شناسایی، اعتباریابی و رتبه‌بندی پیشران‌های آموزش کسب مزیت رقابتی مراکز آموزش عالی

الموضوعات :

حمیرا پایخوان ¹ (دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
افسانه زمانی مقدم ² (دانشیار گروه مدیریت آموزشی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
رضا شعبان نژاد ³ (استادیار گروه مدیریت آموزشی، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران.)

تاريخ الإرسال : 08 الإثنين , ذو الحجة, 1444 تاريخ التأكيد : 07 الجمعة , ربيع الأول, 1445 تاريخ الإصدار : 07 الأربعاء , صفر, 1445

الکلمات المفتاحية: کسب مزیت رقابتی, آموزش, مراکز آموزش عالی,

ملخص المقالة :

هدف: هدف از پژوهش حاضر، شناسایی، اعتباریابی و رتبه بندی پیشران های آموزش کسب مزیت رقابتی مراکز آموزش عالی می باشد. روش: روش تحقیق ترکیبی مبتنی بر تحقیق آمیخته اکتشافی (بررسی متون - کیفی – اعتباریابی - الویت بندی) است. جامعه آماری در بخش کیفی اعضاء هیئت علمی و رؤسای مراکز آموزش عالی و متخصصان حوزه مدیریت آموزشی، در بخش اعتباریابی، اعضاء هیئت علمی و رؤسای مراکز آموزش عالی شهر تهران و در بخش اولویت بندی مدیران عالی و میانی مراکز آموزش عالی شهر تهران بود. در بخش کیفی با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی تا رسیدن به اشباع نظری با 12 خبره، مصاحبه عمیق انجام گرفته، در بخش اعتباریابی با روش غیراحتمالی هدفمند، از 20 خبره بوسیله چک لیست نیمه ساختاریافته و ساختاریافته طی سه راند، نظرسنجی صورت گرفته و در بخش اولویت بندی، 35 نفر با روش نمونه گیری هدفمند، انتخاب و به پرسشنامه ماتریسی پاسخ دادند. برای تعیین روایی و پایایی در مرحله کیفی از بررسی های لازم شامل مقبولیت (بازنگری خبرگان) و قابلیت تأیید(بازبینی مجدد خبرگان)، در مرحله اعتباریابی از بازنگری و بازبینی نظرسنجی، استفاده شده و در بخش اولویت بندی، محتوای پرسشنامه ماتریسی از نظر قابل فهم بودن و گویا بودن مورد تأیید پنج تن از خبرگان دانشگاهی و سازمانی قرار گرفته و نرخ ناسازگاری معیارها بین 03/0 تا 07/0 محاسبه گردید. داده های کیفی با تکنیک گرندد تئوری در نرم افزار Atlas، داده های اعتباریابی با تکنیک دلفی در نرم افزار SPSS و داده های اولویت بندی با تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در نرم افزار Expert Choice تحلیل گردید. یافته ها: نتایج بخش کیفی و اعتباریابی حاکی از آن بوده که مدل پارادایمی دارای 26 پیشران بوده و نتایج بخش کمی نشان داد که تمامی مؤلفه های مدل پژوهش، مورد تائید واقع شدند. و نتایج بخش اولویت بندی هم، حاکی از اهمیت بیشتر پیامد و مؤلفه مدیریت و رهبری هوشمند داشته است. نتیجه گیری: با توجه به نقش مهمی که مراکز آموزش عالی در جامعه ایفا می نمایند و درصدد رفع بخشی از مشکلات کشور هستند، توجه به فاکتورهای مؤثر بر کسب مزیت رقابتی و رقابت پذیری از اهمیت بالایی برخوردار است. نتایج نشان داد فاکتورهای تبیین کننده رقابت پذیری از جمله ضروریات حال حاضر مراکز آموزش عالی در جهت کسب مزیت رقابتی و عملکرد موفق در عرصه های علمی بوده است.

المصادر:

آل طه، سید رضا. جباری، نگین. نیاز آذری، کیومرث. (1397). شناسایی شاخص­های رتبه بندی دانشگاه­های علوم پزشکی شمال شرق کشور، مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 10(1): 64-59.

 امینی خیابانی، غلامرضا. فیض، داود. (1399). طراحی مدل رقابت پذیری با استفاده از پیچیدگی شناختی راهبردی؛ بررسی نقش میانجی هوش بازاریابی، نوآوری و ارزش آفرینی، 9(17): 44-29.

 بساق‌زاده، نرجس. مرادی، محمود. تمیمی، محمد. (1399). تبیین مزیت رقابتی شرکت‌های صادراتی ایران با رویکرد نظریه قابلیت پویا و دوسوتوانی سازمانی،  مدیریت کسب و کارهای بین المللی، 3(1): 44-21.

بندریان، رضا. جزایری موسوی، سید محمدحسین. (1399). تبیین رقابتپذیری در شرکتهای مهندسی و مهندسین مشاور ایران د ر حوزه نفت، گاز و پتروشیمی، کاوش­های مدیریت بازرگانی، 12(24): 213-185.

خان‌زاده، حامد. رهنورد، فرج‌اله. بامداد، ناصر. محموددزاده، سید مجتبی. (1400). مدل تبیین رقابت‌پذیری گردشگری شهرهای توریستی در ایران، تحقیقات بازاریابی نوین، 11(2): 68-45.

دلشاد، علی. (1400). تحلیل رقابت‌پذیری مقصدهای گردشگری شهری در ایران، نشریه گردشگری شهری، 8(1): 161-143.

دهنوی، زهرا. آراسته، حمیدرضا. جعفری، پریوش. (1399). ارتقاء رقابت­پذیری آینده واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران، آینده پژوهی مدیریت، 31(4): 54-44.

رفاح کهریز، آرش. محمدزاده، یوسف. محسنی زنوزی، سید جمال الدین. هاشمی برنج ابادی، نیر. قاسم زاده،  نگار. (1398). تأثیر رقابت‌پذیری بر عملکرد اقتصادی در کشورهای منتخب در حال‌توسعه و توسعه‌یافته، سیاست‌های راهبردی و کلان، 7(25): 107-86.

سلطانی نژاد، مهدی. فتحی هفشجانی، کیامرث. هاشم زاده خوراسگانی، غلامرضا. علیرضائی، ابوتراب. (1400). ارائه الگوئی برای فرآیند طراحی و توسعه خدمات با رویکرد رقابت پذیری در صنعت بانکداری ایران، مطالعات مدیریت کسب و کار هوشمند، 9(36): 113-71.

طباطبایی نسب، سیدمحمد. دشتی خویدکی، فرزانه. (1399). مدل رقابت پذیری سازمانی با تأکید بر قابلیت های بازاریابی و نوآوری سازمانی در شرکت­های دانش بنیان (مورد مطالعه: شهر یزد)، رشد فناوری، 16(3): 31-23.

قاسم زاده، حمیدرضا. غیاثی، مجتبی. حسنی، علی اکبر. (1400). شناسایی و ارزیابی فرصت­ها و چالش­های آینده مؤسسات آموزش عالی با هدف کسب مزیت رقابتی پایدار(مطالعه موردی: دانشگاه صنعتی شاهرود)، مدیریت و برنامه­ ریزی در نظام­های آموزشی، 14(2): 220-197.

کرسول، جان دبلیو. (1400). پویش کیفی و طرح پژوهش، انتخاب از میان پنج رویکرد(روایت پژوهی، پدیدارشناسی، نظریه داده بنیاد، قوم نگاری، مطالعه موردی)، ترجمه: حسن دانائی فرد و حسین کاظمی، انتشارات اشراقی و صفار.

کوربین، جولیت ام. استراوس، آنسلم. (1400). اصول تحقیق کیفی کوربین، شیوه­ها و رویه­ های توسعه گرندد تئوری، ترجمه: محمد علی چراغی و همکاران، تهران: انتشارات اندیشه رفیع.

محمدزاده، سید حسین. کرباسی، علیرضا. محمدی، حسین. (1399). تحلیل رقابت­پذیری بنگاه­های صادرکننده زعفران ایران در بازارهای جهانی، زراعت و فناوری زعفران، 8(2): 276-261.

محمدی نصرآبادی، زهرا. طالب، زهرا. انتظاری، یعقوب. مسعودی ندوشن، عصمت. (1399). ارائه الگوی ارتقاء مزیت رقابتی کسب و کارها از طریق آموزش عالی با رویکرد فرا ترکیب، مدیریت فردا، 19(63): 108-87.

مطلبی، ابوطالب. غفارلو، اکبر. محمدخانی، رحیم. راشدی، زهرا آراز. (1401). الگوی مفهومی عوامل مؤثر بر بهبود و توسعه رقابت‌پذیری شرکت‌های نوآور و نوپا در ‏بازارهای بین‌المللی، مدیریت نوآوری در سازمان­های دفاعی، 5(2):50-27.

میرنظامی، سید فرید. قاسمی، بهروز. ودادی، احمد. علیقلی، منصوره. (1400). تدوین الگوی رقابت­پذیری بانک­های ایران با تاکید بر آموزش سرمایه­های انسانی، جامعه شناسی آموزش و پرورش، 14(1): 50-38.

ناصحی‎ فر، وحید. محمدیان محمودی ‎تبار، محمود. تقوی ‎فرد، محمدتقی. منصور صادقی، علی. (1400). مدل رقابت­پذیری بانک­های تجاری (موردمطالعه: بانک‎های پاسارگاد، ملت و آینده، اقتصاد و مدیریت شهری، 9(35): 172-141.

نقی لو، ذبیح اله. همتی نژاد، مهرعلی. نادری نسبف مهدی. (1399). ارائه چارچوب مفهومی رقابت‌پذیری در صنعت خدمات ورزشی ایران، پژوهش­های کاربردی در مدیریت ورزشی، 9(1): 24-11.

یزدانی، شهرام. صادق زارعی، رویا. حسینی ابرده، مریم. (1400). تبیین شاخص های مزیت های رقابتی آکادمیک دانشگاه­های علوم پزشکی: یک تحلیل محتوای کیفی،  پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 13(3): 61-55.

Bleoca, L. (2014). Knowledge Management, Innovation, and Intellectual Capital for Corporate Value in the United States, Journal of Business and Economics, 5(9):1614-1636.

Glass, A. J., Kenjegalieva, K., & Weyman- Jones, T. (2020). The effect of monetary policy on bank competition using the Boone index, European Journal of Operational Research, 282(3): 1070- 1087.

Mok K. H. (2016). The quest for world-class university status: implications for sustainable development of Asian universities, Centre for Global Higher Education working paper series, 8:116-131.

 Rigo P. D, Siluk J. C. M, Lacerda D. P, Spellmeier J. P. (2022). Competitive business model of photovoltaic solar energy installers in Brazil, Renewable Energy, 181: 39-50.

Sart, G. (2022). Impact of Higher Education and Globalization on Sustainable Development in the New EU Member States, Sustainability, 14: 11916.

Stechemesser, K., Endrikat, J., Grasshoff, N., Guenther, E. (2015). Insurance companies’ responses to climate change: Adaptation, dynamic capabilities, and competitive advantage, The Geneva Papers on Risk and Insurance-Issues and Practice, 40(4): 557-584.

 Wang L. L,   Gao Y. (2021). Competition network as a source of competitive advantage: The dynamic capability perspective and evidence from China, Long Range Planning. 54(2):102052.

 Zaleniene I, Pereira P. (2021). Higher Education for Sustainability: A Global Perspective, Geography and Sustainability, 2(2): 99-106.