نگاهی نو به حقیقت معنای معرفت و ملاک فقاهت از منظر ثقلین
الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی
1 - دانشجوی دکترای فقه و حقوق دانشگاه ارومیه، استاد مدعو دانشگاه آزاد اسلامی قم
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
از منظر ثقلین فقه مساوق فهم عمیق در دین، و تفقه نوعی تفهم و تعقل در ولایت و تحصیل معرفت است، و هرآنچه مقابل این معرفت قرار می گیرد، وهم و سراب یعنی لیس بشیء یا لا شیء است که مبعِّد و مُبغض مولی است. تنها معرفت مقرِّب که مصیب واقع و عند الله می‌باشد همان معرفة الامام است؛ زیرا اصل و اساسِ معرفة الله و عبودیت خداوند، معرفت امام است؛ در غیر این صورت تخصصاً از عنوان معرفت خارج خواهد بود. بنابراین مستفاد از نصوص؛ فقیه به کسی اطلاق می‌شود که علاوه بر ظواهر گزاره‌های تشریعی، در بطون آن‌ها نیز تعمق کند و به معرفة الامام که همان معرفت مقرب است، عارف شود. بنابراین ملاک و مناط فقاهت، ابتناء بر درایت امر معصومین (علیهم السلام) دارد؛ یعنی در عین حال که ظهورات کلام حجج الله بر خلق حجیت دارد، بر فقیه واجب است که نسبت به لحن قول و معاریض(معانی پنهان و اشارات کلام) معصوم معرفت تحصیل کند؛ یعنی در بطون و حقایق کلام معصوم تعمق کند تا از اوهام و ظنون اجتناب نماید. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی ضمن تبیین معنای حقیقی معرفت، به بررسی ملاک و مناط فقاهت از منظر ثقلین می پردازد.
قرآن کریم.
ابن ابی زینب. 1397ق، محمد بن ابراهیم، الغیبة(للنعمانی)، تهران: نشر صدوق.
ابن بابویه، محمد بن علی. 1376ق، الأمالی(للصدوق)، تهران: کتابچی.
ابن بابویه، محمد بن علی. 1378ق، عیون اخبار الرضا(ع)، محقق: مهدی لاجوردی، تهران: نشر جهان.
ابن بابویه، محمد بن علی. 1385ق، علل الشرائع، قم: کتاب فروشی داوری.
ابن بابویه، محمد بن علی. 1395ق، کمال الدین و تمام النعمة، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران: اسلامیه.
ابن بابویه، محمد بن علی. 1403ق، معانی الأخبار، محقق: علی اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین.
ابن شعبه حرانی، حسن بن علی. 1404ق، تحف العقول، قم: جامعه مدرسین.
ابن شهر آشوب، محمد بن علی. 1379ق، مناقب آل أبی طالب علیهم السلام(لابن شهرآشوب)، قم: علامه.
ابن منظور، محمد بن مکر. 1414ق، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
استر آبادی، علی. 1409ق، تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
بحرانی، سید هاشم بن سلیمان. 1374ق، البرهان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسه بعثه.
برقی، احمد بن محمد بن خالد. 1371ق، المحاسن، قم: دار الکتب الإسلامیة.
تمیمی آمدی، عبد الواحد. 1366ق، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، قم: دفتر تبلیغات.
جمعی از محدثین. 1363ق، الأصول الستة عشر، قم: دار الشبستری للمطبوعات.
حر عاملی، محمد بن حسن. 1409ق، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل بیت علیهم السلام.
دیلمی، حسن بن محمد. 1412ق، إرشاد القلوب إلى الصواب(للدیلمی)، قم: الشریف الرضی.
راوندی، قطب الدین. 1407ق، الدعوات(للراوندی)، قم: انتشارات مدرسه امام مهدی.
زبیدی، محمد مرتضی. 1414ق، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار الفکر.
شریف الرضی، محمد بن حسین. 1414ق، نهج البلاغة(للصبحی صالح)، محقق: صالح صبحی، قم: هجرت.
صفار، محمد بن حسن. 1404ق، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد صلى الله علیهم، قم: مکتبه آیه الله المرعشی النجفی.
طبرسی، ابو منصور. 1403ق، الاحتجاج، محقق: محمد باقر خرسان، مشهد: نشر مرتضی.
طبرسی، حسن بن فضل.1412ق، مکارم الأخلاق، قم: الشریف الرضی.
طوسی، محمد بن حسن. 1414ق، الأمالی(للطوسی)، قم: دار الثقافه.
فیض کاشانی، ملا محسن. 1415ق، تفسیر الصافی، تهران: مکتبة الصدر.
قرشی، علی اکبر. 1412ق، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
کراجکی، ابوالفتح محمد بن علی. 1410ق، کنز الفوائد، قم: دار الذخائر.
کلینی، محمد بن یعقوب. 1407ق، الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مجلسی، محمد باقر. 1403ق، بحار الأنوار، چاپ دوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مصطفوی، حسن. 1368ش، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
منسوب به امام حسن عسکری(ع). 1409ق، التفسیر المنسوب الی الامام ابی محمد بن علی العسکری، قم: مدرسه الامام المهدی.
منسوب به امام صادق(ع). 1400ق، مصباح الشریعة، بیروت: اعلمی.
هلالی، سلیم بن قیس. 1415ق، کتاب سلیم بن قیس، قم: هادی.
_||_
The Holy Quran.
Ibn Abi Zainab. 2018, Mohammad Ibn Ibrahim, Al-Ghaiba (Lelnamani), Tehran: Saduq Publishing.
Ibn Babawiyyah, Muhammad ibn Ali 1997 AH, Al-Amali (Lelsaduq), Tehran: Ketabchi.
Ibn Babuyah, Muhammad ibn Ali 1999 AH, Ayoun Akhbar al-Reza (AS), Researcher: Mehdi Lajevardi, Tehran: Jahan Publishing.
Ibn Babuyah, Muhammad ibn Ali 2006 AH, Causes of Sharia, Qom: Davari Bookstore.
Ibn Babuyah, Muhammad ibn Ali 1395 AH, Kamaluddin and Tamam Al-Namat, research: Ali Akbar Ghaffari, Tehran: Islami.
Ibn Babuyah, Muhammad ibn Ali 1403 AH, Ma'ani al-Akhbar, researcher: Ali Akbar Ghaffari, Qom: Society of Teachers.
Ibn Shuba Harani, Hassan Ibn Ali. 1404 AH, Tahf Al-Oghul, Qom: Society of Teachers.
Ibn Shahr Ashob, Muhammad ibn Ali. 2000, Manaqeb Al Abi Talib (peace be upon him) (Le-Ebn Shahr Ashob), Qom: Allama.
Ibn Manzur, Muhammad ibn Makr. 1414 AH, Arabic language, Beirut: Dar al-Fikr for printing, publishing and distribution.
Astarabadi, Ali. 1409 AH, Tavil Al-Ayat Al-Zaherat Fi Fazael Al-Atrat Al-Taherat, Qom: Islamic Publishing Foundation.
Bahrani, Sayyid Hashim bin Sulayman. 1995, Al-Burhan Fi Tafsir Al-Quran, Qom: Ba'ath Institute.
Barqi, Ahmad ibn Muhammad ibn Khalid. 1992, Al-Mahasen, Qom: Dar Al-Kitab Al-Islamiya.
Tamimi Amadi, Abdul Wahid. 1987 AH, Tasnif Gharr al-Hakam Va Darr al-Kalam, Qom: Tablighat Office.
A group of Mohadessin. 1984, Al-Osul Al-Satat Ashr, Qom: Dar al-Shabestari Lelmatbuat
Horr Amoli, Muhammad bin Hassan. 1409 AH, Vasael Al-Shiat, Qom: Al-Bayt Foundation, peace be upon them.
Deilami, Hassan bin Muhammad 1412 AH, Ershad Al-Gholub Ela Al-Savab (Leldilami), Qom: Al-Sharif Al-Razi.
Ravandi, Qutbuddin 1407 AH, Dawaat (for Ravandi), Qom: Imam Mahdi School Publications.
Zabidi, Mohammad Morteza 1414 AH, Taj Al-Arus Men Javaher Al-Qamus, Beirut: Dar al-Fikr.
Sharif al-Razi, Muhammad ibn Husayn. 1414 AH, Nahj al-Balaghah (for Sabhi Saleh), researcher: Saleh Sabhi, Qom: Hijrat.
Saffar, Muhammad ibn Hassan 1404 AH, Basaer Al-Darajat Fi Fazael Al Muhammad, peace be upon him, Qom: Maktab Ayatollah Al-Marashi Al-Najafi.
Tabarsi, Abu Mansour 1403 AH, Al-Ehtejaj, researcher: Mohammad Baqir Khorsan, Mashhad: Morteza Publishing.
Tabarsi, Hassan Ibn Fazl. 1412 AH, Makarem Al-Akhlaq, Qom: Al-Sharif Al-Razi.
Tusi, Muhammad ibn Hassan 1414 AH, Al-Amali (for Tusi), Qom: Dar Al-Thaqafah.
Faizah Kashani, Mullah Mohsen. 1415 AH, Tafsir Al-Safi, Tehran: Al-Sadr School.
Ghorashi, Ali Akbar. 1412 AH, Quran Dictionary, Tehran: Islamic Bookstore.
Karajki, Abu al-Fatah Muhammad ibn Ali 1410 AH, Kenz Al-Favaed, Qom: Dar al-Zakhair.
Kelini, Muhammad ibn Ya'qub 1407 AH, Al-Kafi, Tehran: Dar Al-Kotob Al-Islami.
Majlesi, Mohammad Baqir 1403 AH, Bahar Al-Anvar, second edition, Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi.
Mustafavi, Hassan 1989, Research in the words of the Holy Quran, Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance.
Attributed to Imam Hassan Askari (AS). 1409 AH, Tafsir attributed to Imam Abi Muhammad bin Ali Al-Askari, Qom: Imam Al-Mahdi School.
Attributed to Imam Sadegh (AS). 1400 AH, Mesbah al-Shari'a, Beirut: Alami.
Helali, Salim bin Qais. 1415 AH, book of Salim bin Qais, Qom: Hadi.
