بررسی و نقد مبانی تفسیری مفسّران برجسته مذهب حنبلیه
الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنیهادی رزاقی هریکنده ئی 1 , لیلا رمضان نیاسماکوش 2
1 - استادیار گروه معارف دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل
2 - طلبه سطح 4 آموزش عالی حضرت خدیجه بابل
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر با بررسی آثار تفسیری مفسران برجسته این مذهب، از جمله احمد بن حنبل، ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب؛ به این نتیجه می‌رسد که بهره گیری از قرآن و سنت نبوی مورد توافق همه آنان در تفسیر بوده و ظاهرگرایی و حدیث گرایی را مبنای اصلی تفسیر آیات از جانب خود قرار داده‌اند. حنبلیان بر خلاف شیعه در بهره‌گیری از سنت صحابه و تابعین در تفسیر قرآن تأکید فراوان داشته و بکارگیری هرگونه اجتهاد و تأویل در تفسیر را ممنوع می‌دانند. از این رو بررسی مبانی مورد قبول حنبلیان و یافتن نقاط مشترک با شیعه، در برون رفت از اختلاف میان دو مذهب و تقریب مذاهب ضروری می‌باشد.
ابن بدران. 1410ق، المدخل إلی مذهب الامام احمد، بی جا: مؤسسة الرساله.
ابن تیمیه، احمد بن عبد الحلیم. 1408ق، التفسیر الکبیر، تحقیق: الدکتور عبد الرحمن عمیره، بیروت: بی نا.
ابن تیمیه، احمد بن عبد الحلیم. 1415ق، منهاج السنة النبویة فی نقص کلام الشیعة القدریة، الریاض: نشر مکتبة الریاض.
ابن تیمیه، احمد بن عبد الحلیم. 1426ق، مجموع الفتاوی، بیروت: مکتبه الرشد.
ابن تیمیه، احمد بن عبد الحلیم. 1427ق، درء التعارض العقل والنقل، الریاض: مکتبه الرشد- ناشرون.
ابن تیمیه، احمد بن عبد الحلیم. 1490ق، مقدمه فی اصول التفسیر، بیروت: مؤسسة الرساله.
ابن جوزی الحنبلی، ابو الفرج. 1419ق،دفع شبه التشبیه بأکف التنزیه، تحقیق: حسن السقاف، اردن: دار الامام النووی.
ابن حجر العسقلانی، احمد. 1379ق، تهذیب التهذیب، بیروت: دار المعرفه.
ابن حنبل شیبانی، احمد. 1421ق، مسند احمد بن حنبل، تحقیق: شیعب الارنووط و عادل مرشد و دیگران، بیروت: مؤسسة الرساله.
ابن حنبل شیبانی، احمد. 1422ق، العلل ومعرفة الرجال، محقق: وصی الله محمد عباس، بی جا: دار الخانی.
ابن فارس، احمد. بی تا، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن قیم جوزی، محمد ابن ابی بکر. 1410ق، تفسیر القرآن الکریم، بیروت: دار ومکتبة الهلال.
ابن قیم جوزی، محمد ابن ابی بکر. 1417ق، مختصر الصواعق المرسلة علی الجهمیة والمعطلة، تحقیق: سید ابراهیم، قاهره: دار الحدیث.
آشتیانی، محمد حسن. 1404ق، غرر الفوائد فی شرح الفرائد، قم: مکتبة آیة الله نجفی مرعشی.
الاصبهانی المدینی، ابوموسی. 1410ق، خصائص مسند الامام احمد، بی جا: مکتبه التوبه.
بلاغی، محمدجواد. بی تا، الآء الرحمن فی تفسیر القرآن، قم: انتشارات مکتبة الوجدانی.
ذهبی، شمس الدّین محمّد بن احمد بن عثمان بن قایماز. 1406ق، سیر اعلام النبلاء، بیروت: مؤسّسة الرساله.
ذهبی، شمس الدین. 2010م، تاریخ الاسلام، تحقیق: شعیب ارنووط، بیروت: دار الکتاب العربی.
رضایی اصفهانی، محمدعلی. 1392ش، منطق تفسیر قرآن، قم: مرکز بین الملی ترجمه و نشر المصطفی(ص).
زلمی، مصطفی ابراهیم. 1392ش، خاستگاه‌های اختلاف در فقه مذاهب، ترجمه: حسین صابری، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
سجستانی، ابوبکر بن ابی داود. 1423ق، کتاب المصاحف، مصر: الناروق الحدیثه.
سوری، ابومصعب. بی تا، دعوة المقاومة الاسلامیة العالمیة، بی جا: بی نا.
شاکر، محمدکاظم. 1382ش، مبانی و روش‌های تفسیری، قم: مرکز جهانی.
شریفی، محمود. 1429ق، اسطوره التحریف(دراسة فی مسألة التحریف عند الشیعة والسنة)، تهران: نشر مشعر.
شهرستانی، محمد حسین. 1395ق، حفظ الکتاب الشریف من شبهة التحریف، بی جا: بی نا.
شوکانی، محمد بن علی. 1426ق، الرسائل السلفیة، بیروت: دار الکتاب العربی.
طباطبایی، محمد حسین. 1393ش، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسة الاعلمی للمطبوعات.
عبدالوهاب، محمد. 1400ق، رسالة فی الرد علی الرافضة، تحقق: الدکتور ناصرین سعد الرشید، مکه: مرکز البحث العلمی واحیاء الثرات.
علیزاده موسوی، سید مهدی. 1389ش، سلفی گری و وهابیت(تبارشناسی)، قم: پاد اندیشه.
عمید زنجانی، عباسعلی. 1373ش، مبانی و روش‌های تفسیر قرآن، تهران: وزارت فرهنگ.
قصبی، زلط. 1433ق، مباحث فی علوم القرآن، بی جا: دار الصحابه.
مزی، جمال الدین. 1413ق، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، تحقیق: بشار عواد معروف، بی جا: بی نا.
معین، محمد. 1360ش، فرهنگ فارسی، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
مؤدب، سید رضا. 1396ش، مبانی تفسیر قرآن، قم: انتشارات دانشگاه قم.
نجارزادگان، فتح الله. 1390 الف، بررسی تطبیقی مبانی تفسیر قرآن در دیدگاه فریقین، قم: سبحان.
نجارزادگان، فتح الله. 1423ق، سلامة القرآن من التحریف وتفنید الافترائات علی الشیعة، بی جا: نشر مشعر.
_||_
Ibn Badran (1410 AH), Al-Muhammad al-Ili al-Amam Ahmad, no.
Ibn Taymiyyah, Ahmed Bin Abdul Halim (1490 AH), Introduction to the principles of alphabet, Beirut: Al-Reylah Institute.
Ibn Taymiyyah, Ahmed Bin Abdul Halim (1408 BC), al-Tafsir al-Kabir, Research: Al-Daktar Abdurrahman Omura, Beirut: Unnamed.
Ibn Taymiyyah, Ahmed Bin Abdul Halim (1426 AH), Al-Fatawi Summit, Beirut: High School.
Ibn Taymiyyah, Ahmed Bin Abdul Halim (1427 AH), Intention of Allah and Al-Imlah, Al-Riyadh: Maktabe Al-Rashd-Nashroun.
Ibn Taymiyyah, Ahmed Bin Abdul Halim (1415 AH), Ibid., Ibid., No.
Ibn Hajar al-Aqulqani, Ahmed (1379 BC), Tekhzib al-Thaqibi, Beirut: Daralamarrofa.
Ibn Hanbal Sheibani, Ahmad (1421 AH). Mussard Ahmad ibn Hanbal, Research: Shi'ab al-Anwatu and Adel Murshid and others, Beirut: Al-Reylah Institute.
Ibn Hanbal Sheibani, Ahmad (1422 AH). The Prophet and the Prophet of Al-Rijal, the Researcher: Wisy Allah Muhammad Abbas, Nayd: Dar Al-Khani.
Ibn Jouzi Al-Hunbli, Abu al-Farej (1419 AH). Avoidance of Al-Tashabiyyah fortune-telling, Investigation: Hasan al-Saqqah, Jordan, Dar Alamam al-Nawiyah.
Ibn Faris, Ahmad, (Bey), Ma'mam Maqayes al-Lagha, Qom: School of'Ali al-Islam.
Ibn Qayeim Jozzi, Mohammad Ibn Abi Bakr (1417), short Al-Sawiq al-Masr al-al-al-Baumieh and al-Mu'ta'llah, research: Seyyed Ibrahim, Cairo: Dar al-Hadith.
Ibn Qayeim Jouzi, Mohammed Ibn Abi Bakr, (1410), Qur'an al-Karim's commentary, Beirut: Dar al-Mektah al-Hilal
Al-Esbahani Al-Muddini, Abu Musa (1410 AH), Characteristics of Masand al-Amam Ahmad, Bid: Maktab al-Toboa.
Ashtiani, Mohammad Hassan, (1404 BC), Gharr al-Fawa'id Fiqa al-Fira'd, Qom, Aqtobe Ayatullah, Najafi Marashi,
Balaghi, Mohammad Jawad, (Beyat), Al-Rahman Phi Tafsir Al-Quran, Qom, Al-Wujdani School of Publication
Zahabi, Shamsuddin (2010), History of Islam, Research: Shoaib Arnouth, Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi.
Zahabi, Shamsuddin Muhammad ibn Ahmad ibn Uthman bin Qayymaz, (1406 AD), the announcement of Al-Nablah, Beirut, the Al-Rawlah Institute,
Rezaei Isfahani, Mohammad Ali (1392), Logic of Qur'anic Interpretation, Qom: International Center for the Translation and Publishing of Al-Mustafa (PBUH).
Zolmai, Mostafa Ibrahim (1392 AD), Origins of Differences in Islamic Jurisprudence, Translation: Hossein Saberi, Mashhad: Astan Quds Razavi Publication.
Zanjani, Amid (1373), The Basics and Methods of Interpreting the Qur'an, Tehran: Ministry of Culture.
Sajistani, Abu Bakan Abdi Davood (1423 AH), Al-Masahaf Book, Egypt: Al-Narwuk al-Haditha.
Sori, Abu Musab (Bey), Dawahid al-Muqbawh al-Islam al-Malamiyah, unfounded: unnamed.
Shaker, Mohammad Kazem (2003), Fundamentals and Methods of Interpretation, Qom: World Center.
Sharifi, Mahmud (1429 AH). The Myth-Al-Tahrir (based on the issue of Al-Shi'a and al-Sunnah), Tehran: Mashre Pub.
Shahrestani, Mohammad Hussein, 1395 AH, Preservation of Al-Qarib al-Sharif I am Shahebeh Al-Tahrir, Impossible, Unfair
Showkani, Muhammad ibn Ali (1426 AD), Al-Rishel Al-Sulfieh, Beirut: Al-Din al-Kitab al-Arabi.
Tabatabai, Mohammad Hussein (2014), Al-Mizan Fei Tafsir al-Quran, Beirut: Institute of Literature and Literature.
Alizadeh Mousavi, Seyyed Mehdi (2010), Salafi Gray and Wahhabism (originality), Qom: Pat Andisha.
Ghasbi, zalat, (1433 AH), Topics in the field of science, Al-Quran, Words: Dar al-Sahabah.
Abdul Wahhab, Mohammed (1400 AD), Treatise of Fillard Ali al-Rifza, Realization: Al-Dakur Nasserin Saad al-Rasheed, Mecca: Center for Al-Bhātis Al-Alami and Al-Ayrati.
Mazi, Jamal al-Din (1413 AH), Tahzib al-Malafi asma al-Rajael, research: famous Bashar al-Awad, indifferent: anonymous.
Muin, Mohammad (1360), Farsi Culture, Tehran: Amir Kabir Publishing.
Muadab, Seyed Reza (1396). The Interpretation of Quran, Qom: Qom University Press.
Najarzadegan, Fathullah (1390 A), A comparative study of the principles of Quranic interpretation in the perspective of the Persian Ghorban, Qom: Sobhan
Najarzadegan, Fathullah (1423 AH), Salamah al-Quran al-Tahrat al-Tayyid al-Aqra'at Ali al-Shi'a, Nayd: Mash'ar publishing
