واکاوی زیبایی‌شناسی استعاره‌های مفهومی طبیعت در سوره‌های نجم و قمر

الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی

حسین گلی ¹ (استادیار رشته زبان و ادبیات عرب، دانشگاه اراک)
شهاب الدین کریمی ² (دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عرب، دانشگاه اراک)

تاريخ الإرسال : 14 الجمعة , محرم, 1441 تاريخ التأكيد : 14 الجمعة , محرم, 1441 تاريخ الإصدار : 22 الجمعة , ذو الحجة, 1440

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

سوره‌های نجم و قمر، در حوزه مفاهیم طبیعت، تصاویری شگرف از زیبایی‌شناسی استعاری را انعکاس می‌دهند؛ این زیبایی‌ها، آمیزه‌ای از طرح‌واره‌های گوناگون انتزاعی است. از آنجا که پیشینیان، استعارات کلاسیک مانند استعاره و مجاز را در بررسی تصاویر قرآنی مد نظر قرار می‌دادند، لازم است به استعاره از دیدگاه نوین و معاصر نگریسته شود تا زوایای زیبایی شناسی آن فراگیرتر و شیواتر گردد. از این رو در این حوزه به دو تن از اندیشمندان علوم شناختی، لیکاف و جانسون، برمی‌خوریم که با ارائه نظریه استعاره‌های مفهومی در صدد بیان استعاره از زبان دیگر برآمدند. با این وجود در بررسی سوره‌های نجم و قمر از دیدگاه استعارات مفهومی به نکاتی زیبایی‌شناسانه در مواجه با طبیعت و بیان زبانشناسی جدید دست یافته‌ایم. همچنین به منظور بررسی این کارکرد ادبی- هنری از نمونه‌های متعدد تصویرسازی و جانمایی طرح‌واره‌های طبیعی استفاده نموده‌ایم. بر این مبنا، شیوه پژوهش در چارچوب توصیفی- تحلیلی-کاربردی تنظیم گردیده است.

المصادر:

کتابنامه

قرآن کریم.

بکری، شیخ امین. 1400ق، التعبیر الفنی فی القرآن، بیروت: دار الشروق.

زیدی، ناصر یاسر. 1980م، فی القرآن الکریم، عراق: دار الرشید.

سیوطی، جلال الدین. 1408ق، معترک الاقران، ج1، بیروت: دار الکتب العلمیه.

فاضلی، محمد. 1365ش، دراسة ونقد فی مسائل بلاغیة هامة، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

قائمی نیا، علیرضا. 1390ش، معناشناسی شناختی قرآن، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

کاسیرر، ارنست. بی‌تا، فلسفه روشن‌گری، ترجمه یدالله موقن، تهران: نیلوفر.

نیلی‌پور، رضا. 1394ش، زبان‌شناسی شناختی، تهران: هرمس.

کتب انگلیسی

Lakoff, G and Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. Chicago and London: university of Chicago press.

Dennis, Tay. (2014). Lakoff and the Theory of Conceptual Metaphor. To be published in J. Littlemore & J. R. Taylor, eds. Cognitive Linguistics Companion. London: Bloomsbury.

Lakoff, G. (1992). The Contemporary Theory of Metaphor. To Appear in Ortony, Andrew (ed.) Metaphor and Thought (2nd edition), Cambridge University Press.

 

مقالات و پایان‌نامه‌ها

عسگری، انسیه و شاکر، محمد کاظم. 1394ش، «تفسیر تطبیقی: معنایابی و گونه شناسی»، دوفصلنامه دانشگاه قم، سال اول، شماره2، صص 9-32.

قائمی نیا، علیرضا. 1393ش، «استعاره مفهومی در آیات قرآن»، در مجموعه مقالات زبان استعاری و استعاره‌های مفهومی، چاپ دوم، صص 31-59، تهران: هرمس.

لیکاف، جورج. 1382ش، «نظریه معاصر استعاره»، کتاب استعاره مبنای تفکر و ابزار زیبایی‌آفرینی، به کوشش فرهاد ساسانی، تهران: سوره مهر.

ممتحن، مهدی و حاجی زاده، مهین. 1389ش، «موسیقی و نظم آوایی قرآن کریم»، مجله مطالعات قرآنی جیرفت، سال اول، شماره 46، صص 173-190.

ویسی، الخاص و اورکی، غلامحسن. 1394ش، «تحلیل ساختار زبان قرآن، در چارچوب نظریه معاصر استعاره»، فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های ادبی- قرآنی، سال سوم، شماره اول، بهار.

هوشنگی، حسین و سیفی پرگو، محمود. 1388ش، «استعاره‌های مفهومی در قرآن از منظر زبان‌شناسی شناختی»، پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم، سال اول، شماره 3، صص 34-9.

یوسفی راد، فاطمه. 1382ش، «بررسی استعاره زمان در زبان فارسی رویکرد شناختی»، پایان نامه کارشناسی ارشد گروه زبان‌شناسی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.

 

Bibliography

Sheikh amin – bekry, Technical hermeneutics in Quran, Beirut: Dar El shorouk, 1980.

Nasser Yasser- Zaidi, in the holy Quran, Iraq: dar al- Rashid, 1980.

jalaluddin suyuti, mootareko-al-akran, volume 1, Beirut: daralkotob- al-ilmiyah, 1987. 

Mahmoud fazeli, the study and critique on significant rhetoric questions. Tehran: moasese motaleat farhangi,1986.   

alireza ghaeminia, the conceptual metaphors in verses of Quran, in the series of articles – metaphorical language and conceptual metaphors, volume 2- pages 31-59. Tehran: Hermes, 2015. 

alireza ghaeminia, the cognitive semantics of Quran, Tehran: pazhoheshgah farhang va andishye islami, 2011

E. Kassirer, Philosophy of enlightenment, Translator – yaddolla movaghan, Tehran: nilofar, without year of publication.

ensiyyeh asgari and Mohammadkazem shaker, comparative commentary; terminology and typology, journal of comparative TAFSIR STUDIES, Qum university –year 1, issue 2, pages 9-22, 2014.

reza nillipour, the cognitive linguistics, Hermes: Tehran, 2014.

elkhas vasi and gholamhassan oraki, an analysis of structure of qur’anic language within contemporary theory of metaphor, journal literary qur’anic researches, year 3, issue 1, 2014.   

hussein, hoshangi and Mahmoud seifi porgo, conceptual metaphors in Quran from the viewpoint of cognitive linguistics, journal of the holy Quran knowledge, year 1- volume 3. Pages: 9-34, 2009.

Fatimah yousefirad, the study of metaphor in Persian language; cognitive approach, master’s dissertation – the department of linguistics at tarbiat modares university, 2004.       

Lakoff, G. contemporary theory of metaphor, TRNSLATOR: farzan sojodi, Tehran: mehr,2005.

Lakoff, G and Johnson, M. Metaphors we live by, Chicago and London: university of Chicago press, (1980).

D. Tay, Lakoff and the Theory of Conceptual Metaphor, to be published in J. Littlemore & J. R. Taylor, eds. Cognitive Linguistics Companion. London: Bloomsbury, (2014).

G. Lakoff, The Contemporary Theory of Metaphor, To Appear in Ortony, Andrew (ed.) Metaphor and Thought (2nd edition), Cambridge University Press, (1992).

Mahdi momtahen and mahin hajizadeh, harmony and rhythmic coherence, in the holy Quran. The journal of qur’anic studies, year 1, issued 46, pages 173-190, 2010.