وصف طبیعت در قرآن و اشعار منوچهری دامغانی

الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی

غلام ابراهیم زاده ¹ , احمد میرگل ²

1 - کارشناس ارشد ادبیات تطبیقی، مدرس دانشگاه فنی و حرفه‌ای زابل
2 - دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور مرکز زابل

تاريخ الإرسال : 08 الجمعة , جمادى الأولى, 1441 تاريخ التأكيد : 08 الجمعة , جمادى الأولى, 1441 تاريخ الإصدار : 25 الجمعة , ربيع الأول, 1441

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

هدف کلی از پژوهش حاضر، بیان اهمیت طبیعت و تأثیر مثبت آن بر زندگی موجودات زنده در قرآن و اشعار شاعر طبیعت منوچهری دامغانی می‌باشد. نشانه‌های موجود در طبیعت ما را به سوی معمار هستی راهنمایی می‌کند و قرآن از آن به توحیدشناسی یاد می‌کند. از طرفی عمر شعر در خصوص طبیعت به درازای عمر خلقت جهان است. بارها و بارها پیش آمده که ما از کنار مظاهر هستی و طبیعی می‌گذریم و هیچ احساسی نسبت به آن نداریم ولی شاعر، نقاش و یا نویسنده وقتی چنین منظره‌ای را می‌بیند تصویری متفاوت از برداشت ما در ذهن او حک می‌شود. منوچهری یکی از بزرگ‌ترین و نام‌آورترین شاعران طبیعت‌گرا در ادبیات فارسی هست. طیبعت از زمان‌های دور سرلوحه کار شاعران با هر زبان و گویشی بوده و دارای جایگاهی رفیع در سروده‌ها داشته، به نحوی که کم‌تر شاعر و دیوانی را می‌توان یافت که بخشی از اشعار آن درباره طبیعت نباشد. آدمی‌زاده در طول عمر خود با نگاهی متفاوت به طبیعت می‌نگرد و تصویری از آن را در تابلوی ذهن نقّاشی می‌کند. از نکات مشترک تمام ادیان الهی، بهادادن به طبیعت بوده و ادیان توحیدی نیز با استفاده از ارکان طبیعت آموزه‌های خود را منتقل نموده‌اند. پژوهش از نوع نظری و روش آن توصیفی مقایسه‌ای است که برای جمع آوری اطلاعات لازم از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است.

المصادر:

قرآن کریم(ترجمه آیت الله مشکینی).

ابراهیم زاده، عیسی. 1389ش، سیستان مرکز نیمروز واقعی، زاهدان: انتشارات اداره کل میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان.

امامی افشار، احمد علی. 1383ش، گزیده اشعار منوچهری دامغانی، چاپ دهم، تهران: انتشارات پردیس.

انوری، حسن. 1374ش، غزلیات و قصاید سعدی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

انوشه، حسن. 1381ش، فرهنگنامه‌های ادب فارسی، ج2، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

حاکمی، اسماعیل. 1380ش، رودکی و منوچهری، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

زرین کوب، عبدالحسین. 1374ش، با کاروان حله، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. بی تا، صور خیال در شعر فارسی، بی جا: بی نا.

شمیسا، سیروس. 1383ش، انواع ادبی، ج10، تهران: انتشارات فردوسی.

صفا، ذبیح الله. 1371ش، ادبیات در ایران، ج1، چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات فردوس.

عاملی، حر. 1104ق، وسائل الشیعه، قم: انتشارات آل البیت.

عرب، یاسر. 1388ش، کلیات صحیفه کامله سجادیه، تهران: انتشارات امین.

فردوسی، ابوالقاسم. 1375ش، شاهنامه، تهران: انتشارات مهارت.

فضلان ام خالد و جوان ابراین. 1378ش، اسلام و محیط زیست، ترجمه اسماعیل حدادیان، مشهد: آستان قدس رضوی.

قرائتی، محسن. 1392ش، تفسیر نور، تهران: انتشارات اوقاف.

کارتونن، هانو. بی تا، مبانی ستاره‌شناسی، ترجمه غلامرضا شاه‌علی، شیراز: انتشارات شاهچراغ.

کلینی رازی، محمد بن یعقوب. 1329ق، اصول کافی، قم: انتشارات علمیه اسلامیه.

مجلسی، محمدباقر. 1307ش، بحار الأنوار، تهران: انتشارات دار الکتب الاسلامیه.

محلاتی، ذبیح الله. 1375ش، قضاوت‌های حضرت امیرالمؤ منین علی(ع)، تهران: انتشارات قائم نوین.

معین، محمد. 1291ش، فرهنگ فارسی معین، تک جلدی، تهران: انتشارات فرهنگ نما.

نصر، سید حسن. 1384ش، دین و نظام طبیعت، ترجمه محمد حسن غفوری، تهران: انتشارات حکمت.

نفیسی، سعید. 1382ش، محیط زندگی و شرح و احوال رودکی، ج4، تهران: انتشارات امیرکبیر.

نوری طبرسی، میرزا حسین. 1320ق، مستدرک الوسائل، قم: انتشارات آل البیت.

هاشمی رفسنجانی، اکبر. 1363ش، تفسیر راهنما، قم: انتشارات بوستان کتاب.

 

مقالات

ظریفی،حسین و سید مهدی رحیمی. 1392ش، «مقایسه وصف طبیعت در اشعار منوچهری و سعدی»، هفتمین همایش پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی.

عموزاده مهدیرجی، جعفر و محمد شایگان مهر و فریبرز حسینجانزاده. 1396ش، «بررسی تطبیقی وصف طبیعت در اشعار ابن خفاجه و منوچهری»، مطالعات ادبیات تطبیقی، سال یازدهم، شماره 43، صص135-156.

مجله حدیث زندگی، مرداد و شهریور 1386ش، شماره 36.

مجیدی، حسن و سامان شیخه. 1389ش، «وصف طبیعت در دیوان ابن رومی و منوچهری»، پنجمین همایش زبان و ادبیات فارسی.

 

 

The Holy Quran (translated by Ayatollah Meshkini.(

Ebrahimzadeh, Iesa (2010 AD). The Center of Real Nimrooz Center, Zahedan: Publications of the Cultural Heritage Bureau of Sistan and Baluchestan.

Anvari, Hasan (1374). Lyrics and poems Saadi, Tehran: Payame Noor University Press.

Anousheh, Hasan (1381). The Culture of Persian Literature V 2, Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance publications.

Amami Afshar, Ahmad Ali (2007). Selected Poems by Manouchehri Damaghani, Tenth Edition, Tehran: Pardis Publishing.

Hakami, Ismail (2001). Roodaki and Manouchehri, Tehran: Payame Noor University Press.

Zarin Koob, Abdolhossein (1374). With Caravan Hilla, Tehran: Tehran University Press, No. 39.

Nasr, Seyyed Hasan (2005).

Sha'ar, Ja'far (2003). Ayewan Exploration, V 3, Tehran: Ghatre Publications.

Shafiye Kadakni, Tire of Fate in Farsi Poetry, Bita, Bina.

Shamisa, Sirous (2004). Literary Forms, Vol. 10, Tehran: Ferdowsi Publications.

Saba, Zabihollah. (2004). Literature in Iran, V. 1, 12th edition, Tehran: Ferdows Publications.

Zarifi, Hossein Rahimi, Seyyed Mahdi (2013). Comparison of the explanation of nature in the poems of Manouchehri and Saadi, 7th Conference on Persian Language and Literature

Abdolazi, Abolghasem (1996). Shahnameh, Tehran: Maharat Publishing.

Mohammad Rezaei, Mohsen (1392 AD). Tehran University of Technology: Ughaf Publishing

Kartounen, Hanoi, Bi Ta. Astronomy Basics  . The translation of Gholamreza Shah Ali. Shiraz: Shah Cheragh Publications.

The Hadith of Life, Mordad and Shahrivar (. 2007). Number 36.

Majidi, Hassan. Shikheh, Saman (2010). Description of Nature in the Divan Rumi and Manoochehri. The Fifth Persian Language and Literature Conference.

Mahdieri's Works, Jafar Shayegan Mehran, Mohammad Hosseinjanzad, Fariborz, 1396, Comparative Study of Nature in Ibn Khufafe and Manoochehari's Verses, Comparative Studies, vol. 43, pp. 135-156.

Mahalaty, Zabih Allah (1375). The judgments of Imam Ali (AS). Tehran: Qa'im Novin Publications.

Moein, Mohammad (1391). Persian Moein Culture, (single-volume). Tehran: Farhang nama Publishing.

Nafisi, Sa'id (2003). The Environment of Life and Descriptions of Roodaki, 4th ed., Tehran: Amir Kabir Publishing.

Hashimi Rafsanjani, Akbar. (1363 AD). Study Guide, Qom: Boostan Publishing Book.

Arabic sources:

Arab, Yaser (2009), Generals of Sahifeh Kamaleh Sajjadieh, Tehran: Amin Publishing.

Fazlan Am-Khalid and Javan Obrin (1999), Islam and the Environment, translated: Ismail Haddian, Mashhad: Astan Quds Razavi. 26.Aameli, Hor. (1104 AH). Vasael Al-Shi'a, Qom: Publications, Al-Al-Bait.

Clini Razi, Mohammed ibn Ya'qub (239 AH) Principles of Qa'af, Qom: Islamiyah Ilmeiah Publications.

Mohammad Bagher (1307 AD). Bharalanavar, Tehran: Publishing  Islamiyah Dar al-ketab.

Nouri, T., Mirza Hossein (1320 AH). The Ministry of Science and Technology, Qom.