دراسة جماليات الانحراف الدلالي في شعر شوقي بزيع ومنوشهر آتشي بناء على نموذج فرزان سجودي
الموضوعات : Contemporary Literature Studiesارمان محمدی رایگانی 1 , شهریار همتی 2
1 - مدرس فی قسم اللّغة العربیّة وآدابها، کلّیّة الآداب و اللغات الأجنبية، جامعة بیام نور، کرمانشاه، إیران
2 - أستاذ مشارک فی قسم اللّغة العربیّة وآدابها، کلّیّة الآداب والعلوم الإنسانیّة، جامعة رازی، کرمانشاه، إیران
الکلمات المفتاحية: المحور النموذجي والمحور النحوي, نموذج فرزان سجودي, شوقي بزيع, منوجهر آتشي, الانحراف الدلالي,
ملخص المقالة :
يعد كل من شوقي بزيع ومنوشهر آتشي من بين الشعراء المبتكرين في الأدب اللبناني والإيراني نظراً للغتهم الشعرية الخاصة ويتمتعان بمهارات عالية في عملية بناء كلمات جديدة وتركيبات شعرية مبتكرة. بهذه الطريقة، استخدما استراتيجيات وتقنيات أدبية مختلفة، بما في ذلك الانحرافات الدلالية في شعرهم. يعتبر فرزان سجودي أيضاً خبيراً معروفاً في مجال علم العلامات والسيميائية ويقسم نموذجه المعتاد للانحراف الدلالي إلى قسمين رئيسيين، التصور والتجريد، ويقسم كل منهما إلى أقسام فرعية. تحاول المقالة الحالية دراسة وتحليل تجانس شعرهما في ضوء منظور مقارن واستناداً إلى المدرسة الأمريكية للأدب المقارن، بغض النظر عن ظاهرة التأثير والتأثر، في ضوء نموذج سجودي. أظهرت نتائج البحث أن بزيع وآتشي، انحرفا عن قواعد اللغة العادية بالاعتماد على المحور النموذجي للكلمات في إطار الحيوانية والإنسانية والاعتماد على عنصر الحياة والاستعارة في كلماتهما الشعرية، مبتكرين معنى الخيال الذي يختلف عن معناه العام. واستناداً إلى المحور النحوي للمفردات وباستخدام القوة التخيلية للتشبيه، قاما بتجميع مجموعة من الكلمات غير المتجانسة في سلسلة دلالية ضمن سياق النص، وأرجعا الأفعال والسمات الخاصة بالنبات إلى البشر، وأوجدا معانٍ مختلفة لكلمات القصيدة التي تختلف في عبئها الدلالي عن اللغة العادية.
الكتب:
آتشی، منوچهر.1384ش، مجموعه اشعارج2، چاپ اوّل، تهران: نگاه.
احمدی، بابک.1385ش، ساختار و تأویل متن، جلد یک، تهران: مرکز.
اسکولز، رابرت.1379ش، درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیّات، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: آگاه.
امامی، نصرالله .1382ش، ساخت‌گرایی و نقد ساختاری، چاپ اول، اهواز: رسم.
بزیع، شوقی .2005ق، الأعمال الشعریة،ج2. الطبعةالأولی، بیروت: المؤسسةالعربیة للدراسات والنشر.
تادیه، ژان ایو.1378ش، نقد ادبی در قرن بیستم، ترجمه: مهشید نونهالی، چاپ اوّل، تهران: نیلوفر.
سجودی، فرزان. 1384ش، نشانه‌شناسی و ادبیّات(مجموعه مقالات)، چاپ اوّل، تهران: کاوش.
سجوی، فرزان.1387ش، نشانه‌شناسی کاربردی، تهران: علم.
شمیسا، سیروس.1381ش، نقد ادبی، تهران: فردوس.
شمسیا،سیروس. 1385ش، نقد ادبی، ویراست2، تهران: میترا.
صفوي، کوروش.1386ش، آشنایی با معنی شناسی، تهران: پژواك کیوان.
فتوحی، محمود.1385ش، بلاغت تصویر، تهران: سخن.
فتوحی،محمود. 1390ش، سبک شناسی نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، تهران: سخن.
محمد ویس، احمد.2005ق، الإنزیاح، الطبعة الأولی، بیروت: المؤسسة الجامعیة للدراسات والنشر والتوزیع.
مجله‌ها
اناری بزچلوئی، ابراهیم، فراهانی، سمیرا.1394ش، «نقد و بررسی تصاویر تجسمی قرآن کریم در نهج‌البلاغه»، فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، سال سوم، شماره 112، صص 130-147
ساسانی، فرهاد و آزادی پرویز.1391ش، تحلیل مولفه‌های معنایی حق در قرآن کریم با بهره گیری از شیوه همنشینی و جانشینی، فصلنامه پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی، دانشگاه تربیت مدرس، س1.ش1. صص 84-67
سجودی، فرزان.1378ش، «درآمدی بر نشانه‌شناسی شعر»، تهران: مجلات فرهنگ و هنر (شعر)، شماره 26، صص 29-20.
میرزایی پرکلی، جعفر، مهدوی، زهرا.1393ش، «بررسی هنجارگریزی معنایی در غزلیات حافظ»، فصلنامه مطالعات زبان و گویش‌های غرب ایران، دانشگاه رازی کرمانشاه، سال دوم، شماره 6، صص 47-68
وفایی، عباسعلی، علی نوری، زهرا.1389ش، «تناسب هنري در دو محور همنشيني و جانشيني شعر قيصر امين پور»، پژوهشنامه ادبيات تعليمي (پژوهشنامه زبان و ادبيات فارسي)، دوره 2، شماره 6، صص . 99-117
_||_الكتب:
آتشی، منوچهر.1384ش، مجموعه اشعارج2، چاپ اوّل، تهران: نگاه.
احمدی، بابک.1385ش، ساختار و تأویل متن، جلد یک، تهران: مرکز.
اسکولز، رابرت.1379ش، درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیّات، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: آگاه.
امامی، نصرالله .1382ش، ساخت‌گرایی و نقد ساختاری، چاپ اول، اهواز: رسم.
بزیع، شوقی .2005ق، الأعمال الشعریة،ج2. الطبعةالأولی، بیروت: المؤسسةالعربیة للدراسات والنشر.
تادیه، ژان ایو.1378ش، نقد ادبی در قرن بیستم، ترجمه: مهشید نونهالی، چاپ اوّل، تهران: نیلوفر.
سجودی، فرزان. 1384ش، نشانه‌شناسی و ادبیّات(مجموعه مقالات)، چاپ اوّل، تهران: کاوش.
سجوی، فرزان.1387ش، نشانه‌شناسی کاربردی، تهران: علم.
شمیسا، سیروس.1381ش، نقد ادبی، تهران: فردوس.
شمسیا،سیروس. 1385ش، نقد ادبی، ویراست2، تهران: میترا.
صفوي، کوروش.1386ش، آشنایی با معنی شناسی، تهران: پژواك کیوان.
فتوحی، محمود.1385ش، بلاغت تصویر، تهران: سخن.
فتوحی،محمود. 1390ش، سبک شناسی نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، تهران: سخن.
محمد ویس، احمد.2005ق، الإنزیاح، الطبعة الأولی، بیروت: المؤسسة الجامعیة للدراسات والنشر والتوزیع.
مجله‌ها
اناری بزچلوئی، ابراهیم، فراهانی، سمیرا.1394ش، «نقد و بررسی تصاویر تجسمی قرآن کریم در نهج‌البلاغه»، فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، سال سوم، شماره 112، صص 130-147
ساسانی، فرهاد و آزادی پرویز.1391ش، تحلیل مولفه‌های معنایی حق در قرآن کریم با بهره گیری از شیوه همنشینی و جانشینی، فصلنامه پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی، دانشگاه تربیت مدرس، س1.ش1. صص 84-67
سجودی، فرزان.1378ش، «درآمدی بر نشانه‌شناسی شعر»، تهران: مجلات فرهنگ و هنر (شعر)، شماره 26، صص 29-20.
میرزایی پرکلی، جعفر، مهدوی، زهرا.1393ش، «بررسی هنجارگریزی معنایی در غزلیات حافظ»، فصلنامه مطالعات زبان و گویش‌های غرب ایران، دانشگاه رازی کرمانشاه، سال دوم، شماره 6، صص 47-68
وفایی، عباسعلی، علی نوری، زهرا.1389ش، «تناسب هنري در دو محور همنشيني و جانشيني شعر قيصر امين پور»، پژوهشنامه ادبيات تعليمي (پژوهشنامه زبان و ادبيات فارسي)، دوره 2، شماره 6، صص . 99-117
