تحلیل اندیشه‌های حکومتی و اجتماعی سید قطب در فی ظلال القرآن

الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی

حمید رضا فریدی ¹ (دانشجوی دکتری، گروه علوم قرآن و حدیث، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران)
فرج بهزادوکیل آباد ² (استادیار، گروه علوم قرآن و حدیث، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران)
صمد عبداللهی عابد ³ (دانشیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان)

تاريخ الإرسال : 13 الجمعة , ذو الحجة, 1442 تاريخ التأكيد : 13 الجمعة , ذو الحجة, 1442 تاريخ الإصدار : 13 الجمعة , ذو الحجة, 1442

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

سید قطب از شخصیت‌های برجسته و نامدار در تفسیر قرآن و از نظریه‌پردازان توانا در زمینه ایدئولوژی اسلامی است. تحلیل اندیشه‌های وی درباره مسائل حکومت و اجتماع، موضوع این مقاله است. هدف این پژوهش پاسخ به این سؤال است: مهم‌ترین شاخص‌های حکومتی و اجتماعی از نظر سید قطب چیست؟ در این پژوهش با روش کیفی و رویکردی تحلیلی، اندیشه های اجتماعی این مفسر در مسائل حکومتی و اجتماعی بررسی شده و نتایج زیر حاصل شده است: سید قطب برای فرد و جامعه اهمیت ویژه قائل است و عقیده را دلیل پیدایش جامعه می‌داند. جامعه مطلوب از نظر او، جامعه‌ای دینی است. وی وجود حکومت و عدالت را برای جامعه ضروری می‌داند و بین عدالت و برابری مطلق تفاوت قائل است. سید قطب، در رویارویی تمدن اسلامی با تمدن غربی، جریان‌های سیاسی اسلام سکولار و اصول‌گرایی اسلامی شکل گرفت که عمده‌ترین چالش‌های جهان اسلام است.

المصادر:

الحسینی، اسحاق موسی. 1377ش، اخوان المسلمین بزرگ‌ترین جنبش اسلامی معاصر، ترجمه هادی خسروشاهی، تهران: انتشارات اطلاعات.

حموده، عادل. 1993م، سید قطب من القریة الی المشنقة(سیرة الأب الروحی لجماعات العنف)، قاهره: دار الخیال.

حنفی، حسن. بی‌تا، الحرکات الدینیة المعاصرة، قاهره: مکتبه دیولی.

خالدی، صلاح عبدالفتّاح. 1380ش، سید قطب از ولادت تا شهادت، ترجمه جلیل بهرامی­نیا، تهران: انتشارات احسان.

عزام، عبدالله. بی‌تا، عملاق الفکر الاسلامی(الشهید سید قطب)، بیشاور: مرکز شهید عزام الاعلامی.

علی­خانی، علی­اکبر. 1386ش، اندیشه­های سیاسی در جهان در اسلام از فروپاشی خلافت عثمانی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی فرهنگ و مطالعات اجتماعی.

قطب، سید. ۱۳۵۵ش، زیربنای صلح جهانی، ترجمه سیدهادی خسروشاهی و زین‌الدین قربانی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

قطب، سید. 1360ش، مقابله اسلام با سرمایه‌داری و تفسیر آیات ربا، ترجمه: سیدمحمد رادمنش، تهران: انتشارات بنیاد علوم اسلامی.

قطب، سید. ۱۳۶۵ش، آینده در قلمرو اسلام، ترجمه: آیت الله العظمی سیدعلی خامنه‌ای، مشهد: انتشارات سپیده.

قطب، سید. 1386ش، فی ظلال القرآن، ترجمه: مصطفی خرمدل، ج 1، تهران: نشر احسان.

قطب، سید. 1957-1958م، فی ظلال القرآن، بیروت: دار احیاء الکتب العربیه.

قطب، سید. 1993م، المستقبل لهذا الدین، قاهره: دار الشروق.

قطب، سید. 2001م، السلام العالمی والاسلام، قاهره: دار الشروق.

قطب، سید. بی‌تا، معالم فی الطریق، بی‌جا: منبر التوحید و الجهاد.

قطب، سید. ۱۳۶۳ش، عدالت اجتماعی در اسلام، ج1، ترجمه: محمدعلی گرامی و سیدهادی خسروشاهی، قم: انتشارات مصطفوی.

قطب، سید. ۱۳۷۸ش، نشانه­های راه، ترجمه محمود محمودی، تهران: انتشارات احسان.

کتب انگلیسی

Calvetr, Jahn. (2010). Sayyid Qutb and the origins of radical Islamism, New York: Chichester.

 

مقالات

البدری، جمال. 2003م، «پیشگامان بیداری اسلامی در مصر»، مجله معرفت، شماره 121.

رمضان زاده، فرهاد. 1398ش، «واکاوی افراط گرایی دینی و نقش تعلیم و تربیت اسلامی در مهار آن»، فصلنامه مطالعات قرآنی، سال دهم، شماره39.

مرادی، مجید. 1382ش، «تقریر گفتمان سید قطب»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 21.

منظمی، علی. 1375ش، «سید قطب نویسنده معاصر مصر»، مجله زبان و ادبیات، شماره 139 و 140.

Al-Hosseini, Ishaq Musa 1998, Akhavan Al-Moslemin, the largest contemporary Islamic movement, translated by Hadi Khosroshahi, Tehran: Ettelaat Publications.

Hamouda, Adel. 1993, Sayed Qutab Men Al-Ghariyah Ela Al-Mashnagha (Sirat Al-Ab Al-Ruhi Lejamaat Al-Anaf), Cairo: Dar al-Khayal.

Hanafi, Hassan, no date, Contemporary Religious Movements, Cairo: Diwali School.

Khaledi, Salah Abdul Fattah 2001, Seyed Qutab from birth to martyrdom, translated by Jalil Bahraminia, Tehran: Ehsan Publications.

Azzam, Abdullah, no date, Amlaq al-Fekr al-Islami (Martyr Sayed Qutab), Bishawar: Martyr Azam al-Alami Center.

Ali Khani, Ali Akbar. 2007, Political Thoughts in the World in Islam since the Collapse of the Ottoman Caliphate, Tehran: Institute of Humanities, Culture and Social Studies.

Qutab, Seyed. 1976, The Foundation of World Peace, translated by Seyed Hadi Khosroshahi and Zeinuddin Ghorbani, Tehran: Islamic Culture Publishing Office.

Qutab, Sayed. 1981, The Confrontation of Islam with Capitalism and the Interpretation of the Verses of Usury, translated by Seyed Mohammad Radmanesh, Tehran: Islamic Sciences Foundation Publications.

Qutab, Seyed. 1986, The Future in the Realm of Islam, translated by Grand Ayatollah Seyed Ali Khamenei, Mashhad: Sepideh Publications.

Qutab, Seyed. 2007, in the shadow of the Qur'an, translated by Mustafa Khorramdel, vol. 1, Tehran: Ehsan Publishing.

Qutab, Seyed. 1957-1958 AD, in the shadow of the Qur'an, Beirut: Dar Al-Ahya Al-Kotob Al-Arabiya. Qutab, Seyed. 1993, Al-Mostaghbal Lehaza Al-Din, Cairo: Dar Al-Shorouk.

Qutab, Seyed. 2001 AD, Al-Salam Al-Alami Valeslam, Cairo: Dar Al-Shorouk.

Qutab, Seyed. No date, Ma'alem fi al-Tariq, Bija: Monir Al-Towhid Valjahad

Qutab, Seyed. 1984, Social Justice in Islam, Vol. 1, translated by Mohammad Ali Gerami and Seyed Hadi Khosroshahi, Qom: Mostafavi Publications.

Qutab, Seyed. 1999, Road Signs, translated by Mahmoud Mahmoudi, Tehran: Ehsan Publications.

English books

Calvetr, Jahn. (2010). Sayyid Qutb and the origins of radical Islamism, New York: Chichester.

 

Articles

Al-Badri, Jamal 2003, "Pioneers of Islamic Awakening in Egypt", Journal of Knowledge, No. 121. Ramezanzadeh, Farhad. 2019, "Analysis of religious extremism and the role of Islamic education in controling it", Quarterly Journal of Quranic Studies, Tenth Year, No. 39.

Moradi, Majid 2003, "Sayed Qutab's Discourse Report", Political Science Quarterly, No. 21.

Manzami, Ali. 1996, "Sayed Qutab, a contemporary Egyptian writer", Journal of Language and Literature, No. 139 and 140.