بررسی معنای طعام در آیه 5 سوره مائده
الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی
ناهید دهقان عفیفی
1
(عضو هیأت علمی گروه معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه، فیروزکوه، ایران(مربی))
امیر عمرانی ساردو
2
(مدرس دانشگاه پردیس فرهنگیان خواجه نصیرالدین طوسی کرمان)
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
آیه 5 سوره مائده یکی از آیاتی است که در آن خوراک اهل کتاب برای مسلمین حلال شمرده شده است. مفسرین و اهل لغت در این باره دچار تشتت آراء و اختلاف نظر شده‌اند. خصوصاً فقهای اهل سنت و شیعه در این باره فتاوای مختلفی را ارائه داده‌اند. برخی طعام را در آیه به معنای ذبائح و برخی حبوبات و میوه‌جات و نان دانسته‌اند. با بررسی معنای طعام از منظر اهل لغت و مفسرین می‌توان راهی برای حل اختلاف یافت. اشکالاتی که مفسرین و فقهای امامیه به اهل سنت وارد نموده‌اند دارای اهمیت بوده و نمی‌توان به راحتی از کنار آن‌ها گذشت. در این میان روایاتی نیز وارد شده که گرچه خارج از بحث می‌باشد ولی موجب تفاسیر متعدد از این آیه شده است. طعام از دیدگاه مفسرین و فقهای شیعه در قرآن به معنای حبوبات، نان گندم، میوه‌جات بوده و به هیچ وجه نمی‌توان آن را به معنای قربانی‌ها و یا هرگونه خوراک دانست. زیرا اگر اطلاق معنای طعام در نظر گرفته شود، تمام غذاهایی که اهل کتاب حلال می‌دانند، برای مسلمانان نیز حلال خواهد بود و این با نصوص متعدد در کتاب و سنت تعارض خواهد داشت.
قرآن کریم.
ابن اثیر، مبارک بن محمد. بی تا، النهایة، چاپ اول، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
اندلسی، محمد بن یوسف. 1420ق، البحر المحیط، بیروت: دار الفکر.
جصاص، احمد بن علی. 1405ق، احکام القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
حسینی همدانی. 1404ق، انوار درخشان، بی جا: کتابفروشی لطفی.
دروزه، محمد علی. 1383ق، التفسیر الحدیث، قاهره: دار احیاء الکتب العربیة.
رازی، محمد بن عمر. 1420ق، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
راوندی، سعید بن هبة الله. 1405ق، فقه القرآن، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی.
زمخشری، محمود بن عمر. 1417ق، الفائق، بیروت: دار الکتب العلمیه.
زمخشری، محمود بن عمر. 1407ق، الکشاف، بیروت: دار الکتاب العربی.
سایس، محمد علی. بی تا، تفسیر آیات الاحکام، بی جا: بی نا.
سیوطی، جلال الدین. 1404ق، الدر المنثور، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی.
شیرازی، سید محمد. 1424ق، تقریب القرآن إلی الأذهان، بیروت: دار العلوم.
طبرسی، فضل بن حسن. 1377ش، جوامع الجامع، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
طبری، محمد بن جریر. 1412ق، جامع البیان، بیروت: دار المعرفه.
طیب، سید عبدالحسین. 1378ش، اطیب البیان، تهران: انتشارات اسلام.
طریحی، فخر الدین. 1416ق، مجمع البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
طوسی، محمد بن حسن. بی تا، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
عاملی، محمد بن حسن. 1409ق، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
قرطبی، محمد بن احمد. 1364ش، الجامع لأحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
فراهیدی، خلیل بن احمد. 1410ق، کتاب العین، قم: نشر هجرت.
فضل الله، سید محمد حسین. 1419ق، تفسیر من وحی القرآن، بیروت: دار الملاک للطباعه والنشر.
فیومی، احمد بن محمد. بی تا، المصباح المنیر، قم: منشورات دار رضی.
قمی، سید صادق حسینی روحانی.1412ق، فقه الصادق علیه السلام، قم: دار الکتاب.
قنوجی. بی تا، نیل المرام من تفسیر آیات الاحکام، بی جا: بی نا.
کلینی، محمد بن یعقوب. 1407ق، الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مراغی، احمد بن مصطفی. بی تا، تفسیر مراغی، بیروت: دار احیاء التراث.
مکارم شیرازی، ناصر. 1374ش، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
نیشابوری. 1416ق، غرائب القرآن ورغائب الفرقان، بیروت: دار الکتب العلمیه.
_||_
Bibliography
holy Qoran.
Ibn athir, mobarak ibn mohammad, Al nihayah, Ismailian institute, qom-iran, first editation.
Ibn arabi, ahkam al qoran.
Andelosi, mohammad ibn yuosof, 1420 AH, albahr al mohit, dar al fekr, issued in Beirut- Lebanon.
Jasas, ahmad ibn ali fourth 1405 AH, ahkam al qoran, dar ehya al torath al arabi, issued in Beirut- Lebanon.
Hossaini hamedani, 1404 AH, anwar derakhshan, , issued in Lotfi s book store.
Daroozah, mohammad ali, 1383 AH, altafsir al hadith, Dar ehya al kotob al arabi, Qahira, Egypt.
Razi, mohammad ibn omar, threeth 1420 AH, Mafatih al qayb, Dar ehya al torath al arabi, issued in Beirut- Lebanon.
Ravandi, saied ibn hebat al allah, 1405AH, Feqh al qoran, publication of library of ayat al allah Marashi, qom- iran, tow nd.
Zamakhshari, mahmood ibn omar, 1417AH, Al faaiq, Dar al kotob al elmiah, issued in Beirut- Lebanon, first.
Zamakhshari, mahmood ibn omar, 1407AH, Al kashaf, Dar al kitab al arabi, issued in Beirut- Lebanon, threeth.
Sayes, mohammad ali, Tassir ayat al ahkam.
Siooti, jalal al din, 1404AH, Aldor al manthoor, publication of library of ayat al allah Marashi, qom- iran.
Shirazi. Seysd mohammad, 1424AH, Taqrib al qoran ela al azhan, Dar al oluom, issued in Beirut- Lebanon.
Tabarsi, fazl ibn Hassan, 1377 SH, Javami al jami , publication of Tehran university.
Tbari, mohammad ibn larir, 1412AH, Jami al bayan, Dar al marifa, issued in Beirut- Lebanon.
Tayeb, seyed abd al hossain, 1378 SH, Atyab al bayan, publication of islam, Tehran- iran.
Toraihi, fakhr al din, 1416 AH, Majma al Bahrain, publication of Mortazavi book stor, Tehran-iran19.Toosi, mohammad ibn Hassan, Al tebyan fi tafsir al qoran, Dar ehya al torath al arabi, issued in Beirut- Lebanon.
Ameli, mohammad ibn Hassan, 1409AH, Vasail al shia, AAl al bayt institute, qom-iran.
Qortobi, mohammad ibn ahmad, 1364 SH, Aljami li ahkam al qoran, Naser khosrow publication, tehran-iran, seventh.
Farahidi, Khalil bin Ahmed, 1410 AH, KetabolEyn ,Hijrat publication, Qom - Iran, II.
Fazl allah, seyed mohammad hossain, 1419AH, Tafsir min vahy al qoran, Dar al milak, issued in Beirut- Lebanon, townd.
Fayoumi, Ahmed bin Mohammed Moqeri, Al MisbaholMoniyrFi QaribAlsharhAl Kabir Li Rafei, Dar Al-RadiManshurat, Qom - Iran, first.
Qomi, seyed sadeq hossaini rouhani, 1412 AH, Feqh al sadeq, Dar al kitab, imam Sadeq school, Qom- iran, first.
Qanooji, Nail al maram min tafsir ayat al ahkam.
Koleini, Abu Ja'far Muhammad ibnYa'qub, 1407 AH, El Kafi (i – Al Islamiyah, with books Al IslamIyah, Tehran - Iran, IV.
Moraqi, ahmad ibn lostafa, Tafsir moraqi, Dar ehya al torath, issued in Beirut- Lebanon.
Makarem shirazi, naser, 1374 SH, Tafsir nemooneh, Dar al kotob al islamiah, Tehran-iran, first.
Neishaboori, 1416AH, Qaraib al qoran va raqaib al forqan, Dar al kotob al elmiah, issued in Beirut- Lebanon.
