بازخوانی فرضیه ثبوت با فرضیه تکامل انواع و ارتباط آن با رویکرد قرآن کریم
الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی
حمید رضانیا
1
(
استادیار دانشگاه جامعة المصطفی
)
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
تبیین رابطه علم و دین نزد بسیاری از اندیشمندان از اهمیت خاصی برخوردار است؛ گرچه بسیاری از نزاع‌ها فقط دامنگیر مسیحیت است، ولی پاره‌ای از دستاوردهای علمی باورهای مشترک سایر ادیان را نیز به چالش خوانده است. مانند مدعیات داروین درباره خلقت انسان که منشأ او را نه از خاک، بلکه از حیوان انسان‌نما می‌داند و تقریباً فرایند خلقت را کاملاً به شکلی دیگر تقسیر می‌نماید می‌تواند چالشی برای ادیان آسمانی محسوب گردد. متأسفانه تا کنون تحقیق جامعی درباره نظر قرآن نسبت به نحوه خلقت موجودات زنده نشده است؛ تا معلوم شود که آیا قرآن، خلقت را دفعی می‌داند یا تدریجی و تکاملی؟ در این مقاله- به فراخور مجال- به تبیین فرضیه تکامل انواع و نقد اصول و تعارضاتی که بین علم و دین از فرضیه داروین و پیروانش گمان شده است و راه حل ارائه شده برای رفع تعارض آن با تکیه بر دیدگاه صاحبنظران پرداخته شده است به هر شکل مسأله تعارض علم و دین با پیدایش داروینیسم صور مختلفی گرفت که پژوهشگران در آن تأملات گوناگونی دارند در این میان مدعای این نوشتار آن است که اثبات یا عدم اثبات آن را نمی‌توان با قاطعیت به قرآن نسبت داد.
قرآن کریم.
ابن منظور، محمد بن مکرم. 1414ق، لسان العرب، چاپ سوم، ج5، بیروت: دار صادر.
بار بور، ایان. 1379ش، علم و دین، ترجمه خرمشاهی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
بار بور، ایان. 1392ش، دین و علم، ترجمه پیروز فطورچی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
باولر، پیتر. 1380ش، چارلز داروین و میراث او، ترجمه حسن افشار، تهران: نشر مرکز.
بسام، دفضع. 1983م، الکون والإنسان بین العلم والقرآن، دمشق: مطبعة الشام.
پاک نژاد، 1360ش، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
ربانی گلپایگانی. 1392ش عقل و دین، قم، نشر رائد.
ربانی گلپایگانی. 1392ش، علم و دین، جزوه درسی.
رضا، رشید. بی تا، تفسیر المنار، بیروت: دار المعرفه.
رضایی اصفهانی، محمد علی. 1375ش، رابطه علم و دین، قم: انتشارات اسوه.
رضایی اصفهانی، محمد علی. 1381ش، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، رشت: نشر کتاب مبین.
سبحانی، جعفر. 1386ش، مدخل مسائل جدید در علم کلام، ج1، قم: انتشارات مؤسسه امام صادق(ع).
سبحانی،جعفر. 1390ش، داروینیسم یا تکامل انواع، چاپ 2، قم: انتشارات مؤسسه امام صادق(ع).
صدرالدین، محمد بن ابراهیم. 1998م، تفسیر القرآن الکریم، چاپ اول، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
طباطبایی، محمد حسین. 1348ش، شیعه در اسلام، قم: دار التبیلغ اسلامی.
عساکره، حسین. 1384ش، مبانی جغرافیای زیستی، زنجان: دانشگاه زنجان.
کاپلستون، فردریک. 1368ش، تاریخ فلسفه، ترجمه سید جلال الدین مجتبوی، چاپ سوم، تهران: انتشارات سروش.
مجلسی، محمدباقر. 1983م، بحار الأنوار، چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
محمد فارس، برکات. 1939م، المرشد الی آیات القرآن الکریم، چاپ سوم، دمشق: المکتبة الهاشمیة.
مشکینی، علی. بی تا، تکامل در قرآن، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
مصباح یزدی، محمدتقی. 1375ش، شرح اسفار، ج8، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی. 1384ش، آموزش عقاید، چاپ هفدهم، بی جا: نشر بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی.
مصباح یزدی، محمدتقی. 1393ش، معارف قرآن، چاپ7، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصطفی، محمود. 1999م، القرآن، محاولة لفهم عصری، بی جا: دار النشر.
مطهری، مرتضی. 1356ش، علل گرایش به مادیگری، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی. 1392ش، مجموعه آثار، ج 4، چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر. 1364ش، قرآن و آخرین پیامبر، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
نصر، سیدحسین. 1379ش، انسان و طبیعت(بحران معنوی انسان متجدد)، ترجمه عبدالرحیم گواهی، بی جا: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
واتسن و دیگران. 1376ش، روح و دانش جدید، ترجمه محمدرضا غفاری، چاپ اول، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
واگنر، رابرت. 1390ش، برگزیده افکار راسل، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
کتب انگلیسی
Edwards ,Paul,(ed) "The Encyclopedia of Philosophy " ,USA, Mc Millan, Inc,1967.
Religion and Science ,A philosophical approach ,Dr.Hamid Rezania, Concept publisher,India ,2012
Barbour, Ian Graeme, Issues In Science and Religion, Harper Torch books, New York, 1971.
King Winston, Encyclopedia of Religion, The University of Chicago Press 1990.
Darwin Charles, The Origin of Species: A Facsimile of the First Edition, Harvard University Press, 1964.
The American Heritage Dictionary of the English Language) Bookshelf98 (دائرة المعارف
مقالات
حامدی، عفیفه. زمستان 1392ش، «جاودانگی نفس در اسلام با تأکید بر آیات قرآنی»، مجله مطالعات قرآنی، مقاله 2، دوره 4، شماره 16.
رضانیا شیرازی، حمید. بهار 1394ش، «واکاوی مناسبات علم و دین در نگاه هانس کونگ»، فصلنامه پژوهش‌های اعتقادی- کلامی.
رضانیا شیرازی، حمید. زمستان 1396ش، «قرآن و نظریه فرگشت ارزیابی نظریه کلارک بر پایه دیدگاه علامه طباطبایی و استاد جوادی آملی»، فصلنامه علوم قرآن و تفسیر معارج.
سروش، عبدالکریم. ۱۳۷۵ش، «علم چیست، فلسفه چیست»، نشریه حکمت.
_||_
The Holy Quran.
Ibn Manzur, Muhammad ibn Mokram. 1414 AH, Arabic language, third edition, vol. 5, Beirut: Dar Sader.
Bar Bohr, Ian. 2000, Science and Religion, translated by Khorramshahi, Tehran: University Publishing Center.
Bar Bohr, Ian. 2013, Religion and Science, translated by Pirooz Fatourchi, Tehran: Publishing Organization of the Institute of Islamic Culture and Thought.
Bowler, Peter. 2001, Charles Darwin and his legacy, translated by Hassan Afshar, Tehran: Markaz Publishing.
Bassam, Dafzaa. 1983, Al-Kun Valensan Bein Al-Elm Al-Qur'an, Damascus: Al-Sham Press.
Paknejad, 1981, The First University and the Last Prophet, Tehran: Islamic Bookstore.
Rabbani Golpayegani. 2013, Wisdom and Religion, Qom, published by Raed.
Rabbani Golpayegani. 2013, Science and Religion, textbook
Reza, Rashid, no date, Tafsir Al-Manar, Beirut: Dar Al-Ma'rifah.
Rezaei Isfahani, Mohammad Ali 1996, The Relationship between Science and Religion, Qom: Osweh Publications.
Rezaei Isfahani, Mohammad Ali 2002, Research in the Scientific Miracle of the Quran, Rasht: Mobin Book Publishing.
Sobhani, Jafar 2007, Introduction to New Issues in Theology, Vol. 1, Qom: Imam Sadegh (AS) Institute Publications.
Sobhani, Jafar 2011, Darwinism or the evolution of types, 2nd edition, Qom: Imam Sadegh (AS) Institute Publications.
Sadr al-Din, Muhammad ibn Ibrahim 1998, Tafsir al-Quran al-Karim, first edition, Beirut: Dar al-Ta'rif Lelmatbuat
Tabatabai, Mohammad Hussain 1969, Shiites in Islam, Qom: Islamic Propaganda Center.
Askareh, Hussein. 2005, Basics of Biographical Geography, Zanjan: Zanjan University.
Copleston, Frederick. 1989, History of Philosophy, translated by Seyyed Jalaluddin Mojtaba, third edition, Tehran: Soroush Publications.
Majlesi, Mohammad Baqir 1983, Bahar Al-Anvar, third edition, Beirut: Dar Al-Ahya Al-Taras Al-Arabi.
Mohammad Fars, Barakat. 1939, Al-Morshid Ela Ayat Al-Quran, third edition, Damascus: Al-Hashimi School
Meshkini, Ali, no date, Evolution in the Quran, Tehran: Islamic Culture Publishing.
Mesbah Yazdi, Mohammad Taqi 1996, Sharh Asfar, vol. 8, Qom: Imam Khomeini Educational and Research Institute Publications.
Mesbah Yazdi, Mohammad Taqi 2005, Teaching Beliefs, 17th Edition, no date: International Publication of the Islamic Propaganda Organization.
Mesbah Yazdi, Mohammad Taqi 2014, Quran Knowledge, 7th Edition, Qom: Imam Khomeini Educational and Research Institute Publications.
Mustafa, Mahmoud 1999, Al-Quran, Mohavela Lefahm Asri, no place: Dar Al-Nashr.
Motahari, Morteza 1977, Causes of materialism, Tehran: Sadra.
Motahari, Morteza 2013, Collection of Works, Volume 4, Fourteenth Edition, Tehran: Sadra Publications.
Makarem Shirazi, Nasser. 1985, Quran and the Last Prophet, Tehran: Islamic Bookstore.
Nasr, Sayed Hussein 2000, Man and Nature (the spiritual crisis of modern man), translated by Abdolrahim Govahi, no place: Islamic Culture Publishing Office.
Watson et al. 1997, New Spirit and Knowledge, translated by Mohammad Reza Ghaffari, first edition, Tehran: Islamic Culture Publishing Office.
Wagner, Robert. 2011, Selected Thoughts of Russell, translated by Abdolrahim Govahi, Tehran: Islamic Culture Publishing
English books
Edwards ,Paul,(ed) "The Encyclopedia of Philosophy " ,USA, Mc Millan, Inc,1967.
Religion and Science ,A philosophical approach ,Dr.Hamid Rezania, Concept publisher,India ,2012
Barbour, Ian Graeme, Issues In Science and Religion, Harper Torch books, New York, 1971.
King Winston, Encyclopedia of Religion, The University of Chicago Press 1990.
Darwin Charles, The Origin of Species: A Facsimile of the First Edition, Harvard University Press, 1964.
The American Heritage Dictionary of the English Language) Bookshelf98 (دائرة المعارف
Articles
Hamedi, Afifa Winter 2013, "Immortality of the soul in Islam with emphasis on Quranic verses", Journal of Quranic Studies, Article 2, Volume 4, Number 16.
Rezania Shirazi, Hamid. Spring 2015, "Analysis of the relationship between science and religion in the view of Hans Kung", Quarterly Journal of Doctrinal-Theological Research.
Rezania Shirazi, Hamid. Winter 2017, "Quran and the theory of evolution of Clark theory based on the views of Allameh Tabatabai and Professor Javadi Amoli", Quarterly Journal of Quranic Sciences and Interpretation of Ma'arej.
Soroush, Abdul Karim 1996, "What is science, what is philosophy", Hekmat Journal
