جایگاه سیاق در تفسیر آیات از دیدگاه امام رضا، علیه¬السّلام

الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی

محمدرضا ستوده نیا ¹ , مجید خزاعی ² , زهرا قاسم نژاد ³

1 -
2 -
3 -

تاريخ الإرسال : 15 الجمعة , رمضان, 1433 تاريخ التأكيد : 15 الجمعة , رمضان, 1433 تاريخ الإصدار : 01 الإثنين , رمضان, 1432

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

سیاق یکی از قرائن پیوسته در متن قرآن است که به مثابه ابزاری برای فهم بهتر قرآن به کار می‌رود. ابعاد گوناگون سیاق عبارتند از: سیاق کلمات، سیاق جمله‌ها، سیاق آیات و سیاق سوره‌ها. امام رضا، علیه‌السّلام، که از بزرگ‌ترین مفسران قرآن کریم هستند و قرآن در اندیشه، گفتار و کردار ایشان تجسّم و عینیت تمام یافته است، سیاق و روند کلی کلام را یکی از قواعد زبان‌شناختی در تفسیر قرآن کریم دانسته و در موارد زیادی با توجه به بافت کلمات، جملات و آیات به شرح و بیان آیات قرآن کریم پرداخته‌اند. در این مقاله، نمونه‌هایی از تأثیر و جایگاه سیاق در تفسیر آیات از دیدگاه امام رضا، علیه‌السّلام، بررسی می‌شود.

المصادر:

1. قرآن کریم.


2. ابن اثیر، مجدالدین. (1383). النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، تحقیق طاهر احمد الراوی و محمود محمد الطناحی، دار احیاء الکتب العربیه لعیسی البابی الحلبی.


3. ابن دقیق العید، محمد بن علی. (بی­تا). احکام الاحکام شرح عمده الأحکام، بیروت: دارالکتاب العلمیه.


4. ابن فارس، احمد. (1420). معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسّلام محمّد هارون، بیروت: دارالجیل.


5. ابن قیم الجوزیه، محمد بن ابی بکر. (بی­تا). التبیان فی اقسام القرآن، تحقیق: محمد حامد الفقی، بیروت: المعرفه.


6. ابن منظور، محمد بن مکرم. (2005). لسان العرب، بیروت: صادر.


7. ایزدی، کامران. (1376). شروط و آداب تفسیر و مفسّر، تهران: امیرکبیر.


8. بابایی، علی اکبر و دیگران. (1381). مکاتب تفسیری، مکتب روایی محض و تفاسیر روایی محض، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه و سمت.


9. بستانی، بطرس. (1993). محیط المحیط، بیروت: الکتب العلمیه.


10. جوهری، اسماعیل بن حماد. (1990). الصحاح، تحقیق احمد عبدالغفور عطار، بیروت: العلم للملایین.


11. حرّ عاملی، محمد بن حسن. (1409). وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل بیت.


12. حمیری، عبدالله بن جعفر. (بی­تا). قرب الاسناد، تهران: کتابخانه نینوی.


13. خوری شرتونی، سعید. (1403). اقرب الموارد، قم: مکتبه المرعشی.


14. رجبی، محمود و دیگران. (1379). روش­شناسی تفسیر قرآن، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه و سمت.


15. رشید رضا، محمد. (بی­تا). تفسیر القرآن الحکیم، بیروت: المعرفه.


16. زرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله. (1410). البرهان فی علوم القرآن، تحقیق مرعشی و دیگران، بیروت: المعرفه.


17. زمخشری، محمود بن عمر. (بی­تا). اساس البلاغه، تحقیق عبدالرحیم محمود، بیروت: المعرفه.


18. شافعی، محمد بن ادریس. (بی­تا). الرساله، تحقیق و شرح احمد محمد شاکر.


19. صدر، سیدمحمد باقر. (1410). دروس فی علم الاصول، قم: نشر اسلامی.


20. طبرسی، فضل­بن­حسن. (1372). مجمع­البیان فی علوم­القرآن، تهران: ناصرخسرو.


21. طریحی، فخرالدین محمد. (1408). مجمع­البحرین، تهران: مرتضوی.


22. عبدالفتّاح محمود، المثنی. (2008). نظریه السیاق القرآنی دراسه تأصیلیه دلالیه نقدیه، اردن: وائل.


23. عطار، حسن. (1420). حاشیه جمع الجوامع، بیروت: الکتب العلمیه.


24. علّامه طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1417). تفسیر المیزان، قم: اسلامی جامعة مدرسین حوزه علمیه قم.


25. فیومی، احمد بن محمد بن علی، (1912)، مصباح المنیر، مطبعه الامیریه.


26. کنعانی، سیدحسین. (1384). «سیر تحول کاربرد سیاق در تفسیر»، فصلنامه مشکاة، ش 87.


27. محدّث نوری. (1408). مستدرک الوسائل، قم: آل بیت.


28. مهدوی راد، محمدعلی. (1382). آفاق تفسیر، تهران: هستی­نما.


29. واقف­زاده، شمسی. (1389)، «ولایت در قرآن کریم»، فصلنامه فدک. جیرفت. س1، ش4، 163-179.
    
    
    1. قرآن کریم.
    
    
    2. ابن اثیر، مجدالدین. (1383). النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، تحقیق طاهر احمد الراوی و محمود محمد الطناحی، دار احیاء الکتب العربیه لعیسی البابی الحلبی.
    
    
    3. ابن دقیق العید، محمد بن علی. (بی­تا). احکام الاحکام شرح عمده الأحکام، بیروت: دارالکتاب العلمیه.
    
    
    4. ابن فارس، احمد. (1420). معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسّلام محمّد هارون، بیروت: دارالجیل.
    
    
    5. ابن قیم الجوزیه، محمد بن ابی بکر. (بی­تا). التبیان فی اقسام القرآن، تحقیق: محمد حامد الفقی، بیروت: المعرفه.
    
    
    6. ابن منظور، محمد بن مکرم. (2005). لسان العرب، بیروت: صادر.
    
    
    7. ایزدی، کامران. (1376). شروط و آداب تفسیر و مفسّر، تهران: امیرکبیر.
    
    
    8. بابایی، علی اکبر و دیگران. (1381). مکاتب تفسیری، مکتب روایی محض و تفاسیر روایی محض، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه و سمت.
    
    
    9. بستانی، بطرس. (1993). محیط المحیط، بیروت: الکتب العلمیه.
    
    
    10. جوهری، اسماعیل بن حماد. (1990). الصحاح، تحقیق احمد عبدالغفور عطار، بیروت: العلم للملایین.
    
    
    11. حرّ عاملی، محمد بن حسن. (1409). وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل بیت.
    
    
    12. حمیری، عبدالله بن جعفر. (بی­تا). قرب الاسناد، تهران: کتابخانه نینوی.
    
    
    13. خوری شرتونی، سعید. (1403). اقرب الموارد، قم: مکتبه المرعشی.
    
    
    14. رجبی، محمود و دیگران. (1379). روش­شناسی تفسیر قرآن، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه و سمت.
    
    
    15. رشید رضا، محمد. (بی­تا). تفسیر القرآن الحکیم، بیروت: المعرفه.
    
    
    16. زرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله. (1410). البرهان فی علوم القرآن، تحقیق مرعشی و دیگران، بیروت: المعرفه.
    
    
    17. زمخشری، محمود بن عمر. (بی­تا). اساس البلاغه، تحقیق عبدالرحیم محمود، بیروت: المعرفه.
    
    
    18. شافعی، محمد بن ادریس. (بی­تا). الرساله، تحقیق و شرح احمد محمد شاکر.
    
    
    19. صدر، سیدمحمد باقر. (1410). دروس فی علم الاصول، قم: نشر اسلامی.
    
    
    20. طبرسی، فضل­بن­حسن. (1372). مجمع­البیان فی علوم­القرآن، تهران: ناصرخسرو.
    
    
    21. طریحی، فخرالدین محمد. (1408). مجمع­البحرین، تهران: مرتضوی.
    
    
    22. عبدالفتّاح محمود، المثنی. (2008). نظریه السیاق القرآنی دراسه تأصیلیه دلالیه نقدیه، اردن: وائل.
    
    
    23. عطار، حسن. (1420). حاشیه جمع الجوامع، بیروت: الکتب العلمیه.
    
    
    24. علّامه طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1417). تفسیر المیزان، قم: اسلامی جامعة مدرسین حوزه علمیه قم.
    
    
    25. فیومی، احمد بن محمد بن علی، (1912)، مصباح المنیر، مطبعه الامیریه.
    
    
    26. کنعانی، سیدحسین. (1384). «سیر تحول کاربرد سیاق در تفسیر»، فصلنامه مشکاة، ش 87.
    
    
    27. محدّث نوری. (1408). مستدرک الوسائل، قم: آل بیت.
    
    
    28. مهدوی راد، محمدعلی. (1382). آفاق تفسیر، تهران: هستی­نما.
    
    
    29. واقف­زاده، شمسی. (1389)، «ولایت در قرآن کریم»، فصلنامه فدک. جیرفت. س1، ش4، 163-179.