم، انتشارات آرمانشهر، تهران.
جعفری‌زاده, امید, & حمزه. (2019). مولفه‌سازی پدافند غیرعامل شهری در مقابله با تهدیدات آینده. مطالعات بین رشته ای دانش راهبردی, (9)36, 189-216.
جهان¬تاب، محمد (1390)، تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر احساس امنیت، پایان¬نامه دکتری جامعه¬شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
حسینی، سید بهشید؛ کاملی، محسن (1394)، معیارهای پدافند غیرعامل در طراحی معماری ساختمان¬های جمعی شهری، نشریه آرامانشهر، پاییز و زمستان 94. شماره 15، صص 159-174.
سازمان پدافند غیرعامل کشور (1398)، سند راهبردی پدافند شهری، ناشر: سازمان پدافند غیرعامل کشور، تهران.
سلمانی، محمد، کاظمی ثانی عطااله، نسرین، بدری، سیدعلی، و مطوف، شریف. (1395). شناسایی و تحلیل تاثیر متغیرها و شاخص های تاب آوری: شواهدی از شمال و شمال شرقی تهران. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 3(2 )، 1-22.
صدیقی، الهام، سلمان ماهینی، عبدالرسول، میرکریمی، سیدحامد، دلیری، حسن، و فث، برایان. (1398). شناسایی و تحلیل پیشران های کلیدی آمایش منطقه ای براساس آینده پژوهی در شهرستان گرگان. آمایش سرزمین، 11(2)، 205-233.
زیاری، کرامت¬الله. (1396)، مكتب‌ها، نظريه‌ها و مدل‌های برنامه و برنامه‌ريزي منطقه‌اي، انتشارات دانشگاه تهران.
فکوهی، ناصر (1394)، صدو یک پرسش از فرهنگ، چاپ اول، انتشارات طاعتی، تهران.
کاتوزیان، ناصر (1400)، مقدمه علم حقوق، چاپ سیزدهم، انتشارات گنج دانش، تهران.
فائزه محمدی ششکل، حسن سجادزاده، صادق فتحی، (1398)، تحلیل مولفه های موثر بر ایمنی کالبدی در الگو های پدافند غیر عامل (مورد مطالعه : بافت آسیب پذیر شهر کاشان)، مجله شهر ایمن، 2 (6)، 61-84.
مشهدی، حسن (1395)، ارزیابی تهدیدها؛ آسیب‌پذیری و ریسک در زیرساخت‌های حیاتی، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
ناجی، سعید، (1385)، نقدی بر آموزش روش تحقیق در نظام آموزشی کشور، فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی، 47(12)، 136-154.
نجفی، سجاد، یزدان پناه درو، کیومرث، پیشگاهی فرد، زهرا، و بدیعی ازنداهی، مرجان. (1399). تبیین مهم ترین نیروهای پیشران تاثیرگذار بر قدرت دفاعی ایران در افق زمانی 1410. آینده پژوهی دفاعی، 5(16 )، 63-87..
وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت امور مسکن و ساختمان، مقررات ملی ساختمان (1395)، مبحث 21، نشر توسعۀ ایران.
هاشمی فشارکی، سیدجواد. (1397)، مبانی طراحی محله‌ی امن و پایدار. چاپ اول. ناشر: مرکز مطالعات پژوهشی بعثت وابسته به سپاه محمد رسول‌الله (ص)، تهران.
References
Ahmadinejad F, Bandarabad A, Piri S, Modiri A. Prioritization of Attention to the Factors of Sense of Place in Jamaran Cultural Tourist Zone applying the ISM-MICMAC-TOPSIS Model. JHRE 2021; 39 (172):91-105. (In Persian)
Asgardian Jedi, A. (2007) architectural requirements for sustainable Passive defense, [In Persian] Tehran, Shaheed Beheshti University Publications Center . (In Persian)
Ayati fard, A., Nayyeri Fallah, S., Khalili, A., & Azimi Amoli, J.(2022).Variables and Criteria Affecting Passive Defense in the Face of the Threat of Social Unrest. Journal of Geography and Environmental Studies, 11(44), 178-191. (In Persian)
Bentley, I. (2019) Responsive Environments: A Manual for Designers translated by Mostafa behzadfar, Elmo senate Iran University, Tehran. (In Persian)
Behnaz Amin Nayeri, Masoud Haghlesan, Ehsan davarpanah, (2022). Explanation of design indicators and location of friendly urban spaces with passive defense approach Case example: Soro Bandar Abbas neighborhood, 4(16), 87-102. (In Persian)
Burton, I. Kates, R. W and White, G. F.(1999).The environment as hazard, Oxford university press, New York.
Buzan, B.G. (2019). People, states and fear: An Agenda for International Security Studies in the Post-Cold War Era.ECPR press. (In Persian)
Braziel, R. (2006). Impact of Homeland Security Communities of Learning: Developing a Strategy for Training and Collaboration, Ph.D. Thesis, Naval Postgraduate School, Monterey, California.
Catherine A. Luther , Carolyn Ringer Lepre , Naeemah Clark.(2017).Diversity in U.S. Mass Media, Wiley Blackwell.
Chander, M., Jain, S.K. and Shankar, R. (2013). Modeling of information security management parameters in Indian organizations using ISM and MICMAC approach, Journal of Modelling in Management, Vol. 8 No. 2, pp. 171-189. https://doi.org/10.1108/JM2-10-2011-0054
Fakouhi, N. (2015). One Hundred and One Questions from Culture [In Persian], Ta'ati Publication, Tehran. (In Persian)
Godet, M., Gerber, A. (2006). Creating Futures Scenario Planning as a Strategic Management Tool, First Published, in France, Brookings Institution.
Gordon, A. (2008). Future Survey: Identifying Trends to Make Better Decisions, Manage Uncertainty and Profit from Change, AMACOM.
Haines, S. (2000). The Systems Thinking Approach to Strategic Planning and Management. 1st edition.CRC Press.
Hashemifesharaki, Seyedjavad. (2017). Basics of designing a safe and sustainable neighborhood, 27 Besat Research Studies Center, Tehran. (In Persian)
Hart, Herbert L.A. (1959). The Concept of Law. Oxford University Press.
Hosseini, seyed behshid, kameli, Mohsen. (2015). Passive defense criteria in the architectural design of urban collective buildings, Armanshahr15 (1), 159-174. (In Persian)
Ishikawa, M. & Toda, M & Mori, S. Kaya, Y. (1980) An Application of the Extended Cross Impact Method to Generating Scenarios of Sosial Chenge in Japan, Technological forecasting and social change 18: 217-233.
Jafarizadeh, Omid, Hamza, Farhad. (2018). Componentization of urban passive defense in dealing with future threats, Interdisciplinary Studies of Strategic Knowledge 9 (36), 189-216. (In Persian)
Kaur, B., Ahuja, L., & Kumar, V. (2021). Developing a Conceptual Model for Crime Against Women using ISM & MICMAC. Recent Advances in Computer Science and Communications (Formerly: Recent Patents on Computer Science), 14(4), 1308-1320.
Kronfeld, Melissa Jane. The construction and prioritization of threats in the post-Cold War era and the evolution of American national security policy. Retrieved from https://doi.org/doi:10.7282/T34M97ZD
Long, J. (1978). Creating Architectural Theory: The Role of the Behavioral Sciences in Environmental Design. Van Nostrand Reinhold.
Mankiw, N. G. (2020). Principles of Economics. nine editions. Harcourt.
Mashhadi, hasan. (2016). threat assessment; Vulnerability and risk in critical infrastructure. industrial University of Malek ashtar. (In Persian)
Mead, Margaret. (1959). People and Places. Bantam Pathfinder Editions.
Mowlaei, M., Talebian, H., (2016). Futures Studies of Iran’s Issues by Structural Analysis Method, Majlis and Rahbord, 23 (86):5-32. (In Persian)
Najafi, Sajjad, Yazdan Panah Daro, K., Pishgahi Fard, Z., Badi Azandahi, M. (2020). Explaining the significant driving forces affecting Iran's defense power in the time horizon of 1410. DFSR, 5 (16):63-87. (In Persian)
Nye, J.S. (2011). The Future of Power. Public Affairs.
National building regulations office (2016). Article 21 National Building Regulations, Publisher: Iran Development Publishing. (In Persian)
Pakzad, J., Bozorg, H. (2016) Alphabet of environmental psychology for designers, 4th edition, armanshahr, Tehran. (In Persian)
Passive Defense Organization of the country (2019). Strategic document of urban defense, published by the author, Tehran. (In Persian)
Mashhadi, H., (2016). Assess threats, vulnerabilities and risks in critical infrastructure, Maleck ashtar University, Tehran. (In Persian)
Meiss, P. V. (2000). Elements of Architecture: From Form to Place. Routledge.
Rapaport, A. (1982). The Meaning of the Built Environment, a nonverbal communication approach, the university of Arizona press Tucson.
Salmani M., Kazemi Sani Ataallah, N, S. Ali, B, Motavaf, S., (2016). Identifying and Analyzing the Impact Resilience Indicators in the Rural Areas of North and Northeast Tehran. jsaeh, 3 (2):1-22. (In Persian)
Sediqi, Elham, Salman Mahini, Abdular Sol, Mirkarimi, Seyed Hamed, Deliri, Hassan, & Fath, Brian. (2018). Identification and analysis of key drivers of regional development based on future research in Gorgan city. Scientific journal "Amish Sarmeen" , 11 (2), 205-233. doi: 10.22059/jtcp.2019.285863.670010. (In Persian)
Talebian, H., Mowlaee, M,M., Gharari, F., (2017). Structural Analysis with Fuzzy MICMAC in Strategic Foresight, Journal of Iranian Future Studies, 3 (2):1-22. (In Persian)
Turner, H. (2016). Passive urban defense. England, Oxford: Oxford press.
Theodore Jay Gordon (1966). Cross –impact method, American Council for the United Nations University: The Millennium Project.
Zali, N., Mansouri, S., (2017). Analysis of Key Factors Affecting the Development of Sustainable Transport in the 1404 Horizon of Tehran Metropolis (structural analysis method), Journal of Planning and arranging space, 19 (2):1-32. (In Persian)
Ziari, K., (2016). Schools, theories and models of regional planning and planning, Tehran University. (In Persian)
Ziari, K., Rabbani, T., Saedmucheshi, R. (2017). Futurology, Tehran university. (In Persian)
